Er is een nieuwe minister-president in Wallonië, Elio Di Rupo (PS). En er is een nieuwe PS-voorzitter, Paul Magnette. Maar veel verandert er niet aan de positie van de PS.

Wat gebeurt er precies? Elio Di Rupo (68 jaar) geeft eindelijk de fakkel door. Hij wordt de nieuwe Waalse minister-president, én belooft ook meteen voor vijf jaar in Namen te blijven. Di Rupo had kunnen duwen om alsnog voorzitter te kunnen blijven, maar hij erkent dat z’n troonopvolger Paul Magnette nu eindelijk de scepter zwaait aan de Keizerlaan, het PS-hoofdkwartier.

De details: De opvolging komt toch een beetje als een verrassing. Want Di Rupo was wel federaal premier, zou hij dan echt dat niveau laten aan anderen, zelfs z’n opvolger-rivaal Paul Magnette? Blijkbaar dus wel. Maar tegelijk is meteen duidelijk dat hij niet van plan is de federale onderhandelingen zomaar te laten passeren. Bij de RTBF gaf hij opnieuw een heel duidelijk signaal over de vorming van die federale regering: de PS stuurt nog altijd tweehonderd procent aan op paars-groen-plus. “Wij hebben altijd onze voorkeuren aangegeven. Een meerderheid federaal met de vier politieke families”. De socialisten, liberalen, groenen én CD&V dus.

Tussen de regels: Het is goed luisteren naar hoe Di Rupo daar precies de druk legt bij Open Vld en CD&V.

• “Als zo’n coalitie met die vier niet mogelijk is, zal de N-VA zich opdringen aan de onderhandelingstafel”, zo zegt hij.
• “Alles zal dus afhangen van de Nederlandstalige partijen, en met name van Open Vld en CD&V. De N-VA, dat zal niet afhangen van de Franstaligen. Als die twee partijen oordelen dat ze niet in de federale regering kunnen zonder de N-VA, ja, dan nemen ze met andere woorden de N-VA mee naar het federale niveau.”

De grote vraag? Zal dit dreigement effect hebben op de Vlaamse partijen CD&V en Open Vld? Zij hebben tot nu toe altijd maar één stelling gehanteerd: de grote partijen moeten het onder mekaar eerste proberen. Er moet dus minstens een deftige poging komen vanuit PS én N-VA om tot een akkoord te komen. Die voorwaarde is zeker nog niet vervuld vandaag: de PS en N-VA hebben nauwelijks aan elkaar gesnuffeld. Als paars-groen er ooit kan komen, moet paars-geel eerst minstens spectaculair mislukken.

Om rekening mee te houden? Dat scenario is logisch voor CD&V en Open Vld: enkel als bijzonder omstandig kan aangetoond worden dat de ‘grote twee’, PS en N-VA écht onmogelijk te verzoenen zijn, en dat paars-geel dus echt niet ging, pas dan is het alternatief mogelijk bespreekbaar: paars-groen. Maar de PS dreigt, als hen dat scenario door de strot wordt geramd, een zware prijs te laten betalen aan of CD&V of Open Vld. Want als eerst een scenario mét de N-VA getest moet worden, dan is één van die kleinere Zweedse partijen overbodig.

De harde cijfers: Open Vld én CD&V tellen immers elk 12 zetels: ze zijn even groot. In een scenario waarbij N-VA en PS samen komen, zijn er meer dan voldoende zetels om één van hen overbodig te maken. Dat hoeft niet CD&V te zijn, zo maakte de PS vorige week nog duidelijk: ook Open Vld kan er zomaar uitvallen. Met andere woorden: als de kleintjes halsstarrig aan N-VA vasthouden, gooien we één van hen eruit, zegt Di Rupo eigenlijk.

De essentie: Uitgerekend nu herhaalt Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet nog eens dat hij “nooit met de N-VA” federaal wil regeren, maar dat paars-groen perfect kan. Zelfs al zijn de groenen niet meer ‘in het spel’ zogezegd federaal, ze zijn dat meer dan ooit wel: de Waalse regering, ook paars-groen, heeft goede banden gesmeed tussen socialisten, groenen en liberalen in Franstalig België. En uiteraard staan Ecolo en Groen klaar om het droomscenario van de PS in gang te duwen.

Quid N-VA: Heel het theater van Di Rupo kan ook de N-VA niet ontgaan. Binnen de partij klinkt de vraag steeds luider “of er federaal nog wel veel te winnen valt?” Goed, er zijn wel wat (flauwe) signalen dat een staatshervorming kan, na de Waalse feesten van dit weekend. Maar volstaan die om een echt communautair luik te bouwen aan een regering die sociaal-economisch toch linkser zal zijn dan de Zweedse regering? Steeds meer waarnemers zijn ervan overtuigd dat de N-VA vroeg of laat zelf past voor al die federale ellende. Maar daarop wil Di Rupo duidelijk niet langer wachten: hij wil liefst gewoon paars-groen forceren.