Mensen die obsessieve-compulsieve stoornis (OCS of OCD) hebben, leiden een moeilijk leven. OCD is een vorm van angst waarbij OCD-lijders bepaalde handelingen en gedachten ervaren. De stoornis komt voor in verschillende stadia en in verschillende vormen, maar wat houdt deze dwangstoornis dan in en wat zijn de symptomen? 

Obsessieve-compulsieve stoornis (ook OCS of OCD genoemd) komt tegenwoordig vaak voor. Vroeger werd er niet echt omgekeken naar de dwangstoornis, maar intussen komt het wel voor bij 2 tot 3 procent van de bevolking. Bepaalde rituelen en gedachten zijn heel kenmerkend voor de stoornis. Maar het is niet omdat je bepaalde zaken doet, dat je opeens OCD hebt.

Wat is het?

Mensen durven snel te zeggen dat ze OCD hebben. Maar het is niet omdat je bijvoorbeeld smetvrees hebt, dat je ook OCD hebt. Daarnaast valt de dwangstoornis ook niet makkelijk te verklaren. Je kan niet zomaar zeggen “Als je dat doet, dan heb je OCD”. Mensen met de stoornis kan je vergelijken met mensen die migraine hebben: je kan niet weten wat het is tot je het zelf écht ervaart.

Het is logisch dat mensen snel denken dat ze de stoornis hebben. De diagnostische en statistische handleiding voor psychologische aandoeningen (DSM) noemt OCD een angststoornis, en bijna iedereen ervaart ook angst op verschillende manieren. De handelingen die we eventueel allemaal wel eens kunnen uitvoeren, kunnen ook kenmerkend zijn, maar dat betekent ook (alweer) niet dat je OCD hebt.

De dwangstoornis heeft wel bepaalde criteria. OCD-lijders hebben dwanggedachten en -handelingen en hebben obsessieve impulsen die effect hebben op het dagelijkse leven. Zij geloven dat ze bepaalde handelingen moeten doen omdat ze een bepaalde verantwoordelijkheidsgevoel dragen.

De volgende kenmerken komen voor bij de patiënten:

• Herhaling van ongewenste ideeën
• Angst voor bacteriën
• Aggressieve impulsen
• Seksuele gedachten
• Beelden en/of gedachten dat je anderen schaadt
• Gedachten dat je zou kunnen worden beschadigd
• Regelmatig controleren
• Tellen
• Herhaaldelijk reinigen van een of meer items
• Herhaaldelijk handen wassen
• Kachel en deursloten controleren
• Rangschikken van objecten op een bepaalde manier
• …

We moeten dit toch even herhalen: het is niet omdat je enkele punten kan afvinken, dat je OCD hebt. De stoornis komt voor in verschillende stadia en de triggers zijn heel uiteenlopend. OCD-lijders denken heel de dag aan bepaalde risico’s die ze kunnen nemen zoals hun huis dat afbrandt omdat ze het niet hebben gecontroleerd. Als je met bepaalde onzekerheden kan leven, dan is de kans klein dat je OCD hebt. Als je heel de dag bezig bent met angstige gedachten, dan kan je wel in aanmerking komen. De ‘D’ in OCD staat voor Disorder, dat verklaart meteen ook het leven van de lijders: het is volledig verstoord door de mentale ziekte. Mensen met de stoornis hebben er op dagdagelijkse basis veel last van.

Obsessief en compulsief

Obsessies zijn vooral ideeën en gedachten die je niet zomaar uit je hoofd krijgt. Een persoon met OCD kan hier ook niet aan ontsnappen omdat de gedachten telkens terugkeren. Compulsies zijn dan weer het gedrag dat mensen met obsessies tonen om hun angst een beetje te verlichten. Iemand met OCD uit het bijvoorbeeld met elk uur hun geld te tellen omdat ze een obsessieve angst hebben dat ze het zullen verliezen of iemand het zal stelen.

Dwanghandelingen en dwanggedachten nemen het leven van OCD-lijders over. Mensen met de stoornis moeten (omdat het volgens hen echt niet anders kan) hun handeling uitvoeren om angst te verhinderen of te verminderen. Door zulke handelingen uit te voeren, brengen ze hun gedachten tot rust. Als patiënten dit niet doen, kunnen ze onrust ervaren en zelfs een paniekaanval krijgen.

Mensen met OCD klinkt “ja, maar” bekend in de oren. Absolute zekerheid bestaat niet bij de patiënten en zij zijn bijna nooit gerustgesteld. Er zal altijd wel een “ja maar” volgen waardoor de angst terug zal worden aangewakkerd.

Je kan online ook verschillende tests doen die kunnen suggereren of je OCD hebt of niet. Maar dat is natuurlijk maar online, dus als je echt zeker wil zijn kan je best een afspraak vastleggen bij een psycholoog. Mensen die OCD hebben en niet met de stoornis kunnen leven, wordt therapie aangeraden. Daarnaast bestaat er ook medicatie die kan helpen om OCD te verlichten.