Het hoofddoekenverbod in het gemeenschapsonderwijs staat weer op de helling nu de Raad van State een advies heeft afgeleverd dat stelt dat “het niet verenigbaar is met het recht op godsdienstbeleving en vrije meningsuiting”. De affaire blijft maar duren. De meeste landen hebben die discussie al lang gesloten, en opvallend, de meeste landen hebben geen verbod of restricties doorgevoerd.
De auditeur van de Raad van State zegt dat het hoofddoekenverbod in het gemeenschapsonderwijs (GO!) niet vol te houden is volgens een advies dat ze bij De Standaard konden inkijken. “Het is niet verenigbaar met het recht op godsdienstbeleving en de vrije meningsuiting”, staat er in dat advies. En dat is wat ze er over denken in de meeste Westerse landen.
In België blijft de discussie over hoofddoeken maar aanslepen. komt het onderwerp nog geregeld in de media. De Vlaamse Raad voor het Gemeenschapsonderwijs besliste op 11 september 2009 het dragen van een hoofddoek te verbieden in alle scholen van het gemeenschapsonderwijs, maar het verbod werd geschorst. Op 1 februari 2013 kondigde de Raad van het Gemeenschapsonderwijs een nieuw verbod op levensbeschouwelijke tekens aan, met ingang op 1 september 2013. Enkele organisaties trokken daarop naar de Raad van State. In alle Antwerpse scholen (ongeacht het onderwijsnet) geldt een hoofddoekenverbod sinds 1 september 2010.
In de meeste Westerse landen is de discussie al lang gesloten. En op Frankrijk en Duitsland na, wordt er overal kordaat gesteld dat de vrijheid van meningsuiting en religie onaantastbaar is. In de VS is het zelfs geen discussie waard, maar opvallend, twee op de drie Amerikanen zijn tegen het opleggen van beperkingen.
Denemarken: Momenteel is er geen verbod. Maar na een incident waarbij een journaliste in burka ingecheckt door de security post geraakte op de luchthaven van Kopenhagen, moeten vrouwen daar alvast hun hijab even afdoen. In 2008 werd er wel een wet goedgekeurd die een verbod op religieuze tekens door rechters in de rechtzaal verbiedt.
Frankrijk: In Frankrijk is in 2004 al een wet aangenomen die het dragen van hoofddoeken in overheidsgebouwen beperkt. In dezelfde periode werd een andere wet aangenomen die het in het onderwijs (primair en secundair) volledig verbiedt voor leerlingen en leerkrachten.
Duitsland: Acht van de 16 Duitse deelstaten hebben beperkingen ingevoerd, en daar mogen leraressen geen hijab dragen in school. In Duitsland is onderwijs een zaak van de deelstaten en in september 2003 besliste het Bundesverfassungsgericht dat die deelstaten ook zo’n verbod kunnen en mogen uitvaardigen zonder daarbij de vrijheid van religie te schenden.
Italië: Ondanks voortdurende pogingen van ondermeer de Lega Nord, is er geen verbod. Lokale initiatieven zijn ook steevast door hogere rechtbanken ontkracht.
Nederland: In 2004 sprak de Tweede Kamer zich uit tegen een verbod op het dragen van hoofddoeken. Er zijn echter wel verchillende leidraden. De Commissie Gelijke Behandeling publiceerde in augustus 2004 op verzoek van het Meldpunt Discriminatie Amsterdam een advies voor het dragen van hoofddoeken op de werkvloer.
Al in juni 2003 publiceerde de Minister van Onderwijs een Leidraad Kleding op School, waarin onder andere wordt bepaald dat confessionele scholen het dragen van een hoofddoek onder bepaalde voorwaarden mogen verbieden. Openbare scholen mogen de hoofddoek echter niet verbieden.
Een verbod geldt in Nederland alleen voor rechters en geüniformeerde ambtenaren (bijvoorbeeld bij de politie of de krijgsmacht). De Commissie Gelijke Behandeling heeft verschillende malen moslima’s in het gelijk gesteld omtrent het onterecht weigeren van de toegang tot cafés en restaurants, waarbij de verschillende eigenaren van de horecagelegenheden zich beriepen op een bepaald kledingvoorschrift, geldend in hun zaak.
Noorwegen: Momenteel is er geen verbod.
Spanje: Geen verbod.
Verenigde Staten: Geen verbod. Opvallend: twee op drie Amerikanen zijn ook tegen het opleggen van een beperking. In de Verenigde Staten valt het dragen van een hoofddoek onder het eerste amendement bij de grondwet, dat de vrijheid van meningsuiting garandeert.
Zweden: Geen verbod. En de drie grootste partijen hebben daar in 2010 unaniem besloten dat het sowieso geen zaak is die via legislatie mag geregeld worden.
Zwitserland: Alleen in het kanton Ticino en dan alleen voor niqabs. De grootste partij van Zwitserland is wel aan het werken om er een nationaal referendum over te houden, maar alweer, dan gaat het over burka’s en niqabs.
Turkije: Turkije kent sinds 1989 een wet die het dragen van hoofddoeken (alsmede politieke symbolen, zoals bijvoorbeeld een T-shirt met hamer en sikkel) door studenten in openbare gebouwen zoals universiteiten verbiedt. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelde op 28 juni 2004 in een zaak die door twee studentes was aangespannen dat dat land onder bepaalde voorwaarden het dragen van hoofddoekjes mag verbieden. Begin 2008 werd dit verbod op initiatief van de conservatieve AKP opgeheven, maar sneuvelde het bij de goedkeuring door het Hooggerechtshof. Vele seculiere Turken vrezen een opgang van sociale druk op al die vrouwen die géén sluier willen dragen. Ongeveer de helft van de Turkse vrouwen tussen 18 en 27 jaar oud draagt een hoofddoek.
Verenigd Koninkrijk: Er is geen wet die het regelt, maar gerechtshoven hebben scholen en schooldistricten al wel gelijk gegeven wanneer ze het manifest uiten van religieuze overtuigingen via kledij wilden beperken. Maar, alweer gaat het hier om niqabs, niet om gewone hoofddoeken.