Een rood feest vandaag geeft de kans aan de PS om de rug nog eens te rechten. Na het tijdperk van Di Rupo is sinds deze zomer Paul Magnette (PS) eindelijk aan zet. Maar z’n parcours heeft nog niet veel opgeleverd, behalve interne kneuzingen en een gebroken relatie met de sp.a. Dat moet gelijmd, om tegen juni klaar te zijn voor een volgende stap.

In het nieuws: Een pak partijen vieren 1 mei vandaag, socialisten, communisten, liberalen en zelfs Vlaams Belang.

De details: Iedereen speecht om 11 uur, virtueel weliswaar.

• Conner Rousseau (sp.a) doet het opvallend: hij lijkt met z’n speech een nieuw tijdperk van politieke communicatie aan te snijden. Een partijvoorzitter die zo goed als een tv-speech houdt (professioneel opgenomen en geregisseerd, met autocue, geen gestuntel met een iPhone, maar perfect belicht en geschminkt), het is nog niet voorgekomen in ons landschap.
• De boodschap is ‘breed‘, het is niet gericht aan enkel sp.a-leden, maar evengoed aan ‘alle Vlamingen’. Dat zegt hij zelf bij de start, maar is ook in de inhoud duidelijk. “Solidariteit” staat centraal, hij pleit voor een ‘New Social Deal’, een hernieuwing van de belofte om een stevige, robuuste sociale zekerheid.
• En even opvallend: een oproep aan collega-politici om de conflicten te overstijgen en samen te werken, om de handen in elkaar te slaan. De sp.a nam in de onderhandelingen, die duurden tot vlak voor de coronacrisis in volheid losbarstte, een bijzondere rol: ondanks z’n leeftijd kreeg Rousseau achteraf lof van vriend en vijand voor z’n constructieve houding en bereidheid akkoorden te maken.
• Bij PVDA/PTB ook een grote happening online, maar de speech van voorzitter Peter Mertens is in elk geval veel traditioneler dan bij de sp.a. Mertens haalde ook uit over Marc Van Ranst. Die viroloog zou eerst het 1 mei-feest van de communisten vervoegen, maar zegde uiteindelijk toch af. “Men heeft Van Ranst het zwijgen willen opleggen“, zo stelde Mertens, die het afzeggen van Van Ranst omschreef als een “karaktermoord“.
• Bij de PS ook een heel duidelijke boodschap: partij én vakbond én ziekenkas staan schouder aan schouder. Na Le Soir gisteren, zit voorzitter Paul Magnette vandaag opnieuw samen met Jean-Pascale Labille, de baas van Solidaris, de socialistische mutualiteit, en Robert Vertenueil, baas van de FGTB, de socialistische vakbond, in de studio’s van de RTBF, de Franstalige staatszender.
• De boodschap is een tikje ‘klassieker‘ dan die van de sp.a. Terwijl Rousseau vanuit een witte design-huiskamer spreekt, zwaait Magnette met rode symbolen, en hij omringt zich met de heren van de zuil. “Wij komen met een boodschap van een écht model van solidariteit, waarbij we de mens en diens verzuchtingen centraal zetten”, zo stelde Magnette al.
• Magnette schuift twee duidelijke eisen naar voren: “Men zei ons dat er besparingen in de gezondheidszorg nodig waren, we zien de resultaten vandaag. Dat nooit meer.” En aansluitend: “Deze crisis heeft een hele reeks beroepen naar boven laten komen die een essentiële rol spelen. Morgen moeten we hen herwaarderen op het niveau van hun nuttigheid.”

Een spectaculaire week in de Wetstraat? De PS heeft het spel weer in gang geduwd.

• Toch geen onbelangrijke week in de Wetstraat, zo net voor 1 mei. Want de slechte persconferentie van premier Sophie Wilmès (MR), vrijdag na afloop van de Nationale Veiligheidsraad, heeft toch wel veel beweging veroorzaakt.
• N-VA en sp.a waren al aan het ‘duwen’ tegen Wilmès II, door te stellen dat ze de fameuze volmachten niet zouden verlengen in juni, het moment waarop na drie maanden die regeling zou geëvalueerd worden. Dat gevoel leefde meer en meer in de Wetstraat: dat die volmachten in feite niet nodig waren.
• Maar ook onderliggend: de constructie met ‘de tien’, waarbij in de superkernen op zaterdag overlegd werd tussen de kern van de regering en de tien voorzitters, dat rammelde aan alle kanten.
• Slechts één iemand leek die regeling met hand en tand te verdedigen, en schoof krampachtig september naar voren als hét moment om te beginnen met gesprekken over een opvolger voor Wilmès II: MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez.
• Alleen was het verrassend genoeg de PS, die het extra duwtje gaf: plots verklaarde Magnette maandag op z’n partijbureau, het weekend na de infame slideshowpersconferentie, ook dat die volmachten voor hem afgelopen waren in juni. Maar veel belangrijker: de PS verwachtte ook dat er dan in juni al een vertrouwensstemming volgde.
• Dat uitgerekend Magnette de doodssteek gaf voor Wilmès II moet wrang smaken bij de MR: het was diezelfde PS-voorzitter die de huidige premier in het zadel hield, door in het cruciale weekend te tweeten dat “midden in een storm men niet van kapitein verandert“, en uiteindelijk het akkoord met de N-VA verliet om de MR diezelfde minderheidsregering te laten voortzetten.
• Bouchez kon deze week uiteindelijk niets anders dan z’n staart intrekken en de bocht nemen. Onderhandelingen in juni dan, om in september klaar te zijn, “zoals ik altijd al gezegd had“, zo slikte Bouchez z’n veto om te praten in.

En nu? Een paar logische stappen moeten volgen.

• Ten eerste, waar iedereen het over eens is: het land moet eerst toch wat ordentelijk uit die lockdown komen. Dat belooft nog een moeilijke oefening te worden, waarbij de spanning tussen de politiek en de experten manifest in de lucht hangt.
• Gisteren opnieuw mengde een expert zich in het debat. Niel Hens, een biostatisticus en lid van de GEES-groep die de exit begeleidt, kwam in De Afspraak z’n zegje doen. “We hadden 4 en 18 mei vooropgesteld. Het is 4 en 11 mei geworden, wat ons heel weinig tijd geeft om een evaluatie te maken van de maatregelen die maandag worden versoepeld. (…) De kans om de epidemie nog meer te doen dalen, is een beetje gefnuikt. Ik hou mijn hart vast“.
• Het is niet de eerste keer dat over die heropening van de winkels op 11 mei, die de politici beslisten, de experten publiek terugkomen. Ook Erika Vlieghe, de voorzitter van de GEES, stelde al dat ze dat “vroeg” vond. Binnen de federale regering maakt men zich op voor een discussie die zal blijven terugkomen, met de centrale vraag: wie beslist hier eigenlijk?
• Maar daarnaast heeft de PS één grote opdracht: de banden met de sp.a moeten dringen aangehaald. Na afloop van het weekend waarin de regering Wilmès II gevormd werd, tweette Rousseau dat hij “gedegouteerd” was over wat er allemaal gebeurd was. Even was het heel koel tussen beide voorzitters.
• Maar de laatste weken zijn er pogingen ondernomen de brokken te lijmen. De PS heeft de sp.a nodig om de grootste familie te zijn, met 29 zetels samen. Daarmee komen ze ook boven de liberalen, met 26 zetels, en de N-VA, met 25 zetels, uit: niet onbelangrijk, als het ooit nog eens opnieuw over krachtverhoudingen zou gaan.
• Bovendien maakt men bij de PS intern een snoeiharde analyse van het crisismanagement van de huidige regering: die zien ze als een regelrechte ramp. In het magazine Wilfried was Magnette dan wel vol lof over de premier, achter de schermen klinkt het heel anders. Daar verwijt men Wilmès een gebrek aan daadkracht, en dan gaat het over Open Vld-ministers Maggie De Block en Philippe De Backer nog veel scherper.
• De conclusie dat de PS in maart een gouden kans miste om onder meer ‘goede bestuurders’ Jean-Pascalle Labille (PS) en Jean-Claude Marcourt (PS) op cruciale posten te brengen in de federale regering, leeft zeker bij een pak mensen, onder meer in de Luikse afdeling. Die nemen het de meer ‘linkse’ vleugel in Brussel, onder leiding van Ahmed Laaouej (PS), zeer kwalijk dat die een akkoord gingen in de weg staan, en hun voorzitter in dat bewuste weekend terugfloten om met N-VA een regering te vormen.
• Het is aan Magnette om deze keer z’n partij in elk geval strak in de hand te houden: als voorzitter je woord geven, en ‘gecorrigeerd’ worden door je eigen partijbureau, dat gebeurt best niet al te vaak.
• Bovendien leeft bij de PS ook de conclusie dat een deel van de huidige crisis veroorzaakt werd door het versnipperde gezondheidsbeleid. Ze zijn helemaal niet huiverachtig om verder te gaan in de regionalisering van die bevoegdheid, zolang de financiering en dus de ‘solidariteit’ maar niet doorgeknipt wordt. In die zin liet ook de Waalse minister van Volksgezondheid Christie Morreale (PS) zich deze week verstaan in La Libre: “We zijn afhankelijk van verschillende machtsniveaus en dat alles moet worden gecoördineerd. Die uren die we moeten besteden aan het opzetten van procedures, hebben gevolgen gehad en hebben geleid tot sterfgevallen. Ik ben me daarvan bewust.”
• Het zou niet de eerste keer zijn dat PS en N-VA zich buigen over die plannen. Toen Koen Geens (CD&V) koninklijk opdrachthouder was, werden op dat vlak al tekeningen gemaakt, om een verdere opdeling richting de regio’s te organiseren. Dat eindigde abrupt toen de PS ‘neen’ stelde, en die onderhandelingen opblies.

Geen opbod tussen ‘paars-groen’ of ‘paars-geel’ meer: Een pak actoren wil dit te allen prijze vermijden.

• De vraag of het weer met N-VA moet, daar wil niemand meer op vooruitlopen. Bij sp.a zit men zeker niet in de logica dat ze nodeloos gaan blijven proberen wat toch niet lukt. Ook daar wil men wel een ‘werkbare’ relatie met de Franstalige grote zus.
• Dat de PS verder wegdrijft van de groenen en weer in de armen van sp.a komt, helpt ook wel: toen Magnette de stekker uit zijn gesprekken met N-VA trok, was de sp.a niet op de hoogte en Ecolo wel. Dat kwetste de Vlaamse socialisten toen bijzonder diep.
• Zo positioneren meerdere partijen zich als “open” voor alles: ook bij CD&V wil men zich niet meer laten vastrijden in discussies tussen “paars-groen” of “paars-geel”. Maar dat de relaties met de MR, en zeker met de premier, niet helemaal rimpelloos verlopen, is een open deur intrappen.
• Bij Open Vld is het koffiedik kijken. Niemand kan een voorzittersrace in deze vreemde tijden voorspellen. Voorlopig neemt Els Ampe (Open Vld) de leiding qua media-aandacht, maar of ze daar ook maar één stem mee haalt bij de interne verkiezing, is maar de vraag. Maar het is wel een feit dat het een belangrijk puzzelstukje in het geheel is: na het tijdperk van Gwendolyn Rutten (Open Vld) komt er sowieso een andere wind op de Melsensstraat 34, het hoofdkwartier, waaien. Beide favorieten, Egbert Lachaert (Open Vld) en Bart Tommelein (Open Vld), worden al voorzichtig bevraagd door collega’s.
• Vraag is nu vooral of de heren en dames voorzitters, of een bepalend groepje ervan, samen een methodiek kunnen afspreken. Daarom zijn ze nog niet gebonden aan formules, maar een systematiek in hoe gesprekken kunnen lopen, lijkt aangewezen. Vormt zich daarrond al een consensus, dan is een belangrijke stap gezet.
• Het meest geïsoleerd lijkt ondertussen de MR te staan: Bouchez heeft in sneltempo veel krediet verspeeld bij z’n collega’s. Aan Vlaamse kant heeft hij nog bijzonder weinig vrienden, en als straks Egbert Lachaert voorzitter zou worden, zal Bouchez toch net als Magnette een stevig charmeoffensief naar de zusterpartij moeten lanceren. Maar vraag is bijvoorbeeld of de MR zelfs bij de discussie over de methode van praten zal betrokken worden, in eerste instantie.
• Maar ook premier Wilmès is beschadigd geraakt. Iets te veel actoren hebben goed genoteerd dat ze bij haar aanstelling als premier zelf toch bijzonder weinig moeite heeft gedaan om de Zestien te krijgen. “Een premier moet zijn of haar post ‘verdienen’, niet zomaar dergelijke positie cadeau krijgen”, zo is de scherpe commentaar binnen de eigen coalitie. Een uitbreiding van de huidige regering, om Wilmès een meerderheid te bezorgen, zit er niet meteen in voor een aantal cruciale spelers in dergelijk scenario. En ook zelf lijkt ze daar ook niet actief op te werken.

Opvallend in de Kamer: De oppositie, ruim in overtal, houdt zich ook op geen enkele manier nog in ten opzichte van de ploeg die ze nochtans “het vertrouwen” gaven.

• Wat startte als een regering met de breedst mogelijke vertrouwenssteun sinds Wereldoorlog Twee eindigde gisteren in de Kamer bont en blauw. Premier Wilmès leek wel een oefenpop in een boksclub: de ene na de andere tik kreeg ze te incasseren, van bijna elke fractieleider.
• Van PVDA/PTB moest Wilmès al niet veel steun verwachten, zij waren samen met Vlaams Belang de enigen die de volmachten niet steunden. Maar nu ging Peter Mertens toch wel bijzonder hard: “Op uw persconferentie had u alles, uren tijd, ellenlange slideshows en een grote uitleg. Maar één ding bent u vergeten: dat is de mens. Blijkbaar hebben het VBO en Voka gewoon alles te zeggen. Je ziet je baas nu sneller terug dan je eigen familie“, stelden zowel Mertens als even later Raoul Hedebouw (PVDA/PTB).
• Maar ook de sp.a was met Meryame Kitir scherp: “De motivatie bij de bevolking daalt, die persconferentie was zeer lang, maar niet helder. Nochtans ligt er een grote verantwoordelijkheid bij de overheid, als die ook haar deel doet bij de exitstrategie. U belooft testen, u belooft mondmaskers, u belooft 2.000 speurders, maar nog niemand is aangeworven. Waarom wordt zoiets niet deftig op voorhand voorbereid? De mensen zijn coronamoe, maar wat ze vooral moe zijn, is de verwarring en de onduidelijkheid.“
• Groen haalde dan weer uit over de app, om aan contact tracing te doen. Komt die er of komt die er niet? “We missen de essentiële politieke coördinatie, u bent m’n laatste hoop om hierover duidelijkheid te krijgen. Drie weken geleden zou er snel zo’n app komen. Vorige week hebben we vernomen dat de app niet zou komen, maar uw regering legde plots wel een voorstel neer? Wat is het nu?”, vroeg Jessika Soors (Groen).
• “Chaos, surrealisme en incompetentie“, zo sneerde Barbara Pas van Vlaams Belang. “Er zijn vijf ministers bevoegd voor mondmaskers: minister van vernietiging van de mondmaskers, Maggie De Block (Open Vld), minister van medische mondmaskers Philippe De Backer (Open Vld), minister van mondmaskerfilters Nathalie Muylle (CD&V), minister van buitenlandse aankoop van mondmaskers Philippe Goffin (MR) en minister van huisvlijt Koen Geens (CD&V). (….) Vernederend en een welvaartsstaat onwaardig.”
• “Is het leuk, mevrouw, is het leuk? Iedereen moet nu blijkbaar een cursus ‘mondmaskers stikken’ volgen. In de jaren negentig kregen we nog een milieubox, nu niet eens een naaidoos“, zo stelde Jean-Marie Dedecker.
• Opvallend: N-VA hield zich heel kalm, bij zoveel verbaal geweld, ook al steunden zij als enige niet de regering, maar wel de volmachten. Fractieleider Peter De Roover (N-VA) feliciteerde de premier zelfs met de heropstart van de economie.
• Premier Wilmès, die opvallend met bril op de neus verscheen, onderging het allemaal stoïcijns. “We moeten naar deze kritiek luisteren en ze accepteren, maar we moeten er vooral rekening mee houden voor de toekomst”, trapte ze een open deur in. Ze herhaalde nog eens dat het “een delicate en complexe operatie is waarbij het functioneren van onze samenleving moet worden heruitgevonden”. Verder vulde ze haar tijd met opnieuw een opsomming van het hoe en wat van de exitstrategie. Het leken vijgen na Pasen, de schade van de gemiste afspraak op vrijdag weegt duidelijk door.

Onze Chinese ‘vrienden’: De Europese Commissaris voor Buitenlandse Zaken, Josep Borrell, kwam in geuren en kleuren uitleggen dat hij niet geplooid is onder Chinese druk.

• Belangrijke vragen in het Europees Parlement: zwakten de Europese ambtenaren, onder politieke druk, in een kritisch rapport over fake news en het coronavirus kritiek op China af? Alles leek erop, omdat twee versies van dat rapport begonnen te circuleren, en lekten in de pers. Daarbij bleken bepaalde passages serieus verminderd in kritiek.
• “Het klopt niet dat er druk was. Op geen enkele manier is er een order gekomen om dat rapport aan te passen”, zo stelde Borrell, verantwoordelijk voor het buitenlandbeleid van de EU. “De Europese diplomatieke dienst heeft absoluut niet het rapport afgezwakt onder Chinese druk.” Hij wees er verder op dat desinformatie in de crisis steeds meer een wapen wordt.
• Het rapport liegt er niet om: zowel Rusland als China spelen een verpletterende rol in het verspreiden van propaganda en valse informatie. En Europa lukt er niet in om krachtig te reageren.
  • Zo is er sprake van een systematische poging om de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van China bij de corona-aanpak op elke mogelijke manier te ontkrachten en wegmoffelen.
  • Op alle mogelijke manieren wordt de hulp die China verstrekt aan andere landen, gebruikt om zichzelf als ‘redder’ in de kijker te spelen.
  • “Er zijn bewijzen voor een gecoördineerde actie van overheidswege om China te zuiveren van elke blaam voor het virus“, zo staat in het rapport.
  • Zo wordt onder meer de uitbraak van het virus plots gelinkt aan de aanwezigheid van Amerikaanse militairen in Wuhan.

De harde cijfers: Een drama speelt zich af bij de inkomsten van de overheid.

• Wat we eigenlijk wel wisten dat zou gebeuren, is nu zichtbaar in de cijfers: de Belgische staat bloedt langs alle kanten. De inkomsten van de maand maart liggen gigantisch onder die van dezelfde periode het jaar ervoor, zo laat de FOD Financiën weten.
• Niet onlogisch, als de economie crasht. En als bovendien de minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) de maatregel neemt om de betalingen uit te stellen. In feite heeft de overheid nu dus een pak geld tijdelijk toegestopt aan de bedrijven, die zo meer cash op zak houden. Maar zo worden de cijfers wel duizelingwekkend:
  • Zo is er liefst 60 procent minder inkomsten uit btw binnengekomen, 1,3 miljard euro minder is dat.
  • Zo zijn de bedrijfsvoorheffingen met 30 procent gedaald, 1 miljard.
  • En de voorafbetalingen van bedrijven zijn met 20 procent gedaald, nog eens 2 miljard eraf.
• Het echte slechte nieuws: maart was maar een halve maand lockdown. In april zal de klap dus nog veel groter worden.
• Uiteraard zijn de cijfers nu bloedrood. Maar de grote vraag is hoe snel de economie weer op gang komt. Want dan begint de miserie pas echt, als de ware schade duidelijk wordt. Veel van de gederfde inkomsten aan belastingen nu, zullen hoe dan ook wel nog moeten betaald worden: het was uitstel, geen afstel.

Goed om weten: De Fransen staan niet te wachten op vakantiegangers.

• Veel mensen vragen zich af of hun vakantie deze zomer nog doorgaat. In België misschien, in het buitenland, met populaire landen als Frankrijk en Spanje, is het maar zeer de vraag.
• De Franse minister van Volksgezondheid Olivier Véran bezorgde velen alvast een dikke kater, in verband met hun vakantieplannen in de zomer in Frankrijk. “Ik weet niet of het zeker is dat we dat als redelijke mogelijkheid voorzien, dat we er op kunnen werken”, zo stelde hij over buitenlands toerisme. Pas eind mei, begin juni kan hij duidelijkheid geven voor de buitenlandse toeristen.
• “Ik heb toch mijn twijfels over de mogelijkheid van de Europeanen om hun vele landen te verlaten en in een buurland op bezoek te gaan.” Hij wees er bovendien op dat het een verschil kan gaan worden voor bezoekers van binnen en buiten de Schengenzone: die laatste buitengrenzen blijven vermoedelijk veel langer dicht.
• Maar ook over de buren, de Duitsers, Nederlanders of Engelsen, was hij kritisch: “Ik weet niet zeker of we dergelijke massale toestromen van mensen in juli of augustus al aankunnen.”