Een jaar geleden was de bitcoin nog geen 800 dollar waard, deze week ging het richting de 18.000 dollar. Je kan nu ook geld verdienen aan het voorspellen van de koers van de cryptomunt want op de optiebeurs in Chicago is de handel geopend in bitcoin-futures. Waarom wil iedereen bitcoins en waarom draait de markt door? Wel, ons brein zit er voor veel tussen.
De komst van de bitcoin-futures is belangrijk, omdat het grote beleggers, genre verzekeraars en pensioenfondsen, de kans geeft om te investeren in bitcoin.
Meteen nadat de Amerikaanse beursuitbater CBOE de eerste bitcoin-futures had gelanceerd, ging de de koers in luttele minuten alweer 11% omhoog. De stormloop op de bitcoin-futures was zelfs zo groot dat de website van CBOE tijdelijk plat ging.
Wat is dat trouwens, een future?
Bij een future sluiten twee partijen een overeenkomst om over een tijd iets te kopen of verkopen voor een vaste prijs.
Daarmee kan het risico dat een prijs stijgt of daalt worden afgekocht. Ze kunnen ook worden gebruikt om te speculeren op de toekomstige koers of prijs van bijvoorbeeld aandelen, grondstoffen of valuta en nu dus ook van bitcoins.
Een voorbeeld: een vat ruwe olie kost nu ongeveer 60 dollar. Een luchtvaartmaatschappij verwacht voor komend jaar een prijsstijging, door schaarste of geopolitieke spanningen. Met een future wordt een contract afgesloten waarin staat dat olie gekocht wordt voor 70 dollar. Als de prijs daarboven stijgt, was dat slim: die hogere prijs is afgekocht. De vliegmaatschappij koopt de olie onder de marktprijs en verdient dus geld.
Blijft de prijs onder de 70 dollar dan kost het de vliegmaatschappij geld. De verkoper van het termijncontract wint wel: die krijgt toch 70 dollar voor de olie terwijl de marktprijs lager is.
Futures zijn heel gebruikelijk bij grondstoffen en producten. Door ze nu ook te gaan gebruiken voor bitcoins wordt de markt voor bitcoins groter, want naast de particulieren kunnen nu ook grotere en professionele partijen ermee gaan speculeren.
Mag niet in België
Bitcoin-futures worden bij het aflopen van het termijncontract trouwens niet afgerekend in bitcoins maar in euro’s of dollars. De virtuele munt wisselt zelf niet van eigenaar. Het is geen beleggen in de bitcoin, maar in de koers van de cryptomunt.
Vanaf volgende week kan het ook via de CME, de grootste derivatenbeurs ter wereld.
Belgische investeerders moeten een omweg gebruiken als ze ook de nieuwe bitcoinfutures willen kopen.
De Belgische toezichthouder bepaalde al in 2014 dat beleggingsproducten, die afgeleid zijn van exotische en ingewikkelde producten, niet verkocht mogen worden in ons land.
Het verbod geldt ook voor bijvoorbeeld zogeheten contracts for difference (CFD’s) en binaire opties waarmee beleggers vaak met hoge hefbomen gokken op prijsstijgen of –dalingen van onderliggende producten.
Belgische banken krijgen ondertussen wel ontzettend veel vragen over bitcoins.
En dat brengt ons bij deze vraag: hoe verklaar je die gekte?
De economische uitleg is nagenoeg bekend, maar er is ook een psychologische. Consumentenpsycholoog Patrick Wessels ziet het zo: “Het brein is lui en zoekt altijd een makkelijke manier om keuzes te maken. Dus zeker met iets als de bitcoin, wat voor veel mensen ingewikkeld is, zijn we geneigd de groep te volgen. En als een groeiende groep mensen iets doet, zal het wel oké zijn. Dat lijkt nu ook te gebeuren met bitcoins.”
Daarnaast treedt nog een ander, zichzelf versterkend, effect op. “Er ontstaat een gevoel van schaarste omdat steeds meer mensen er aan meedoen. En dan gaan we ons competitief gedragen. We krijgen het gevoel dat we deze kans niet mogen missen en kopen een bitcoin. Dat is dan ook weer prijsopdrijvend en zo maken we elkaar gek.”
Met de enorme stijging zouden een pak mensen ook enorme winst kunnen maken momenteel. Maar, dat lijken ze niet te willen doen. Ook daar is een psychologische uitleg voor: “Wie eenmaal een bitcoin heeft, verandert in een ‘positive buyer‘. Onze hersens willen ons blij maken met keuzes die we maken, dus wordt de aanschaf van de bitcoin ook iets positiefs. We gaan geloven dat de koers van die munt verder zal stijgen.” Dat heet in de psychologie de psychologie “verlies-aversie”.
“Als we eenmaal geloven dat de koers gaat stijgen, hebben we ons psychologisch eigenaar gemaakt van dat idee”, zegt Wessels. “De gedachte dat je meer winst misloopt als je nu verkoopt, weegt 2,5 keer zo zwaar als de gedachte aan de winst die je nu kunt veiligstellen.”
Maar wat als de koers toch spectaculair gaat dalen?
“Dan reageren onze hersens precies andersom”, zegt Wessels. “Dan beginnen mensen te verkopen en zullen steeds meer bitcoinbezitters dat gaan doen. En dan kan het hard gaan. Je moet de koers echt heel scherp in de gaten houden, want je kunt zomaar verrast worden.”
Nog een interessante is deze: hoe meer je je gaat verdiepen in bitcoins, hoe ze werken en wat ze zijn, hoe groter de kans wordt dat je er gaat kopen. En da’s niet echt omdat in het geval van bitcoins bijvoorbeeld je op die manier zou ontdekken dat ze een soliede investering zijn.
“Als we ons verdiepen in een onderwerp, raken we er vertrouwder mee”, zegt Wessels. “Veel kennis en informatie over iets, maakt datgene minder eng en ook belangrijker. Daarom zijn veel officiële rapporten ook vaak zo dik. Dat straalt degelijkheid uit. Dus als jij veel weet over bitcoins, ben je veel eerder geneigd om er eentje te kopen. Ook al zegt de ratio misschien iets anders.”