De Croo als hoop in bange dagen: Franstalig België droomt van toch maar regering zonder N-VA

Alles komt terug in de Wetstraat: Paul Magnette (PS) zegt opnieuw de N-VA de wacht aan, op geen enkele manier bereidt hij z’n achterban en de Franstalige publieke opinie voor om straks met Bart De Wever (N-VA) een deal te kunnen maken. In de wandelgangen ligt de hoop andermaal op Open Vld: “Moet Alexander De Croo (Open Vld) geen premier worden?” Die scoorde bij veel Franstaligen met z’n ‘Belgisch’ pleidooi om de gezondheidszorg te herfederaliseren.

In het nieuws: De lockdown maakt z’n langverwachte exit zachtjes maar zeker.

De details: Terwijl het virus wat naar de achtergrond gaat, komt in de Wetstraat de regeringsvorming weer op het voorplan.

Paul Magnette kwam zondag op RTL bij C’est pas tous les jours dimanche z’n zeg doen. De context was interessant.
Magnette weigerde carrément om in debat te gaan met andere voorzitters, wilde enkel een een-op-eeninterview doen, wat meteen leidde tot commotie in Franstalig België.
In exact hetzelfde programma was Georges-Louis Bouchez (MR) de week ervoor in een modderbad terechtgekomen: tussen hem, Raoul Hedebouw (PTB/PVDA) en Jean-Marc Nollet (Ecolo) kwam het tot felle opstoten, schreeuwen en onderbreken, waarbij Joachim Coens (CD&V) als vierde man aan tafel bijna moest gaan schuilen.
Niet dus voor Magnette, die daarvoor feestelijk bedankte. “Ik zou het verkiezen moest de burgemeester van Charleroi, Paul Magnette, aanvaarden om deel te nemen aan debatten onder voorzitters, zoals vorige week, eerder dan boeken over brood te schrijven“, zo sneerde Bouchez. Om maar te zeggen: ‘De sfeer is goed’, onder Franstalige voorzitters.
Neen, Magnette kwam niet naar RTL om zich in de ring met de MR-voorzitter te wagen, hij bokst op een ander niveau: dat van Bart De Wever (N-VA), die andere ‘chef’, aan de andere kant van het land. Die moest even van antwoord gediend worden.
Exact één week ervoor had De Wever immers zijn zeg gedaan. De N-VA voorzitter had voor Jekyll and Hyde gespeeld: enerzijds riep hij Magnette op tot een ‘grote deal’, een ‘grote coalitie’ tussen N-VA en PS, anderzijds deelde hij tikken uit, dat “Magnette een fatale fout had gemaakt, door weg te lopen van een deal met N-VA” en vooral “dat de PS de factuur wilde doorschuiven naar diegene die werkt, spaart, onderneemt, kortom de Vlaming”.

De essentie van Magnette z’n boodschap: De PS-voorzitter wijkt niet van z’n lijn, integendeel, hij dreigt met twee stokken achter de deur.

Echt verrassend was de boodschap van Magnette niet. Hij nam nog eens stevig afstand van de N-VA: “Hij is nog niet veranderd: een keer per maand kwetst Bart De Wever de Walen en valt hij de PS aan. Ik ben niet geobsedeerd door de N-VA: 85 procent van de Belgen heeft er niet voor gestemd. Laten we ermee ophouden te doen alsof Bart De Wever het middelpunt van de wereld of de zonnekoning is”, zo stelde hij.
Magnette maakte in de aanloop naar het weekend van 14 en 15 maart een deal met De Wever om een noodregering te maken. Na massale reactie vanuit de basis, met een stroom mails van mandatarissen, maar ook druk van de vakbonden, keerde Magnette op zaterdag z’n kar, en steunde op zondag het minderheidskabinet Wilmès II, dat helemaal gedomineerd wordt door de liberalen, en zeker grote Franstalige rivaal de MR.
Magnette kwam wat beschadigd uit die episode: niet alleen had hij een bocht moeten nemen intern, hij had z’n vingers tegelijk toch wat verbrand aan De Wever. Gisteren stelde hij dat hij en de N-VA-baas “al twee maanden geen contact meer hebben gehad”.
En toch stelde Magnette een regering in september in het vooruitzicht, met onderhandelingen die in juni starten. “Dat is het doel.” De dreiging van verkiezingen uitte hij ook: waarom niet? En alsof die stok nog niet genoeg was, een tweede stok achter de deur: een minderheidsregering als het niet anders kan.
Het is quasi zeker dat Wilmès II hoe dan ook verder doet in juni, zelfs wanneer het minderheidskabinet dan z’n volmachten verliest. Want een vertrouwensstemming moet pas in september, en wie weet, kan zelfs verlengd worden. “Dit draagt mijn voorkeur niet weg, het is nog altijd beter om een echte regering te hebben, maar chaos en immobilisme zouden nog slechter zijn.”
Met andere woorden: de PS wil niet te veel druk op de ketel, en geen scenario waarbij ze weer ‘gedwongen’ worden om toch maar met de N-VA aan tafel te gaan. En als dat toch moet? “Ik wacht om te zien of de N-VA bereid is toegevingen te doen“, stelde hij laconiek. Die toegevingen? Magnette heeft onder meer een vermogensbelasting en een complete institutionele stilstand, plus een hele reeks sociale maatregelen die extra geld kosten, als eisen.

En nu? Het pessimisme over een mogelijke deal tussen N-VA en PS blijft zeer groot.

Eén groot argument: op die manier trek je alle deelstaten in één regering. Jan Jambon (N-VA) en Elio Di Rupo (PS) werken nu al goed samen als ministers-presidenten van de Vlaamse en Waalse regering. Op die manier maak je in één klap een stabiele federale ploeg, die iedereen in bad neemt: de pacificatie van België als het ware.
Vraag is of het nog kan. Magnette zat al in maart niet voor het eerst echt aan tafel met de N-VA, maar bereidde nooit, op geen enkel moment, z’n achterban, de brede basis van de PS, voor op zo’n mogelijke coalitie. De N-VA blijft maar de baarlijke duivel, waar men in Franstalig België graag met een bocht rond loopt.
Dat De Wever verbitterd uit de hele episode kwam, is een open deur intrappen. Toch is bij N-VA te horen dat zij een deal met de PS niet uitsluiten, en voorzichtig contacten willen leggen. Het is en blijft de enige weg om ooit federaal opnieuw aan de macht te komen.
In de Wetstraat is het altijd goed om het theater te scheiden van wat er in de coulissen gebeurt. Na de verklaringen van vorige week was Magnette, in de onvermijdelijke PS-N-VA-logica, haast verplicht om te riposteren, met een salvo vijandschap. Wat echt van tel is, is de vraag of beiden straks in alle rust bijeen kunnen zitten, weg van de camera’s. Verschillende insiders achten die kans niet onbestaande. Alleen, tussen een meeting en een echt akkoord, zit nog een hemelsbreed verschil.

Opvallend afgelopen weekend: Plots rust er hoop op Alexander De Croo (Open Vld).

Elke Vlaamse politicus van enig kaliber die wil scoren, komt in Franstalig België met een verhaal dat hij of zij “België wil versterken“. De Croo schoof dit weekend het idee naar voren dat Volksgezondheid, nu versnipperd over negen ministers, weer naar het federale niveau moet. Dat leidde tot enthousiaste reacties bij delen van de publieke opinie in Franstalig België. Ook Bouchez, maar evengoed Magnette wilt dat. Bij de PS is dat wat verrassend: ze hebben de grootste moeite met het huidige federale beleid, uitgezet door de liberaal Maggie De Block (Open Vld).
Ook opvallend: het expliciete lof van Kristof Calvo (Groen) dit weekend op Twitter voor De Croo z’n voorzet. De Croo ligt daar al langer in de bovenste schuif: zo krijgt hij lof voor z’n ‘samenwerking’ die hij opzet met het Parlement, onder meer rond fiscaliteit. Het geeft De Croo een ander profiel. Plots is de liberaal een ‘bruggenbouwer’: in Franstalig België gonsde het dit weekend dan ook van de geruchten, was De Croo aan het solliciteren voor het premierschap?
Zo’n constructie zou dan inhouden dat met Open Vld een deal kan gedaan worden, om toch maar een Vivaldi-coalitie te maken. Dat De Croo daarbij geldt als ‘hoop’ van zo’n constructie, is wel enigszins ironisch: hij was, samen met Georges-Louis Bouchez, in het najaar van 2019, de grootste tegenstander binnen het groepje dat toen paars-groen wilde maken.
Maar met Gwendolyn Rutten (Open Vld) straks ‘out of the picture‘, is het niet onlogisch dat de man uit Brakel in de spotlights komt. Wil Magnette geen deal met N-VA, dan heeft hij hoe dan ook de liberalen wel nodig om een regering te maken. En hoewel hij eerder nog bijzonder veel lof had voor Sophie Wilmès (MR), die hij als ‘centrum’ omschreef, terwijl hij De Croo als ‘rechts’ afdeed, is het voor de PS honderd keer meer interessant om geen Franstalige premier te hebben: zo maak je geen rivalen electoraal groot.
“Wilmès heeft haar kans gehad, maar bouwt als premier geen bruggen. Integendeel, met een paar Vlaamse voorzitters is de relatie verzuurd geraakt. En als premier eens je telefoon nemen, en wat moeite doen om de post die je zomaar cadeau kreeg te behouden, is dat te veel gevraagd?”, zegt een van de leden van de superkern.
Zelf lijkt Magnette geen enkel aanstalten te maken om ooit De Zestien te nemen, zelfs al is de socialistische familie de grootste in de Kamer, en heeft hij dus mathematisch er wel het recht toe. “Maar in een Vivaldi-coalitie, die fel op Franstalige stemmen leunt, zou de hoogste post handig wel naar een Vlaming kunnen gaan. En welke pasmunt is dan beter, dan de Zestien aan De Croo te geven?”, zo stelt een insider.

Discussies over de methodologie: Voor de postjes uitgedeeld worden, moet er eerst wel een akkoord onderhandeld worden.

De manier waarop die onderhandelingen methodologisch zullen lopen, zal al erg indicatief zijn voor met welke coalitie men wil eindigen. En wie zich in die onderhandelingen als ’trekker’ opstelt, als ‘coalitiemaker’, die maakt dan achteraf het meeste kans op de Zestien: zo verloopt het ‘normaal’ bij federale coalitievormingen.
Kandidaat-voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) deed afgelopen weekend in die zin ook een voorstel dat niet misverstaan moet worden. “De PS en de N-VA gaan elkaar niet spontaan vinden, dat is nu wel duidelijk. De andere partijen kunnen misschien een brugfunctie vervullen. Ik wil een inhoudelijke nota op tafel”, zo stelde hij in De Zondag.
Hij wil een nota maken met de drie huidige regeringspartijen, een startnota die focust op de “economische relance, met sociale accenten en binnen een verantwoord budgettair kader”. En meest opvallend: die wil hij maken met dus Open Vld, MR en CD&V, “aangevuld met de sp.a van Conner Rousseau die zich constructief opstelt in deze crisis”.
Door de sp.a wél en PS niet aan tafel te nemen, schuift al een deel van de socialisten toch mee. En met de sp.a kan je richting paars-geel, maar je hebt ze ook voor paars-groen nodig. Alles ligt dus open, al is de nota in de eerste plaats bedoeld om PS en N-VA nog eens pogen te lijmen. Maar lukt dat niet, dan hebben de ‘centrumpartijen’ alvast een stevig document om de groenen vast te pakken: kiezen of delen dan.
Van veto’s over ‘Vlaamse meerderheden’ is overigens geen sprake meer, als het aan Lachaert ligt straks, als mogelijke baas van Open Vld. Een belangrijke opening.
Voorzitter Joachim Coens (CD&V) stelt zich in elk geval even compromisgericht op: hij wil vooral niets uitsluiten, en heeft dus geen veto’s meer om een coalitie te vormen zonder N-VA, of net zo goed zonder een ‘Vlaamse meerderheid’. Of dat ook geldt voor het premierschap, dat CD&V dan aan zich zou moeten laten voorbijgaan, blijft een boeiende vraag, die duidelijk intern niet is uitgeklaard.

In de categorie bijzondere berichten: Het bizarre copycat-gedrag van Maurits Vande Reyde (Open Vld) op social media.

Best wel vreemd: het lijkt erop dat Maurits Vande Reyde, Vlaams Parlementslid en schepen in Diest voor Open Vld, al maandenlang een heuse copy-paste-operatie aan het uitvoeren is. Sinds oktober 2019 neemt hij de tweets over van sp.a-voorzitter Conner Rousseau, zij het met lichtjes aangepaste kopteksten en afbeeldingen.
Het kopiëren gaat best wel ver: een hele reeks posts hebben dezelfde beelden, en quasi dezelfde begeleidende teksten. Op Twitter maakte een sympathisant van de sp.a-voorzitter iedereen attent op heg gedrag van Vande Reyde, en ze lijstte alle posts netjes op. Het geheel is redelijk straf, zoals het ook op newsmonkey verscheen.
In een reactie op Twitter laat Vande Reyde weten “ook internet en kranten” te hebben. Hij beschuldigt zijn critici ook van pestgedrag. “Nooit iets van wie dan ook gestolen“, beweert hij nog. “Nooit geen nood aan gehad. Niet met 40 volgers, niet met 40.000. Hand op het hart. Grappig hoe voorvechters van debathygiëne voor een ander telkens de grootste cyberbullies worden.”
Z’n verdediging “dat hij ook kranten leest”, blijft daarbij wat vreemd: posts van Rousseau dateerden van krantenartikelen die weken ervoor verschenen, maar wel plots een dag later overgenomen werden door Vande Reyde.

De clash die er geen was (of toch?): Bart De Wever (N-VA) en Marc Van Ranst zaten samen op het ‘Grote Coronadebat’, maar niet in éénzelfde panel. Jammer, want het had misschien toch een boeiend debat opgeleverd, dat nu achteraf werd uitgevochten.

Want beide heren blijven toch flink van mening verschillen. De N-VA-voorzitter liet zich opmerken tijdens het debat, dat via livestream op HLN en VRT te volgen was. De Wever pleitte daar ervoor om bij een tweede golf van corona (waarover bijna iedereen het eens leek te zijn dat die er aan komt straks) niet meer zomaar iedereen in quarantaine te plaatsen.
Zo’n voorstel, dat onder meer zou resulteren in een veel minder strenge lockdown, zoals bijvoorbeeld Nederland of de Scandinavische landen toepassen, houdt in dat enkel zieken of mensen in brandhaarden zouden verplicht worden om zich af te zonderen.
“Het is, denk ik, de eerste keer in de geschiedenis dat gezonde mensen worden opgehokt“, zei De Wever op het debat. Hij gaf ook aan dat het niet anders kon: we konden onvoldoende tracen en testen. Maar de volgende keer kan het anders, volgens de N-VA-voorzitter: “Als we dat nu wél kunnen, dan zou de volgende quarantaine een quarantaine van de zieken en de besmetten moeten zijn, en niet van de gezonden. De economie moet draaien op gezonde mensen.”
Dat kon Marc Van Ranst, die naar eigen zeggen nooit politieke uitspraken doet in z’n publieke rol, niet zomaar laten passeren. En dus omdat hij niet in het panel van De Wever zat, reageerde hij dan maar via de media, waar hij dagelijks zit: VTM Nieuws werd het platform om zich fel af te zetten. “Quarantaine van gezonde mensen is helemaal niet nieuw“, zo onderstreepte hij de ‘fout’ van De Wever. “Het is zeker niet de eerste keer dat ook gezonde mensen in quarantaine worden geplaatst, bij de SARS-uitbraak gebeurde dat bijvoorbeeld al met hele appartementsgebouwen.”
En Van Ranst wilde zeker ook niet het idee van “geen lockdown meer”, van De Wever aanvaarden: “Als hier straks een nieuwe coronagolf komt, gaat de voorkeur uiteraard uit naar een ‘lockdown ultra light‘, van beperkte plekken. Maar als een nieuwe golf grote proporties aanneemt, is een lockdown zoals we die al meemaakten, niet uit te sluiten.”
Daarbij ook deze uitspraak van Van Ranst: “Een lockdown moet werken, dat is het punt. Nu botweg zeggen: we kiezen voor de bedrijven en de rest mag het vergeten, daar kan ik me niet in vinden.”
“Wie Marc Van Ranst in zijn advies al betrapt heeft op nog maar enige ideologische kleuring, mag mij opbellen“, zo stelde Luc Sels, de rector van de universiteit van Leuven nog in april fel over z’n collega Van Ranst.
Overigens liet De Wever het niet over zich gaan dat hij als ‘leugenaar’ werd weggezet. “Quarantaine is afgeleid van quaranta giorni (40 dagen), een maatregel van Venetië in de 14de eeuw: zeelieden mochten niet ontschepen om de pest tegen te gaan. Verzamelhuizen buiten de stad voor mensen met de pest of lepra bestonden ook bij ons in de Nederlanden. De VS hadden eilanden waar ze mensen met tuberculose, gele koorts, pokken en cholera ophokten. Ellis Island voor quarantainemigranten kent iedereen. Maar ik ken echt geen enkel historisch voorbeeld van een medische lockdown of quarantaine van iedereen in een heel land tegelijk.”

Dwingende vragen: Hoe goed is het systeem van contact tracing nu georganiseerd, in het licht van onze privacy?

Wat iedereen al van mijlenver zag aankomen, ligt nu plots midden op het bord. Een app lag zwaar onder vuur, wegens “te invasief” voor privacy: want dan zou je via je telefoon kunnen nagaan waar mensen overal geweest waren. Discussies over versleuteling van data, over bescherming van gevoelige gegevens, wat al jaren bezig is digitaal, laaiden op in het Parlement. Dat maakte een streng kader, voor een app die er waarschijnlijk nooit zal komen.
Maar het alternatief? Via ‘manuele opsporing‘: mensen in een call-center bellen je op, indien je besmet bent, en vragen je met wie je allemaal in contact geweest bent. Maar nu duikt daar kritiek over op: want hoe privacyproof is dat dan wel?
De gegevensbank die bij Sciensano wordt aangelegd, wie heeft daar toegang toe? Hoe zeker zijn we dat mensen met toegang beter met privacy omgaan dan computers? Het koninklijk besluit dat de zaak moet regelen, ligt alvast onder vuur van privacyspecialist professor Jacques Englebert aan de ULB.
In La Libre is hij scherp: “We kunnen ons legitiem afvragen of zelfs in geval van noodzaak het normaal is dat deze tekst niet getoetst is geweest door de Raad van State? Waarom is hierover niet echt een debat geweest?” Immers, het systeem laat Sciensano toe om rijksregisternummer te noteren, en dat te linken aan de medische gegevens. Die gegevens krijgen dan een ‘pseudoniem’, maar of dat volstaat? “De vraag is echt of dit nog een proportionele maatregel is.”
Zo is Sciensano van plan de data tot 30 jaar na het overlijden van de patiënt te bewaren. “Men focust op die app, maar de manuele tracing is veel problematischer voor privacy”, zo stelt professor Informatica Huges Bersini (ULB). Eerder kwam ook al Johan Vande Lanotte, voormalig minister voor sp.a maar vandaag mensenrechtenadvocaat, met een soortgelijke aanval op het systeem in De Standaard.
Opvallend, de zwakke reactie van Sciensano zelf: “De persoon die verantwoordelijk is voor het project is er momenteel niet. Het is, gezien hun agenda, niet mogelijk te antwoorden op vragen.”