De volgende regering staat voor een aantal cruciale beslissingen over onze energieproductie. Volgens een studie van WWF gaat momenteel slechts 6 procent van de subsidies naar energiebesparing. En dat terwijl het volgens hun berekeningen niet eens meer zou kosten om de kaart van hernieuwbare energie te trekken. Daarvoor namen ze de overheidsuitgaven gedurende een volledige eeuw onder de loep.
De toekomst oogt groen, of dat zou ze toch moeten zijn. Ons land staat voor een belangrijke revolutie in de energieproductie. WWF kiest er niet toevallig voor om één maand voor de moeder van alle verkiezingen met het rapport naar buiten te komen. De studie werd uitgevoerd door het studiebureau E3, in samenwerking met het Nederlandse energiebedrijf Eneco, dat al enkele jaren op duurzame energie inzet. De Belgische WWF-baas Damien Vincent gaat bewust met bedrijven in zee om de milieuproblematiek te belichten. “We hadden deze studie ook gerust alleen kunnen uitvoeren, maar we willen juist mét in plaats van tegen bedrijven werken. Uiteindelijk moet de oplossing voor een groot stuk van die kant komen.”
Nederland doet beter
Het thuisland van Eneco is volgens recente berichten alvast goed bezig om voor hernieuwbare energie te kiezen. De Nederlanders halen steeds meer energie uit zonnepanelen, en dat zonder extra subsidies van de overheid. Nederland is van nature altijd een groener land geweest dan België en het heeft daar in de eerste plaats dan ook met een serieuze mentaliteitswijziging bij de bevolking te maken. En ook met het feit dat zonnepanelen gewoon een stuk beter geworden zijn dan pakweg vijf jaar geleden. “Op vier jaar tijd is de productieprijs van zonnepanelen door 6 gedeeld. Ze zijn ook veel efficiënter geworden”, zegt Christophe Degree, CEO van de Belgische tak van het energiebedrijf. In België zullen we hoe dan ook een gelijkaardige klik moeten maken om duurzame energie te laten doorbreken.
Een blik op de statistieken wijst uit dat er historisch natuurlijk veel geld in steenkool is geïnvesteerd, een sector die het in de tweede helft van vorige eeuw moeilijk begon te krijgen. Daarnaast ging ook een aardige som naar de nucleaire sector, en de laatste jaren is er de nucleaire rente. WWF liet een scenario uitwerken voor hernieuwbare energie tot en met 2030. De komende jaren zullen de zonnepanelen definitief moeten doorbreken, er wordt ook veel verwacht van onshore wind, er moet een consensus komen over offshore wind en de aanwending van biomassa moet beperkt blijven.
Het grote probleem is volgens WWF het feit dat er momenteel nog altijd te veel geld naar de consumptie van fossiele brandstoffen voor transport en huishoudelijk gebruik gaat. In 2010 slikte dat bijna de helft van de volledige ondersteuning van energie in ons land, evenveel als de steun aan nucleaire en hernieuwbare energie samen. Daarnaast werd er bijna niets in energiebesparing geïnvesteerd (6 procent). En dat percentage is volgens de studie sinds 2011 nog verminderd door de afschaffing van de fiscale aftrek voor energiebesparende maatregelen.
“Fukushima in België is onbetaalbaar”
De studie stelt vast dat sinds 1950 al zeker 44 miljard euro steun naar steenkool en nucleaire energie is gevloeid. De komende jaren komt daar door de nucleaire rente nog zeker een paar miljard bij. Hernieuwbare energie wordt sinds 2002 gesteund en kreeg vorig jaar al 1,54 miljard euro. Op basis van de studie van WWF moet dat tegen 2021 een piek van 2,12 miljard worden. Als we tegen 2030 de groene energie op de rails krijgen, dan zou dat volgens de berekeningen 35.000 jobs moeten opleveren. Daar zit het verlies aan jobs in andere sectoren (nucleair bijvoorbeeld) niet in gerekend, maar de uitvoerder van de studie stelt gerust te zijn dat dat zeker minder banen zijn.
Een ander voordeel is een vermindering van het risico dat aan nucleaire energie kleeft. “Het is bijna niet te berekenen hoeveel het zou kosten als er in België een ongeval met een kernreactor zou gebeuren”, klinkt het. “In Fukushima zou dat naar schatting zeker 100 miljard kosten, maar hier zal dat veel meer zijn wanneer een groot gebied zou moeten worden afgezet omdat het er te gevaarlijk is. Bovendien is de verzekering die nucleaire producenten betalen peanuts in vergelijking met wat het kan kosten. En aangezien zij dat nooit kunnen betalen, komt die som op rekening van België.”
Na 25 mei
WWF geeft toe dat het ook geld zal kosten om hernieuwbare energie tegen 2030 te laten doorbreken, maar er staat veel tegenover. Ze werkten enkele scenario’s uit die de ministers van de volgende regering zouden moeten bestuderen.
In 2010 werd 5 miljard liter huisbrandolie ingezet voor de verwarming van woningen. Als de accijnzen worden verhoogd met een factor 4, dan zal de prijs met 8,8 procent stijgen. Dat geeft de overheid dan 300 miljoen per jaar om te investeren in het efficiënter maken van energiegebruik. Om een woning echt efficiënt te maken, raamt WWF de kosten op 25.000 euro (met 50 procent overheidstussenkomst), en zo zouden 118.000 woningen kunnen worden gerenoveerd. Op die manier daalt de verbruikskost van huisbrandolie met 3,5 miljard euro. Vooral kansarme gezinnen zouden zo een betaalbare energierekening kunnen krijgen.
Ook het geld van de nucleaire rente zou volgens WWF beter kunnen worden benut. Nu komt de energietransitie nog grotendeels op de rekening van de gezinnen, waardoor ongeveer 200.000 gezinnen het slachtoffer worden van energie-armoede. En dan is er nog de verantwoordelijkheid van de lokale overheden om de doelstellingen van 2020 te bereiken. Veel steden en gemeenten hebben niet de drang om het potentieel binnen hun grenzen te gaan gebruiken. De steun die het Vlaamse Gewest betaalt, zou daarom moeten worden gebruikt om gemeenten te belonen die er wel aandacht aan besteden.