Ze waren een meter groot en wogen ongeveer 25 kilo, die fameuze Homo floresiensis, een “ras” kleine mensen dat tot 15.000 jaar geleden woonde op een Indonesisch eiland en die de bijnaam “hobbitmensen” kregen. Maar het blijken helemaal geen kleine mensen te zijn geweest, maar wel degelijk een andere soort. 

Dat kunnen wetenschappers nu wel met zekerheid stellen. De schedels en beenderen van de Floresmensjes zijn opnieuw onderzocht, en blijkt dat de structuur daarvan totaal geen overeenkomsten toont met die van ons, homo sapiens.

De Floresmens (Homo floresiensis) werd in 2003 ontdekt. Aangenomen werd dat het ging om een uitgestorven mensensoort, die nog leefde ten tijde van de moderne mens, Homo sapiens. Acht skeletten, waarvan slechts één met schedel, werden gevonden in de Liang Bu kalksteengrot op het Indonesische eiland Flores.

Geen kinderen

De eerste vondst op 5,9 meter diepte in de grot was een onvolledig skelet, inclusief schedel (hoewel die bij de opgraving onherstelbaar beschadigd werd). De armen ontbraken. Het skelet was waarschijnlijk dat van een vrouwelijke volwassene van circa 1 meter lang met een herseninhoud van circa 380 milliliter (denk aan een pompelmoes).

De ouderdom van de omringende aardlaag werd bepaald op 18.000 jaar. In een ander deel van de grot werden delen gevonden van Florensmensjes die zelfs tot 95.000 jaar oud zouden kunnen zijn. Eerst werd nog gedacht dat het misschien kinderen waren, maar de skeletten spraken dat snel tegen.

Intelligent

Echt slim moet Floresmens niet geweest zijn, in vergelijking met ons zou je op het eerste gezicht denken: de schedelinhoud van 380 cc is even groot als die van een (vijf maal zwaardere) chimpansee. Alleen, de encefalisatiegraad, is wel ongeveer die van een moderne mens. En blijkt dat die verhouding belangrijker is dan volume als het aankomt op intelligentie.

Tijdens de periode dat Floresmens leefde was het zeeniveau wegens een ijstijd maximaal 120 meter lager dan tegenwoordig. De meeste, maar niet alle, eilanden van wat nu de Indonesische archipelis, waren met elkaar verbonden. Mensen en dieren konden zich gewoon lopend verspreiden.

Mysteries, mysteries, mysteries

Maar Flores was echter ook toen al hoogstwaarschijnlijk een eiland. Om het allemaal nog wat vreemder te maken: er werden op Flores werktuigen gevonden die van het type waren dat de mensen waar wij van afstammen elders in de wereld gebruikten in die periode. Alleen: van die homo sapiens werden geen overblijfselen gevonden op het eiland.

Dat zette de theorie dat Homo floresiensis een dwergvorm was al op de helling. Het werd nog wat ingewikkelder allemaal toen werktuigen op Flores werden gevonden die echter veel ouder zijn (850.000 jaar), uit een periode dat de moderne mens nog niet bestond. En zo zijn er nog wel wat dingen die helemaal niet logisch of verklaarbaar zijn.

Orang Pendek

De ontdekking deed zelfs de discussie over de Orang Pendek (of sedapa of segoegoe) weer oplaaien. Dat is een beetje de Big Foot of Yeti van Indonesië, een mysterieus aapwezen dat mensen wel eens beweren te zien, maar waar nooit bewijs van is gevonden.

Ook over waarom Floresmens uitstierf is er totaal geen sluitende theorie. Het varieert van verdwenen door de komst van de homo sapiens tot een vulkaanuitbarsting.

De nieuwe analyses van Antoine Balzeau, een wetenschapper aan het Franse Nationaal Natuurhistorisch Museum en Philippe Charlier, een palaeopatholoog aan de Paris-Descartes University, gedaan met in Japan gegenereerde speciale beelden van de gevonden botten, tonen aan dat er totaal geen verwantschap is tussen de mens en de Floresmensjes. (“The results are unambiguous: there were no characteristics from our species.”)

Wat het dan wel was? De toekomst zal het (misschien) uitwijzen.