Uit onderzoek van VRT NWS blijkt dat de Belgische Luchtcomponent wel degelijk enkele F-16-gevechtsvliegtuigen kan missen en leveren aan Oekraïne. Zowel stafchef Michel Hofman, materiaalchef Frédéric Goetynck als de minister van Defensie gaven de afgelopen weken aan dat zo’n levering onmogelijk is.

In het nieuws: Een donatie van F-16’s is wel mogelijk, zo blijkt uit onderzoek van VRT NWS.

• De Belgische vloot telt op dit moment zo’n 45 F-16A’s. Deze vliegtuigen bereiken stilaan hun levensduur van 8.000 vlieguren, en worden een voor een uit dienst genomen. In de plek komen 34 F-35’s, die tussen 2024 en 2030 worden geleverd. Daarnaast beschikt het ook nog over 8 F-16B’s, de tweezitsvariant die als trainingsvliegtuig wordt ingezet. Deze worden in onderstaande berekening niet meegeteld.
• In de tussentijd moet de luchtcomponent wel nog steeds zijn opdrachten uitvoeren. Jaarlijks is daarvoor 8.920 vlieguren nodig, voor de totale vloot. Aangezien elke F-16 jaarlijks zo’n 200 uren vliegt, zijn alle F-16A’s nodig. Alleen, vanaf volgend jaar komt de F-35 erbij, die jaarlijks 233 uren moet gaan vliegen. Dat maakt het mogelijk om zeker twee F-16’s aan Oekraïne te leveren, die elk nog 200 uren te gaan hebben. Een ingewijde geeft ook aan dat de berekening van VRT NWS zeer conservatief is; de levering van nog meer toestellen zou dus, mits wat creativiteit, mogelijk zijn.

Onderliggend: Die creativiteit ontbreekt binnen Defensie, en nog meer binnen het politieke luik.

• Verschillende landen tonen met leveringen aan Oekraïne dat ze creatief uit de hoek kunnen komen. Nederland, de Verenigde Staten en Denemarken doneerden zo al samen 105 T-72-tanks, die ze zelf niet eens bezitten.
• België hoeft niet eens zo ver te gaan in die creativiteit. Het volstaat om bij de bondgenoten het oor te luister te leggen, en te vragen of zij niet willen inspringen om enkele taken van de luchtcomponent over te nemen. Zo zou Nederland een dubbele shift kunnen draaien voor de Quick Reaction Alert, de onderscheppingsmissie boven het Benelux-luchtruim. En ook voor de Baltic Air Policing, waarbinnen Belgische F-16’s het luchtruim van de Baltische landen bewaken, kan aan de bondgenoten gevraagd worden in te springen.

Neerstorten op 8.001 uur

Onderliggend: België lijkt beter te weten dan Oekraïne of zij het risico willen nemen met de ‘oude’ F-16’s te vliegen.

• In theorie is de levensduur van de F-16 geplaffoneerd op 8.000 vlieguren. In praktijk betekent dat echter niet dat zo’n vliegtuig na 8.001 uren uit de lucht zal vallen. Producent Lockheed Martin geeft trouwens aan dat het perfect mogelijk is langer te vliegen met sommige jets, tot wel 1.500 uur meer. Dat heeft te maken met de manier van berekenen: vliegtuigen die doorheen hun carrière met weinig ‘stress’te maken kregen, kunnen dus langer vliegen.
• Verschillende ingewijden geven dus aan dat het aan Oekraïne is te bepalen of ze met de oude vliegtuigen willen vliegen. VRT-journalist Jens Franssen geeft op Radio 1 ook mee dat het risico voor één zo’n piloot voor Kyiv wel af te wegen is, als die met zijn missie het leven van tientallen, honderden soldaten op de grond redt. En nogmaals, bij 8.001 vlieguren stort zo’n vliegtuig niet plots neer.
• Daarnaast is ook de leveringstermijn van de F-35 is een belangrijke factor in dit verhaal. Daar een mouw aan passen kan leiden tot een doorbraak. Het idee werd al geopperd door Open Vld-vicevoorzitter en lid van de Kamercommissie Defensie, Jasper Pillen: zo kan België met de VS en fabrikant Lockheed Martin rond tafel zitten om het leveringsschema van de F-35 te bespreken. Door sneller F-35’s te krijgen, kunnen meer F-16’s vervroegd op pensioen gestuurd worden, met nog extra beschikbare vlieguren dus.

Verder is het ook niet onbelangrijk op te merken dat België nog geld kan verdienen aan de levering van F-16’s. De Nederlandse en Deense jets die worden geleverd dienen operationeel te worden gemaakt. Dat gebeurt bij het Belgische bedrijf SABCA, dat de jets destijds bouwde. Het besluit van die landen om F-16’s te doneren, levert SABCA dus fors geld op. En niet onbelangrijk: SABCA is in handen van Orizio Group, dat op zijn beurt voor 50% min één aandeel in handen is van de Federale Investeringsmaatschappij FPIM.