Bouchez komt met torpedo voor Magnette en Rousseau, maar dreigt zichzelf zo verder te isoleren

Wat er al dagen zat aan te komen, gebeurt: Georges-Louis Bouchez (MR) kan het niet hebben dat Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a) op zelfverklaarde missie zijn vertrokken om een regering te proberen maken. Hij slaat nu wild om zich heen, en heeft het onder meer over een “staatsgreep van de socialisten”, met “geen enkele autoriteit”. Meteen stelt hij zelf een coalitie voor: PS en N-VA, samen met MR, Open Vld en CD&V. Bouchez had al weinig vrienden in de Wetstraat, hij isoleert zich zo verder.

In het nieuws: Alweer gesteggel over de tweedeverblijvers.

Premier Sophie Wilmès (MR) had het eigenlijk aangekondigd, en iedereen verwachtte het: vandaag zou de bocht komen over de tweedeverblijvers. Het verbod om naar de kust of de Ardennen te komen, zou worden opgeheven. Dat zou dan een correctie zijn: na afloop van de vorige Veiligheidsraad was de communicatie dat tot 8 juni niets zou veranderen. Maar de druk werd groot.
Die was al voelbaar in de superkern afgelopen weekend, waar de sp.a de zaak aankaartte, maar ook N-VA en CD&V duidelijk maakten dat dit niet langer houdbaar was. Wilmès ging er niet op in afgelopen zaterdag, maar de boodschap, ook van de eigen coalitiepartner, was duidelijk. Tenminste, dat dacht iedereen. Had CD&V-voorzitter Joachim Coens zelfs niet op Twitter het nummer Terug Naar De Kust gepost?
Ook de kustburgemeesters hadden in de week daarvoor al aangegeven dat het verbod moest opgeheven worden. Dat was ook al een stevige bocht: zij waren bij het begin van de crisis de eerste om iedereen af te schrikken, onderzoeken in supermarkten en acties met warmtecamera’s aan te kondigen. Maar hoe langer hoe meer begon te dagen dat de lokale middenstand enorme klappen kreeg, bij het gebrek aan tweede bewoners.
Bovendien is er juridische druk: verschillende bewoners verenigden zich in een rechtszaak, waarbij ze de staat dagvaardden. Dat het besluit dat de tweedeverblijvers thuis moet houden, juridisch drijfzand is, maakte de zaak niet makkelijker voor de regering: de definitie van ’thuis’ blijven is daarin niet verengd tot een ‘domicilie’. Hoe leg je het verbod dus puur wettelijk gezien uit?
De N-VA voerde dan de forcing deze week, met zowel minister-president Jan Jambon (N-VA), als minister van Toerisme Zuhal Demir (N-VA) die het dossier naar zich wilden trekken, en druk zetten op de federale regering. Nochtans zat de N-VA via Jambon ook wel in de Nationale Veiligheidsraad, die op haar laatste sessie het dossier niet aansneed en een versoepeling weigerde.
Maar in regeringskringen is nu, met veel frustratie, te horen dat CD&V-minister Pieter De Crem alsnog dwarsligt. De minister van Binnenlandse Zaken wierp zich de afgelopen weken op als de eerste die overal controles zou laten uitvoeren, zeker met betrekking tot de kust. “Hij ligt nu alweer dwars, tegen z’n eigen voorzitter in. Dat is toch onwerkbaar op deze manier”, is binnen de federale regering te horen.
Alvast één iemand zal gelukkig zijn: de West-Vlaamse gouverneur Carl Decaluwé (CD&V), die op Radio 1 alweer een pleidooi hield om mensen toch maar weg te houden van hun eigendom. “Het gaat potentieel om 200.000 mensen die naar de kust kunnen komen. Hoe gaan we de social distancing handhaven?”, stelde hij, om er de “hoop” aan toe te voegen dat de regering “toch zeker niet meteen” het verbod zou opheffen.

Zeer opvallend vanmorgen: De MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez komt met brandbom-interviews in Le Soir en De Morgen.

De details: De MR en Open Vld gaan vandaag langs bij het duo Paul Magnette en Conner Rousseau. Meteen de aanleiding voor Bouchez om heel de poging van PS en sp.a, om in alle sereniteit gesprekken op gang te brengen, in vraag te stellen.

Bouchez kiest uitgerekend de twee kranten met ‘rode roots’ om z’n uitleg te doen, alsof hij graag wil dat het goed en hard aankomt bij PS en sp.a. De gesprekken zijn dan ook scherp, op het vileine af. Centrale boodschap: wie denken die twee socialistische voorzitters wel dat ze zijn?
De timing is wel heel opvallend: al één week stond de afspraak voor een gesprek met Magnette en Rousseau op de agenda. En sinds afgelopen weekend communiceerden Rousseau en Magnette ook over het initiatief dat ze genomen hadden: het is dus niet zo dat Bouchez nu plots op de hoogte is. “Je maakt dus wél een afspraak, maar net ervoor roep je dat het duo niet legitiem is. Heel consequent is het allemaal niet, die houding van Bouchez”, zo is het droge commentaar van een collega-partijvoorzitter in de Wetstraat.
Het signaal van Bouchez gaat helemaal in tegen het relatief serene politieke klimaat, dat door de coronacrisis was ontstaan. Want hoewel er tijdens de crisis behoorlijk wat frustratie ophoopte over de aanpak van de medische tsunami, hielden velen in de Wetstraat zich in: het politieke klimaat nog verder laten verzieken, was niet aan de orde.
Maar Bouchez heeft daar lak aan. “Rousseau en Magnette hadden er allicht nood aan een luchtje te scheppen, nu de lockdown versoepeld is”, zo doet hij de reeks afspraken af, die het socialistische duo met de andere partijvoorzitters organiseert.
“Ze hebben wat contacten gelegd, net zoals ik en andere voorzitters. Alleen ga ik dat niet allemaal rondbazuinen in de kranten”, zo zegt Bouchez in De Morgen. In Le Soir doet hij tegelijkertijd net dat, pochen over met wie hij praat: “Ikzelf heb ook contacten gelegd met N-VA, Open Vld, CD&V, …“
Opvallend ook, Bouchez haalt vooral uit naar Rousseau, alsof hij moeite heeft met het feit dat die plots in de schijnwerpers staat: “Ik wacht op zijn eerste ideeën. Het is een beetje gemakkelijk om te zeggen: ik ben hier nieuw en ik wil dat de spelletjes stoppen. Kijk, ik ben ook nieuw en ik wil óók dat de spelletjes stoppen.”
Bouchez grijpt ook terug naar het Paleis, dat hij zo mee in de discussie sleurt. “Geen enkele van de partijvoorzitters heeft nu de autoriteit om de boel op sleeptouw te nemen. In zo’n geval kan enkel iemand door de koning aangeduid over voldoende legitimiteit beschikken”, zo stelt hij. En met dat Paleis heeft hij dus plannen. Hij wil regeringsonderhandelingen, gekoppeld aan een relanceplan. Maar als dat tegen eind juni niet concreet is, dan “moet er in overleg met de voorzitters door de koning een formateur worden aangeduid“.
“Het is het respect voor de grondwettelijke gewoonten en de instellingen van de staat”, zo zegt hij. Hij verwerpt meteen het idee dat de koning niet kan ingrijpen, want er is nog de bestaande regering Wilmès II. “Maar die heeft een heel beperkt mandaat. Sophie Wilmès heeft zelf gezegd dat haar regering de volle bevoegdheid heeft in de strijd tegen corona, maar dat ze voor het overige in lopende zaken blijft.” Het moet zowat de eerste keer zijn dat de MR, die zelf de premier levert, onderstreept dat die regering dus bijzonder weinig mag doen.
Bouchez voegt er nog één zaak fijntjes aan toe: “We moeten eerlijk zijn, vandaag is er geen niveau van vertrouwen tussen de regeringspartners, of tussen de partijvoorzitters, om te kunnen rechtvaardigen dat ze een regering gaan maken. Dat geldt voor Paul, voor Bart, of voor mij“, zo verwijst hij naar een ‘gebrek aan vertrouwen’ in de PS-voorzitter, maar ook in N-VA-voorzitter Bart De Wever.

De essentie: Bouchez heeft geen enkel voordeel bij een akkoord op korte termijn.

De MR moet de partij zijn die zonder twijfel het meest te verliezen heeft bij de vorming van een volwaardige regering: met het premierschap en zes federale ministerposten zijn ze gigantisch overbedeeld. Bouchez zelf pocht daar ook altijd mee: hij heeft het vorige rondje onderhandelingen op cynische wijze gewonnen. Wie zou hij nu toelaten dat zomaar af te nemen?
Bouchez weert zich dus in de discussie over het vormen van een nieuwe, volwaardige regering, als opvolger van Wilmès II, als een duivel in een wijwatervat. Zijn positie is daarbij al een paar keer spectaculair veranderd, de afgelopen week:
- Eerst was er de verontwaardiging van Bouchez over het feit dat de andere partijen de volmachten niet wilden verlengen in juni: de boodschap was “pas in september praten over een nieuwe regering“.
- Vervolgens nam hij z’n bocht, en konden er toch gesprekken “vanaf juni”.
- Ondertussen lanceerde de MR vanuit de partij zelf een aantal ‘relanceplannen’, onder meer voor de horeca.
- Maar nu moet er volgens Bouchez een heel relanceplan onderhandeld worden tussen de voorzitters, als integraal deel van een nieuw regeerakkoord.
Vervolgens doet Bouchez nu ook wat net uiterst gevoelig ligt voor alle andere partijen: meteen een coalitie voorstellen. Die moet voor hem bestaan uit PS, N-VA, MR, Open Vld en CD&V. Voor anderen is er “eventueel plaats, als ze willen aansluiten”.
De bijhorende redenering die Bouchez maakt? De grootste partijen moeten aanschuiven. Maar dat houdt niet meteen steek, want zowel Open Vld als CD&V zijn bijvoorbeeld kleiner dan Ecolo. En hoe zit het dan met Vlaams Belang, de tweede grootste Vlaamse partij? Het is veeleer een voorstel waarmee hij opnieuw provoceert: de sp.a van Rousseau valt er dan af, en de PS wordt gedwongen om de oude Zweedse regering te depanneren. Daarvan weet Bouchez zeer goed dat het onaanvaardbaar is voor beide: die hebben net “samen uit, samen thuis” geproclameerd.
Op korte termijn is er dus maar één netto resultaat voor Bouchez uit deze interviews: de poging van de socialisten, die nochtans de steun geniet van onder meer CD&V en ook niet op een veto van N-VA botste, moet onderuitgehaald worden.

The big picture: De MR-voorzitter dreigt zichzelf verder te isoleren.

Het was al langer de conclusie in de Wetstraat: met Bouchez valt eigenlijk niet te werken. “Ach ja, another day, another crazy move“, zo reageert een partijvoorzitter droog. “Kan je überhaupt ooit besturen met die kerel?”, zo is ook de vraag.
Voor Bouchez hoeft dat niet meteen tot paniek te leiden: hij is, net als de PS, in eigenlijk elke regeringscombinatie noodzakelijk, en dat speelt hij telkens weer goed uit. Maar zo neemt hij een positie in die systematisch wat boven z’n gewicht bokst: met 14 zetels heeft hij nu niet meteen een zware politieke partij achter zich. En zeker als het op de kwaliteit van het politiek personeel aankomt, blinkt de MR niet uit.
Wat veel kwalijker is: ook de relaties met de Vlaamse liberalen én met CD&V, zijn regeringspartners, zijn gespannen. Iedereen kan zien dat Bouchez niet bepaald z’n premier steunt, in een aantal dossiers wil hij zelf de leiding nemen. Hij biedt nu ook spontaan de Zestien aan, “die is geen eigendom van de MR”, zegt hij, zonder daarbij te beseffen dat het brede gevoel bij zowat iedere partij, inclusief diegene in z’n regering, is dat de Franstalige liberalen niet bepaald rechtmatig het land leiden vandaag.
Met Open Vld is er bovendien geen positief perspectief. Met Gwendolyn Rutten (Open Vld) kwam de samenwerking nooit in het gedrang. Maar de afgelopen dagen was er gestook vanuit de MR richting liberale vicepremier Alexander De Croo: niet bevorderlijk voor wat straks komt. En net zo goed vraagt men zich rond kandidaat-voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) toch af hoe er een land te bezeilen valt met die MR van Bouchez.
Zo bevestigt Bouchez wat al heel lang zoemt bij collega-voorzitters: om ooit een deftige deal rond de federale regering te maken, zal men vooral rondom de MR moeten werken. “Het moment dat je die man betrekt in confidentiële gesprekken, ligt het meteen op straat”, vat een partijvoorzitter samen.

Opgemerkt in de Wetstraat: Tom Van Grieken (Vlaams Belang) wordt vader. Prachtig moment, zou een mens dan denken. Perfect ook om te delen met de wereld, als je jezelf wat ‘menselijker’, wat ‘zachter’ wil zetten. Maar niets daarvan voor de partijvoorzitter. Een foto van hemzelf, z’n vrouw en de echo van de baby deelt hij op Instagram en Twitter, met daarbij het onderschrift :”Nieuwkomers maken we zelf“.

Ondertussen in de onderhandelingen: De socialisten laten weinig in hun kaarten kijken.

De opdracht van Rousseau en Magnette gaat hoe dan ook door: ze ontvangen ook gewoon de MR-voorzitter. Een gedisciplineerd interview van Magnette in L’Echo toont volgens insiders aan dat de PS-voorzitter ‘on message‘ is: geen onnodige schermutselingen, en vooral geen deuren die dichtgaan.
Dat er geen tekst komt, maakt het ook wat makkelijker voorlopig: op die manier krijgen de anderen niet het gevoel dat “de socialisten de pen vasthouden”, maar is het eerder aftasten en kijken of een coalitie zich kan kristalliseren.
Verder is het vooral de vraag hoe discreet de zaak kan blijven: gaan de partijvoorzitters straks weer voor de camera’s elkaar in de haren zitten, of houdt iedereen zich, zelfs met de provocaties van Bouchez, gedisciplineerd? Alvast de socialisten, maar ook de N-VA, lijken op die lijn te blijven zitten.

Belangrijk, in de pijplijn: De regering broedt op een bazooka voor kmo’s.

In regeringskringen bevestigt men: er wordt gewerkt op een plan specifiek om kmo’s een extra levenslijn toe te gooien. De federale regering kwam ondertussen al met een eerste ‘bazooka’, een akkoord met de bankensector om zo’n 50 miljard aan overbruggingskredieten te geven, met een staatswaarborg.
Alleen, die kredieten lopen niet zo vlot. Het doel van de bazooka wordt vooral niet bereikt bij de kleinere ondernemingen, en dat zijn er heel wat in een kmo-land als België. De banken maken zich daarom ook zorgen: kredieten tussen de 300.000 euro en 700.000 euro zouden wel eens veel makkelijker niet of niet meer op tijd kunnen terugbetaald worden, dan de grotere leningen. Of, de twaalf maanden die nu gelden als termijn, zullen niet volstaan: na die 12 maanden is nog niet genoeg sprake van herstel.
Een bazooka die dus meer op maat van die kleine bedrijven gemaakt is, is net wat Febelfin, de bankensector, dus vraagt. De grote baas van KBC, Johan Thijs, pleitte daar al voor, vorige week bij de voorstelling van zijn cijfers. “Bedrijven die meer tijd nodig hebben om hun lening terug te betalen, moeten een oplossing aangeboden krijgen die meer op hun maat is gemaakt.”
In alle omringende landen is men ondertussen al met plannen gekomen, specifiek voor de kmo’s: Nederland, Duitsland en Frankrijk hebben maatregelen voor hen genomen. Maar dat is nog niet echt gebeurd in België, vandaar dat er nu aan een initiatief wordt gewerkt. Bovendien is er federaal beleid, maar biedt ook de Vlaamse regering opties aan, zoals een win-winlening.

Opvallend onderzoek: De regeringspartijen konden politiek gezien niet echt profiteren van de crisis, de N-VA zeker niet.

Wie haalt er ‘winst’ uit deze crisis? Een interessant onderzoek van professor Stefaan Walgraeve (UAntwerpen), samen met De Standaard en VRT, stelde die vraag, op basis van een Kantar TNS-peiling bij 1.857 Vlamingen.
Opvallend: hoewel zeker in de begindagen het vertrouwen in de beleidsmakers wel oké zat, op 45 procent op 9 april, zakte het systematisch naar nog slechts 26 procent op 28 april. Onder meer de wankele communicatie rond het bezoek aan de woonzorgcentra en de warrige persconferentie met de slides zit daar voor veel tussen.
Op niveau van de partijen geeft men aan dat vooral N-VA zich “in de kijker” heeft gespeeld: 20 procent van de Vlamingen vindt dat. Tweede is Open Vld met 14 procent, en CD&V met 9 procent: niet onlogisch, want dat zijn de beleidspartijen.
Maar goed nieuws is dat niet voor Bart De Wever en co. De N-VA maakte op liefst 33 procent van de Vlamingen een ‘negatieve indruk’, waarmee de partij licht “onder water” zit: slechts 30 procent heeft een positieve indruk van hen in de crisis. Helemaal anders zit dat voor PVDA, dat op 73 procent van de mensen een positieve indruk maakte, en slechts op 4 procent een negatieve. Maar nog opvallend: ook sp.a schiet er positief uit, met 72 procent positief, en slechts 2 procent negatief.
Eerder belabberd: opnieuw de regeringspartijen Open Vld (33 procent positief, tegenover 26 procent negatief) en CD&V (43 procent positief en 26 procent negatief).
Ook bij de ministers dat beeld: CD&V-boegbeelden zoals Wouter Beke (22 procent) en Pieter De Crem (24 procent) scoren niet bepaald op de vraag “wie een goede tot heel goede indruk maakte?”. Hoger zitten Ben Wetys (N-VA, 33 procent) en Jan Jambon (N-VA, 29 procent), maar die laatste kreeg een klap: hij zat op 9 april nog op 35 procent en op 28 april was hij dus naar 29 procent gezakt.
Helemaal ingestort lijken de premier, Sophie Wilmès (MR) en in mindere mate Maggie De Block (Open Vld), op de vraag of ze een “goede tot zeer goede indruk maakten”. Wilmès zat op 9 april op liefst 53 procent. Dat zakte naar 30 procent. De Block peilde op 37 procent en dat zakte naar 27 procent.