Enorme black-outs hebben de jongste weken steden in heel Iran getroffen. En dat op een moment dat het land dat al onder economische druk staat door verstikkende Amerikaanse sancties en strijdt tegen de ergste uitbraak van coronavirus in de regio. De overheid steekt het op bitcoinfarming. Maar als dat zo al zou zijn, is ze daar voor een stuk zelf schuldig aan.

Black-outs zijn niet nieuw in Iran, waar een verouderde en zwaar gesubsidieerde elektriciteitssector al jaren wordt geplaagd door vermeend wanbeheer. Wat wel nieuw is, is dat overheidsfunctionarissen zeggen het de schuld is van bitcoin mining op cryptocurrencyfarms (energie-intensieve bedrijven die een massa computers gebruiken om digitale munttransacties te verifiëren).

Het Iraanse elektriciteitsbedrijf Tavanir, dat eigendom is van de staat, heeft bijvoorbeeld een groot Chinees-Iraans cybercurrency-centrum in de zuidoostelijke provincie Kerman al gesloten vanwege het hoge energieverbruik. Dat bedrijf had nochtans een vergunning om te opereren volgens een systeem dat de Iraanse overheid heeft ingevoerd om de industrie te reguleren.

Spotgoedkope elektriciteit en dubieuze relatie met cryptomunten

Maar Iraniërs in de bitcoin-industrie verwerpen de beschuldigingen van de regering en zeggen dat de industrie de schuld krijgt voor een breder probleem: het wanbeheer van het elektriciteitsnet in Iran en de verouderde apparatuur van energiecentrales die niet langer in staat zijn genoeg stroom te leveren.

De regering zelf heeft eerder gewezen op goedkope elektriciteitstarieven, die mogelijk zijn door overheidssubsidies, als een andere belangrijke oorzaak van de stroomuitvallen. Teheran heeft ook een nogal dubieuze relatie met cryptocurrency die, in theorie, zouden kunnen gedijen in een economisch strijdlustig land als Iran, waar het alternatieve banksysteem is verwelkomd als een mogelijke manier om Amerikaanse sancties te omzeilen.

Maar ondertussen blijven de elektriciteitsproblemen bestaan. In de afgelopen dagen zijn overbelaste energiecentrales stilgelegd. Andere centrales zijn naar verluidt overgestapt op laagwaardige brandstof om het onder druk staande elektriciteitsnet van stroom te voorzien. De vervuilingsniveaus in de hoofdstad Teheran hebben daardoor “zeer gevaarlijke” niveaus bereikt.

De combinatie van goedkope elektriciteit en hoge inflatie in Iran hebben het tot een ideale bestemming gemaakt voor het energie-intensieve proces van het creëren (of minen) van digitale valuta zoals bitcoin. Gedecentraliseerde cryptocurrencies vertrouwen op krachtige computers om te verifiëren dat transacties legitiem zijn door gecompliceerde wiskundige problemen op te lossen. Maar daar is een enorme hoeveelheid electriciteit voor nodig – volgens sommige schattingen wereldwijd jaarlijks hetzelfde als het totale electriciteitsnetverbruik in een land als België.

If you can’t beat them, regulate them …

Bedrijven in landen als China en Rusland zijn de jongste jaren een partnerschap aangegaan met Iraanse ondernemers om er bitcoinfarms op te zetten. Bitcoin-mining was al illegaal van de grond gekomen in Iran tegen de tijd dat de regering het een paar jaar geleden opmerkte. Aanvankelijk trachtte het bewind de miners aan te pakken, die computers en andere apparatuur gebruikten die vanuit plaatsen als China werden binnengesmokkeld.

Vervolgens keurde de machthebbers in 2019 wetgeving goed om de desondanks snelgroeiende industrie te reguleren: wie bitcoin en andere cryptocurrencies wil minen, moest een vergunning aanvragen om computers en aanverwante apparatuur daarvoor te bedienen en te importeren. Door registratie kon de overheid dan die bitcoinfarms tegen een hoger tarief van elektriciteit voorzien dan het grote publiek.

Bitcoins minen in de moskee

De nieuwe wetgeving benadeelt degenen die al bezig waren met het minen van cryptocurrency, omdat er geen manier is om operaties op illegale apparatuur te legaliseren. De overheid heeft een beloning aangeboden voor informatie over de locaties van illegale operaties. En al snel bleek dat Iraniërs minen dat het een lieve lust is: cryptocurrencyfarms zijn zelfs al gevonden in moskeeën.

De Iraanse regering heeft geprobeerd de controle over het fenomeen ook op andere manieren uit te breiden. Zo werd onlangs wetgeving aangenomen die het gebruik van cryptocurrencies zou beperken om import en export te financieren met de centrale bank van Iran als tussenpersoon. Die wet is in de praktijk echter niet toegepast, omdat er geen systeem is om dat te doen. De regering had ook plannen aangekondigd om haar eigen cryptocurrency te ontwikkelen, maar ook daar lijkt geen significante vooruitgang geboekt.