Een tragedie, het bloedbad dat gisteren in Las Vegas werd aangericht. Maar laten we eerlijk zijn, wie is echt verbaasd dat dit kon gebeuren? Er vallen meer dan 30.000 doden elk jaar in de VS omdat het land weigert z’n wapenwetten aan te passen. Amerikanen staan voor 4,4 procent van de totale wereldbevolking, maar ze bezitten 42% van alle wapens in de handen van burgers in de wereld. En sinds Trump werd verkozen, zijn ze helemaal zot geworden: er worden nu maandelijks meer dan een miljoen vuurwapens verkocht. Omdat het mag en omdat het kan. Als we zoiets horen over een ander land dan halen we al snel het label “onbeschaafd” boven. Er zullen nog talloze bloedbaden zoals dat in Vegas volgen en dat hebben Amerikanen alleen aan zichzelf te wijten. Dit is waarom.

Stel je voor dat morgen een premier of president van een land deze verklaring aflegt:

“We stellen een reisverbod in voor Amerikaanse burgers in ons land. Deze mensen komen uit een zeer gewelddadig land, en we kunnen niet zien of ze goede mensen of slechte mensen zijn, dus het is voorlopig beter om ze allemaal te verbannen totdat we het kunnen uitzoeken”.

Het zijn exact de woorden die Donald Trump gebruikte om Executive Order 1376 te verdedigen, het inreisverbod voor burgers uit Irak, Iran, Libië, Somalië, Soedan en Jemen naar de Verenigde Staten.

13

Wie nu denkt dat die vergelijking niet opgaat, en dat de VS toch niet in dezelfde liga speelt als die landen, hier is een cijfer: 13.

That’s right: elke 13 minuten wordt iemand neergeschoten in de VS. Dat is een gemiddelde. De jongste jaren zijn er maandelijks 31 mass shootings geweest in het land. Dat zijn incidenten met vuurwapens waarbij minstens vier mensen neergekogeld zijn. Zo’n mass shooting vindt, afgaande op de cijfers sinds 2012, gemiddeld 6,2 keer per week plaats.

Vorig jaar stierven 14.000 Amerikaanse burgers door toedoen van een vuurwapen in eigen land. 27.000 anderen kregen wel één of meerdere kogels in hun lijf, maar overleefden.

De VS is het enige land ter wereld waar geen oorlog heerst op eigen bodem en waar er meer burgers sterven door kogels dan in verkeersongevallen. De jongste twee jaar kwamen zes keer meer burgers om door vuurwapens dan dat er Amerikanen omkwamen in Irak en Afghanistan sinds 2001.

Als het nog niet doordringt, laten we er kinderen bijhalen. Elk jaar worden er 1.300 kinderen jonger dan 12 doodgeschoten in de VS. Dat zijn er dus meer dan drie per dag. Vorig jaar waren er 77 kinderen ONDER DE VIER JAAR (dus peuters) in de VS die iemand doodschoten, in de meeste gevallen zichzelf of een broertje, zusje of kameraadje, met een vuurwapen dat ze thuis of in de auto vonden.

We hebben het dan alleen nog maar gehad over Amerikanen die elkaar vermoorden. Daar komen elk jaar nog eens meer dan 21.000 mensen bij die zelfmoord plegen met een vuurwapen.

Cijfers die je doen duizelen

Er is nogal wat onenigheid over hoeveel wapens er onder de Amerikaanse bevolking zijn, maar hier is een poging: het zijn er heel, heel veel. Volgens de Congressional Research Service liggen er ongeveer 310 miljoen vuurwapens in Amerikaanse huizen: 114 miljoen handvuurwapens, 110 miljoen geweren en 86 miljoen shotguns. Het cijfer is te laag, want het telt alleen geregistreerde wapens in staten waar dat verplicht is.

De Small Arms Survey schatte het aantal vuurwapens per 100 Amerikaanse burgers in 2005 op ergens tussen 88,8 en 95,3. Da’s 12 jaar geleden en vandaag de dag ligt het cijfer boven de 100. Of: er zijn meer vuurwapens in bezit van Amerikaanse burgers dan dat er burgers zijn, inclusief zuigelingen en de oude van dagen.

Amerikanen staan voor 4,4 procent van de totale wereldbevolking, maar ze bezitten 42% van alle wapens in de handen van burgers in de wereld. Ook dat cijfer is achterhaald, want sinds Trump werd verkozen zijn ze helemaal zot geworden: er worden nu maandelijks meer dan een miljoen vuurwapens verkocht.

Er worden nu zes à zeven keer meer vuurwapens verkocht aan nagenoeg evenveel Amerikanen dan 30 jaar geleden. Het aantal mass shootings, dus schietincidenten met vier slachtoffers of meer, is, hou je vast, meer dan 40 keer hoger dan in 1987.

Schieten staat ook niet gelijk met misdaad: de misdaadcijfers zijn in die periode plusminus dezelfde gebleven en zijn op verschillende vlakken (inbraken, auto-diefstal, …) zelfs gedaald. Er wordt niet per se meer verkracht bijvoorbeeld. Alleen meer geschoten dus.

Volgens de federale wetten – die dus gelden in alle staten – mag je vanaf 18 een vuurwapen bezitten. Nuance: een “handgun”. Er staat geen leeftijd op het bezit van “long guns”. Dat, terwijl je in zowat alle staten tegenwoordig 21 moet zijn om een pint bier te drinken.

Ik zei dat ooit tegen een Amerikaanse vriend, één van de weinige die ik daar heb die pro-guns zijn, en zijn antwoord sprak boekdelen: “Ja, want je wil geen jonge mensen laten drinken als ze dragen. Dat is om moeilijkheden vragen.”

Ik: “Misschien is het dragen van een wapen gevaarlijker dan een pint drinken?”

Hij: “Maar het staat in de grondwet dat we wapens mogen dragen.”

Tja.

Gun nuts

Wat niet betekent dat alle Amerikanen gun nuts zijn. 65% van al dat wapentuig waar we het hierboven over hadden, is in handen van 20% van de wapenbezitters. Een andere studie, ook alweer gedateerd (en het is dus alleen maar toegenomen sindsdien), ontdekte dat gezinnen die een vuurwapen in huis hebben er doorgaans niet één maar drie hebben. Dat was de mediaan. Het gemiddelde was 6,6 vuurwapens per “bewapend gezin”.

30 jaar geleden waren er ongeveer 200 miljoen vuurwapens onder de bevolking. Maar, er waren toen meer gezinnen die een wapen in huis hadden: bijna 50%. Nu hebben 10% minder gezinnen bijna dubbel zoveel vuurwapens in huis.

Dat werpt meteen wel een ander licht op één van de belangrijkste argumenten waar mensen die voorstander van wapenbezit zijn mee afkomen na elk nieuw drama, namelijk dat “guns don’t kill people, people kill people”. De nuance is hier: guns don’t kill people, people who have guns kill people.

Er bestaat amper een onderzoeksgebied waar meer consensus heerst bij researchers dan hetgeen dat het verband onderzoekt tussen de beschikbaarheid van wapens en het aantal slachtoffers dat ze veroorzaken. En bij uitbreiding de wapenwetten die die beschikbaarheid regelen.

Het is heel simpel: hoe makkelijker mensen aan een geweer geraken, hoe makkelijker ze dat gaan gebruiken en hoe meer slachtoffers er vallen. Er is geen greintje wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat strengere wapenwetten niet zouden leiden tot minder doden en gewonden. Het tegendeel staat gewoon onomstotelijk vast.

Wereldwijd, maar ook in de VS zelf is dat makkelijk te zien. Harvard onderzocht het tien jaar lang (wapenwetten veranderen nu eenmaal) in 50 Amerikaanse staten. Degene met de strengste wapenwetten hebben het minst aantal slachtoffers, zo simpel is het.

En het gaat op voor alle burgers: man, vrouw, blank, zwart, jong, oud: “For every age and racial group, people in states with many guns have elevated rates of homicide, particularly firearm homicide. Case-control studies, ecological time-series and cross-sectional studies indicate that in homes, cities, states and regions in the US, where there are more guns, both men and women are at higher risk for homicide, particularly firearm homicide.

Terwijl er in alle staten een federale wet heerst dat gelicentieerde wapenwinkels een background check moeten doen van de koper, geldt in 32 van de 50 Amerikaanse staten nog steeds dat “private sellers” dat niet moeten doen. Het is het verhaal van bier op fuiven of festivals: iemand van onder de 16 mag geen pint kopen, maar als z’n vriend van 17 er twee gaat halen is er geen probleem.

Poepsimpel

Of: drie op vier van de burgers in de VS kunnen nog steeds poepsimpel aan een vuurwapen geraken, zelfs als ze een strafblad hebben, minderjarig zijn of een psychiatrisch verleden hebben. Het volstaat gewoon om iemand te vinden die het voor je wil gaan kopen en je koopt het van hem over. Dit is echt wel een onwaarschijnlijk gat in de wetgeving, zeker als je weet dat 40% van alle vuurwapens op zo’n manier in handen van Amerikaanse burgers komen.

Er zijn een paar zaken die echt onderstrepen hoe groot en hoe compleet out of control het probleem met vuurwapens in de VS wel is. Zo is er bijvoorbeeld het feit dat de background checks helemaal niet geleid hebben tot een vermindering van de verkoop. In tegendeel: de wapenverkoop aan burgers is meer dan verdubbeld sinds ze er zijn. Minstens. Want je hebt maar één background check nodig per transactie. Wie bijvoorbeeld vandaag echt een zaakje wil doen en vijf Sig Sauer M-400’s aan 867 dollar per stuk wil kopen – vanaf vijf is er een korting! – hoeft maar één background check te ondergaan.

Hier is nog iets opmerkelijk, we gaven het hierboven al aan: niemand weet hoeveel vuurwapens er verkocht worden in de VS. Het wordt nergens bijgehouden en nergens geregistreerd. De aantallen zijn dan ook schattingen, en schattingen die wellicht te laag zijn, want ze zijn gebaseerd op enquêtes waarin mensen zeggen dat ze al dan niet een wapen hebben, plus hoeveel ze er hebben.

En, om het plaatje helemaal compleet en uitzichtloos te maken, is er dit: het is niet alleen een probleem van burgers. Ook de overheid zelf doet lekker mee aan de wapenzottigheid.

Sinds 9/11 hebben agenten in eigen land twee keer meer burgers doodgeschoten dan er Amerikanen sneuvelden in Irak. Het Amerikaanse politieapparaat is in die periode gemilitariseerd, het is beter uitgerust dan de meeste legers, en het heeft daarvoor tientallen miljarden gekregen van Washington. Machtsmisbruik door agenten is ondertussen een miljardenbusiness geworden.

Sinds 2002 heeft het Department of Homeland Security meer dan 40 miljard euro extra aan plaatselijke politie-eenheden gegeven om zichzelf beter te bewapenen. Daarbovenop hebben 17.000 politiedepartementen “surplus military kit” van het Pentagon gekregen. Het resultaat is dat politiedepartementen uitgerust zijn met tuig waar ook het Amerikaanse leger mee vecht. Dat gaat van de meest geavanceerde automatische geweren tot kleine tanks. Je gelooft het niet?

Fargo

In Fargo, North Dakota, waar in tegenstelling tot de film en de tv-serie fuck all gebeurt op het vlak van misdaad, heeft de politie een armoured personnel-carrier with a rotating turret. Heeft het Belgisch leger die nog? Of neem Keene, in New Hampshire. 20.000 inwoners. Daar kreeg de politie een Lenco BearCat, ook een soort tank op wielen. De politiechef verantwoordde het als volgt: “It would be used to patrol Keene’s Pumpkin Festival and other dangerous situations”. Een halve tank om een pompoenfestival te patrouilleren?

Vorig jaar kregen 500 politiekorpsen in de VS MRAPs (mine-resistant ambush protected vehicles). Kosten normaal 700.000 euro per stuk. De jongste vier jaar alleen zijn er meer dan 100.000 M-16’s en M-14’s (5.56 mm en 7.62 mm assault en precision rifles) uitgedeeld aan landelijke politiedepartementen, en honderdduizenden kogels voor die dingen. Politiedepartementen in de VS hebben de jongste 10 jaar bijna 500 militaire gevechtshelikopters verkregen. 17.000 politiedepartementen in de VS hebben meer dan drie automatische vuurwapens per agent, bovenop de standard issue revolver.

Er is meer. SWAT (Special Weapons And Tactics) teams, speciale interventieteams, werden voor 9/11 gemiddeld 3.000 keer per jaar ingezet in de VS. Nu is dat 50.000 keer. In de jaren tachtig had amper 20 procent van de gemeenschappen met meer dan 25.000 inwoners een SWAT-team. Nu is dat 85%. Het is allemaal betaald met federaal geld uit Washington, en niet met lokale budgetten, wat bij nogal wat mensen alarmbelletjes doet rinkelen.

Tank tegen vogels

SWAT teams worden tegenwoordig voor de zotste dingen ingezet. In New Haven, Connecticut onlangs nog om een bar binnen te vallen “suspected of serving under-age drinkers”. In Baltimore en Dallas om pokerspelletjes te raiden. In Orlando om kapperszaken binnen te vallen, zogezegd omdat daar drugs zouden zijn, maar die waren er niet. 34 mensen werden gearresteerd voor, hou je vast, “barbering without a licence”. Of: ze waren in het zwart aan het werken.

In Arizona viel een SWAT-team het huis van een man binnen na een tip van een buurman dat hij hanengevechten organiseerde. De agenten reden met een tank zijn tuin binnen en verpletterden daarbij de kooitjes waar 100 vogels inzaten. Geen hanen, de man in kwestie bleek gewoon een hobbyist te zijn.

Door een legale kronkel kunnen SWAT-raids mooi geld opbrengen. De politie mag, wanneer ze een SWAT-team inzet, alles in beslag nemen waar ze van denkt dat het komt uit opbrengsten van een misdaad. Het slachtoffer moet daarvoor niet eerst veroordeeld zijn, plus in het geval er geen misdaad blijkt te zijn, moet dat slachtoffer zelf een gerechtelijke procedure inzetten om zijn spullen (het gaat hier vaak over huizen) terug te krijgen. Voor 9/11 werd er gemiddeld voor 100 miljoen dollar op die manier in beslag genomen, per jaar. Nu is dat voor zes miljard.

Of: het is lucratief, die SWAT-teams. Het is een voorbeeld van hoe het systeem gevoed moet worden om zichzelf in stand te houden. Een systeem dat veel geld voor een aantal mensen genereert. _En dat gaat eigenlijk op voor heel het verhaal van gun ownership in de VS en de onwil om iets aan de situatie te veranderen.

Trump maakt het nog wat erger

Bottomline: Amerikanen hebben altijd graag geschoten. Vuurwapens hebben voor een groot stuk de geschiedenis van het land geboetseerd. De Colt .45 aka de “peacemaker” staat in de geschiedenisboeken als “The Gun That Won the West”.

Alleen: het is allemaal vreselijk uit de hand gelopen. Het is echt niet normaal dat in de straten van Chicago dit jaar alleen al meer dan 4.000 schietpartijen zijn geweest. Of dat mensen die naar school gaan een reëel risico lopen om doodgeschoten te worden. Of dat je als je naar de cinema gaat, dreigt te worden weggemaaid door een idioot die volstrekt legaal een aanvalsgeweer of tien kan kopen.

Het valt wellicht ook niet meer op te lossen. Zij die wapens hebben – en meer dan 300 miljoen, dat zijn er echt wel veel – zien we ze niet inleveren, al was het maar omdat ze zo overtuigd zijn van hun recht om die te hebben. Trump gaat sowieso niks veranderen aan de wapenwetten, integendeel, hij wil ze nog versoepelen.

Trump is overigens niet altijd een voorstander van gun ownership geweest. Voor hij zich in kandidaat stelde voor het presidentschap, was hij zelfs erg kritisch ten opzichte van Republikeinse partijgenoten die (toen) volgens hem te veel naar de pijpen van de NRA (de organisatie van wapenfabrikanten -en bezitters) dansten. In 2000 liet hij in zijn boek The America We Deserve nog optekenen dat hij wel degelijk voor een strengere reglementering was: “I generally oppose gun control, but I support the ban on assault weapons and I also support a slightly longer waiting period to purchase a gun.”

In april 2015, 15 jaar later en twee maanden voor hij aankondigde in de race voor het Witte Huis te stappen, zag hij het al heel anders. “I love the NRA. I love the Second Amendment”, zei hij toen op een meeting van de National Rifle Association of America.

Tijdens een verkiezingsdebat in 2016 liet Trump vallen dat hij in zijn thuisstaat New York bijna altijd gewapend rondliep. Want, dan voelde hij zich gewoon beter (“Yes, I might feel more comfortable. I would say that I would, and I have a permit, which is very unusual in New York”).

Sickos en mentaal gestoorden

In datzelfde debat zei Trump dat plaatsen waar wapens verboden zijn gewoon “schietoefenterreinen zijn voor sickos en mentaal gestoorden”. Trump had eerder al getweet na de aanslag op Charlie Hebdo in Parijs dat “de Fransen dat aan zichzelf hadden te danken, want als ze wapenwetten hadden die mensen toestonden zichzelf te verdedigen, was het nooit gebeurd”.

In april van dit jaar verklaarde president Trump aan de leden van de NRA dat met zijn verkiezing “de acht jaar durende aanslag op onze vrijheid ten einde zou komen”. De NRA, die met meer dan 30 miljoen de verkiezingscampagne van Trump had gespekt, noemde hij “a true friend and champion in the White House.” En, zei hij, “I will never, ever infringe on the right of the people to keep and bear arms. Never ever.”

Twee maanden eerder had Trump al een resolutie van Obama laten schrappen die regelde dat 75.000 mentale patiënten geen vuurwapens meer mochten kopen.

Trump liet gisteren bij wijze van zijn persattaché Sarah Huckabee Sanders al weten dat “nu niet het moment is om de discussie over wapenwetten te voeren”. Wie nu denkt dat het om een (misplaatste) vorm van fatsoen ging, die reactie, Sanders zei ook dat “nieuwe wetten er niet voor gaan zorgen dat dit soort schietpartijen niet meer gebeuren”.

Burgeroorlog

Het is gewoon hopeloos, compleet uit de hand gelopen en naar normen van zinnige mensen onbeschaafd.

Het aandeel van Sturm Ruger, Amerika’s grootste fabrikant van vuurwapens, is sinds het bloedbad in Las Vegas gisteren al met meer dan 4% gestegen op de beurs. American Outdoor Brands (het voormalige Smith & Wesson) doet het zelfs bijna 6% beter. Want: beleggingsadviseurs gokken erop dat, zoals altijd na dit soort tragedies “fear will lead to higher guns sales”. De grote solden komen er bovendien aan. Vorig jaar werden in de dagen rond de fameuze supersoldendag Black Friday 500.000 vuurwapens aan gegradeerde prijzen verkocht.

Hier is nog een kanttekening. Stel je even voor dat in de VS ooit een burgeroorlog uitbreekt. Never say never, weet je wel. Neem er even de cijfers van hierboven bij. Meer dan 300 miljoen vuurwapens zijn in handen van burgers die dan tegenover elkaar komen te staan. Wat denk je dat er gaat gebeuren? Juist.