Een heel vergaand advies van de GEMS, de adviesraad die gedomineerd wordt door virologen, komt met een zoveelste pakket van dezelfde maatregelen die nu al twee jaar worden toegepast in deze pandemie: sluitingsuur om 20.00 uur in de horeca, alle indooractiviteiten dicht, én het onderwijs naar een “afkoelingsperiode” van tien dagen. De klassieke tandem Frank Vandenbroucke-Alexander De Croo, de Vooruit-minister van Volksgezondheid en de Open Vld-premier, komt zo tegenover een ander stevig duo te staan: Ben Weyts (N-VA) en Caroline Désir (PS). Beiden zijn rijzende sterren in hun partijen, en willen als bevoegde ministers niet weten van een nieuwe sluiting in ‘hun’ onderwijs. Het wordt hard tegen onzacht, men kondigt “zeer stevige druk” aan.

In het nieuws: L’enfer, c’est la répétition, schreef Eugène Ionescu.

De details: We doen het nu al drie keer op minder dan twee weken, telkens een Overlegcomité, in dezelfde golf, met dezelfde actoren rond de tafel.

• Be careful what you wish for. Dat geldt deze week voor Jan Jambon (N-VA), de Vlaamse minister-president. Die zette deze week een sneeuwbal in gang, die hij achteraf maar heel moeilijk zal kunnen stoppen.
• Want de Vlaamse regering had, geschrokken door de alarmkreten vanuit de ziekenhuizen, midden deze week intern afgesproken dat hun minister-president een signaal zou geven, om deze keer het federale niveau voor te zijn: door de sluiting van indooractiviteiten naar voor te schuiven, zou zo het debat in die richting kunnen geduwd worden, en onder meer het onderwijs open blijven. Politiek driebanden dus: de bal spelen, om zo de tegenstand af te blokken.
• Alleen, Jambon speelde zijn afgesproken rol met wel héél veel overtuiging, tot verrassing ook van zijn collega’s in die Vlaamse ploeg: hij riep op om versneld nog eens een Comité bijeen te brengen. En meteen sprong één man in het politieke gat dat Jambon zo gelaten had: de minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit).
• Die legde met een plof zijn oude eisen weer op tafel: in de vorige twee Overlegcomités was ‘meester Frank’ al erg voorstander van het idee om meer maatregelen te nemen in het onderwijs.
• De liberalen stonden ondertussen met verwondering te kijken hoe plots Jambon de voorzet had gegeven aan Vandenbroucke. Dat zette de premier onder druk, die maar weinig zin had om meteen dan maar dat Overlegcomité bijeen te krijgen. Even werd getemporiseerd, coronacommissaris Pedro Facon werd ingeroepen om nog eens de GEMS, de adviesraad samengesteld uit diezelfde experten die nu al bijna twee jaar de crisisaanpak begeleiden, om aanbevelingen te vragen.

De essentie: Wie het advies van de GEMS leest, beseft hoe ver de ‘experten’ van de politieke realiteit staan.

• Dat rapport van de GEMS leest helemaal als ‘back to the future‘. Om maar iets te zeggen: ze willen opnieuw de bubbel van vijf invoeren, en zo sociale contacten inperken. Veelzeggend over hoe ze het draagvlak bij de bevolking inschatten.
• Andere leukigheid: restaurants en cafés zouden moeten sluiten vanaf 20.00 uur. Alle indooractiviteiten moeten stoppen, en ook grote buitenactiviteiten zoals het bijwonen van een voetbalmatch krijgen een verbod.
• Maar het meest controversiële lijkt nu al het onderwijs. Ze wilden meteen tien dagen het lager onderwijs en de kleuterscholen sluiten. Daarbij schermen de experten “met extreem hoge besmettingscijfers”. Expliciet klagen de experten bovendien aan dat “hun aanbevelingen maar niet of gedeeltelijk opgevolgd worden” in hun rapport.
• Al weken bikkelt men daarover: aan de ene kant is er een hardnekkige groep experts, met ook dus Vandenbroucke, die het “de motor van de besmettingen” noemt. De GEMS deed overigens in hun rapport er nog een schepje bovenop, met mondmaskers verplicht vanaf 6 jaar.
• Aan de andere kant staan de ministers van Onderwijs, zowel aan Vlaamse kant Ben Weyts als voor de Franstalige gemeenschap Caroline Désir. Beiden hebben zich al maanden opgeworpen als de ultieme behoeders voor het openhouden van ‘hun’ scholen: ze zijn bijzonder koele minnaars van het idee dat die nog eens een prijs moeten betalen in de pandemie. En daarbij willen ze zo weinig mogelijk federale inmenging: de aanslepende discussie over CO2-meters (Vandenbroucke eist ze, Weyts is bijzonder traag ermee) is daar een mooi voorbeeld van.
• Daarbij moet gezegd dat Désir zelfs nog scherper is dan Weyts: mondmaskers in de lagere school, daar is geen sprake van in Franstalig België, tot frustratie van Vandenbroucke in vorige Overlegcomités. Maar de Franstalige minister, die in sneltempo naam aan het maken is, heeft niet te kampen met een mediaklimaat zoals in Vlaanderen: over de taalgrens rolt men minder snel de rode loper uit in televisie- en radiostudio’s voor hetzelfde groepje hardliners onder de experten.
• In de Wetstraat is al duidelijk dat advies zoals de bubbels en zelfs de sluiting van de horeca niet haalbaar is: niemand ziet dat zitten. De vraag kan zelfs gesteld worden of geen tactisch spelletje wordt gespeeld: door met dergelijke maatregelen te dreigen, worden de onderhandelingen hoog ingezet. Dat onpopulair pakketje dan toch schrappen, geeft vrije baan om volop de oorlog om het onderwijs wél te voeren.

En nu? Een politieke clash wordt onvermijdelijk. Alweer.

• In de Kamer gisteren klopten Vandenbroucke en De Croo zich nog eens stevig op de borst.
  • “Als het stormt, moet je de dijken versterken, en blijven versterken, maar op bepaald moment moet het sterk genoeg zijn. Het kan niet de bedoeling zijn dat we een vierde Overlegcomité bijeenroepen. Nu moet het sterk genoeg zijn”, zo verklaarde Vandenbroucke op bombastische toon.
  • “De druk is enorm in de zorgsector. Maar ook in andere domeinen, in het onderwijs, is die druk bijzonder hoog“, zo hintte ook De Croo.
  • “Iedereen zal over haar schaduw moeten stappen, er zullen geen heilige huisjes zijn. Maar iedereen zal moeten tonen dat ze bereid zijn om verantwoordelijkheid op te nemen”, zo duwde De Croo naar de Vlaamse regering.
  • “Het is nu ook duidelijk dat een vaccinatie in de herfst en winter niet voldoende is. Die vaccinatie was de verdedigingsmuur en we dachten dat onze vaccins ons konden betonneren, en dat niets meer door die muur kon heen raken. We hebben dat verkeerd ingeschat. Het vaccin brengt ons heel ver, maar niet tot het eindstation. Dus zijn bijkomende maatregelen nodig”, zo sloeg De Croo nog een mea culpa.
• Opvallend, Vandenbroucke kreeg het daarbij enorm aan de stok met Jean-Marie Dedecker (Onafhankelijke bij N-VA). “Dit beleid is een Chinese marteling: constant een druppel water op je hoofd laten druppelen, dan wordt je murw en volgzaam. U houdt een overlegcomité op 17 november, een week later is het al teruggefloten, nu kraait de haan voor de derde maal. Wat je ’s morgens zegt is ’s avonds al achterhaald”, zo sneerde die, waarbij hij het “een beleid gebaseerd op repressie noemde” en hintte op groepsimmuniteit als oplossing. Vandenbroucke riep vanop zijn plek in de Kamer terug dat dit “het Braziliaanse model” was, waarna de twee over en weer schreeuwden, en heel de N-VA-fractie zich tegen de minister keerde.
• Dat men vanuit de N-VA klaar staat om de oorlog met Vandenbroucke aan te gaan, is ondertussen wel duidelijk. Want een paar honderd meter verder, in het Vlaams Parlement, was ook Weyts helder:
  • “De laatste plek waar je verplicht het licht uit doet, is de school”, waarbij hij het voorstel van de GEMS een “de facto lockdown” noemde.
  • “Ik begrijp dat de experten ingrijpende maatregelen bepleiten. Maar je moet kijken naar de volledige weegschaal. Zij bekijken vooral de virologische baten, maar er zijn natuurlijk ook de maatschappelijke kosten.”
  • En Weyts ‘duidde’ ook de uitspraken van zijn minister-president: “Die demarche was er net op gericht om onder meer het onderwijs open te houden. Het signaal dat mensen misschien niet meer naar Niels Destadsbader en de cinema zouden gaan, zodat de scholen konden openblijven.”
• De cijfers voor het onderwijs duidden ondertussen waar het om draait: op 4.000 scholen zijn er nu 115 dicht door besmettingen, ofwel 2,8 procent. Aan Franstalige kant is dat 40 scholen op 2.700, of net de helft: 1,4 procent. De vraag die zich daarbij opdringt, zowel voor Weyts als Désir: waarom de scholen die verder kunnen dan sluiten?
• Over verplichte mondmaskers lijkt de discussie nog feller te worden: geen sprake van dat Désir op dat vlak nu zal terugkrabbelen. Zij verzet zich al weken tegen die verplichting voor jonge kinderen.

Wat er op het spel staat: De Wetstraat moet net het blazoen oppoetsen, na twee onverkwikkende weken.

• Wie als burger de afgelopen twee weken de discussies volgde, moest al verdomd goed opletten om nog te weten welke maatregelen nu precies van kracht zijn: twee keer al wijzigden de richtlijnen, met als klap op de vuurpijl ook nog eens een ander testbeleid op een paar dagen tijd.
• Tegelijk wordt meer en meer duidelijk dat er een onfris politiek spelletje gespeeld wordt, waar eigenlijk iedereen zich vuil aan lijkt te maken. En dat in een context waarbij steeds meer mensen het hele circus beu zijn.
• Bovendien is er de vaststelling dat het beleid, dat gedomineerd wordt door telkens dezelfde adviseurs, zozeer blijft teruggrijpen naar oude, al beproefde technieken, die eigenlijk neerkomen op een lockdown, of lockdown-light.
• Het contrast met de Duitse politiek kon gisteren niet groter zijn. Daar besliste men voor heldere, krachtige maatregelen te gaan: een de facto lockdown voor enkel de niet-gevaccineerden, en tegelijk een verplichte vaccinatie voor iedereen tegen februari. Die beslissing werd genomen door de oud-kanselier Angela Merkel, geflankeerd door haar opvolger Olaf Scholz. Het Parlement krijgt over dat laatste wel nog een stemming.
• In België blijft dat debat helemaal achterwege. Gisteren drong CD&V-fractieleider in de Kamer, Servais Verherstraeten, nog eens aan op vooruitgang in het dossier: “Hoe zit het met de studie van de coronacommissaris over verplichte vaccinatie, en de evolutie?” wilde hij van de premier weten. Die zweeg in alle talen op die vraag: De Croo ridiculiseerde nauwelijks twee weken geleden de zaak door te stellen dat enkel landen als Turkmenistan en Micronesië verplichte vaccins hebben.
• De grote vraag is of men straks uit zo’n Overlegcomité eensgezind raakt, dat op voorhand al een quasipublieke krachtmeting geworden is. Zeker voor Jambon staat erg veel op het spel: hij heeft in het verleden meermaals zijn vingers geschroeid aan dergelijke oefeningen, waar hij bekaaid uitkwam. Zijn achterban, Weyts op kop, naait hem nu op om het onderwijs ’te behoeden’. Maar veel bondgenoten heeft de N-VA’er niet aan tafel van zo’n Overlegcomité.
• “Jambon zal onder enorme druk van Vandenbroucke komen te staan“, zo liet men uit het andere kamp vanmorgen zelfs publiekelijk via Johny Vansevenant weten op Radio 1. Als waarschuwing kan dat tellen. Ronde drie dus van wat een openlijk bokskamp is geworden.

Opvallend: Open Vld sluit zich aan bij verzet MR over kernuitstap.

• Dat de MR van Georges-Louis Bouchez zich via een hele stroom tweets en zelfs een video fel afzet tegen het rapport van de FOD Economie over de kernuitstap, was geen verrassing: “De MR is heel ontgoocheld en bezorgd door het rapport van de minister van Energie.”
• “Ontgoocheld omdat de minister het regeerakkoord niet naleeft dat zegt dat er twee scenario’s moeten worden bestudeerd: met en zonder kernenergie. Geen enkele studie over verlenging. Bezorgd door de ontoereikende informatie: geen enkele studie over de prijs, geen gegevens over het klimaat en de CO2-uitstoot. Maar ook de tegenstrijdigheden over de bevoorradingszekerheid zijn ongelooflijk”, zo sneerde Bouchez gisteren.
• Opvallender, en politiek belangrijker, is dat ook Open Vld niet gelukkig is met het rapport. Op LN24 was voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) sceptisch. Zeker omdat het rapport zomaar voorbijgaat aan het feit dat de gascentrale van Vilvoorde allerminst zeker is. Een oplossing is er nog niet voor die centrale, die geen vergunning kreeg van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). “Maar als die er niet is, komen we terug uit bij kernenergie”, zo stelde Lachaert.
• Of het verzet daarmee écht hard zal gevoerd worden, als één liberaal front, is maar zeer de vraag. Bevoegd minister Tinne Van der Straeten (Groen) komt vandaag ook met bijkomende eigen rapporten over de energiebevoorrading, die meer duidelijkheid moeten geven dan dat rapport van de FOD Economie.
• Dat zou op de kern vandaag al kunnen besproken worden, een eerste keer dan. Een doorbraak verwacht niemand. Hoogstens lekt alle info, via de MR, dan wel weer uit.
• De échte vraag blijft vooralsnog of in een mogelijk compromis, om straks toch een vierde generatie kernreactoren toe te laten, de deur opengaat naar het wijzigen van de wet op de nucleaire uitstap. Die wet uit 2003 houdt elke nieuwe kerncentrale tegen. Zowel MR, als ook Open Vld met kamerlid Christian Leysen, willen de wet aanpassen.

Genoteerd: Er is 75 miljoen euro om de politievakbonden te sussen.

• Minister van Binnenlandse zaken Annelies Verlinden (CD&V) lukt er mogelijks in het harde protest van de politiebonden de smoren. Want nieuw overleg deze week leverde iets op: het kader dat Verlinden op tafel legde, met een verhoging van de lonen en andere maatregelen, voor 75 miljoen euro extra in totaal, deed de bonden deze keer alvast niet boos opstappen.
• Eerder werd al 400 miljoen euro extra uitgetrokken om de politie een ‘groeipad’ te geven en 1.600 nieuwe rekruten per jaar te voorzien.
• In het dossier volgen veel mensen met argusogen mee: na de beroepsmilitairen, krijgen nu bijna 20.000 politiemannen dus een opslag, van zo’n 75 euro netto per maand. Dat is ook voor Petra De Sutter (Groen), bevoegd voor Ambtenarenzaken, van belang: ook daar wil men graag opslag. En ook de gemeenten, die bevoegd zijn voor de lokale politie, en die na 2024 ook de loonsverhoging op hun budget gaan moeten nemen, volgen aandachtig wat Verlinden doet.  
• De vraag is hoe dat laatste zal uitdraaien. De gemeentefinanciën liggen nu vast tot de volgende verkiezingen, maar na 2024 zou er dus toch ruimte voor de politie moeten gemaakt worden. De vraag is of ieder lokaal bestuur dat wil en vooral kan ophoesten.