Zoek een symbool voor vrouwelijkheid en je komt al snel bij borsten uit. Logisch dus dat veel borstkankerpatiënten na hun genezing graag hun borsten terugwillen. Hetzelfde geldt voor transgenderpatiênten: wie in een mannenlichaam geboren is en een vrouwenlichaam wil, die wil daar natuurlijk borsten bij. Medisch noodzakelijk, daar valt volgens sommigen over te discussiëren, maar worden die operaties terugbetaald? 

Kanker krijgen, ’t is een zware diagnose en de eerste focus is dan ook genezen. Eén op negen vrouwen in België krijgt met borstkanker te maken, een meerderheid daarvan wordt ook geopereerd en dan moet een deel van de borst weggenomen worden. Da’s voor veel vrouwen een klein trauma: je lijf onherkenbaar verandert met littekens die je strijd tonen: ’t is niet onlogisch dat steeds meer vrouwen een borstreconstructie willen. Maar zij zijn niet alleen: voor transvrouwen is een borstvergroting deel van de transformatie.

Niet alle borstreconstructies zijn gelijk

De evolutie in borstreconstructies is dan ook enorm. Waar vroeger enkel een prothese werd gestoken (die dan ook nog eens om de zoveel jaar moet vervangen worden) zijn er nu ook ‘warme’ borsten te krijgen, met lichaamseigen materie, spieren bijvoorbeeld. Dat zorgt voor een natuurlijker effect. Het is ook logisch dat vrouwen mooie borsten willen, die bij hun lijf passen, geen bandwerk. Maar daar wordt het wat moeilijker: niet alle technieken worden namelijk terugbetaald.

Wij gingen even horen bij het RIZIV. Daar zijn ze alvast formeel: een borstreconstructie wordt als ingreep zeker wel terugbetaald, en de staat gaat daar vrij ver in. We leggen even wat lingo uit. Voor elke behandeling die er in België bestaat, en die terugbetaald wordt, is er de nomenclatuur. In de nomenclatuur staan alle geneeskundige verstrekkingen (operaties, consultaties,…) met hun terugbetaling. Zo is er voor verschillende vormen van reconstructie, alsook voor de tepelreconstructie een aparte verstrekking opgenomen in de nomenclatuur. Verschillende vormen van reconstructie en tepelreconstructie worden dus wel degelijk terugbetaald.

Terugbetaald

“De borstreconstructie na een (gedeeltelijke) borstamputatie wordt terugbetaald en staat in de nomenclatuur”, klinkt het bij een arts van het RIZIV. “Dat geldt voor verschillende technieken, verschillende soorten flappen, prothesen en expanders. Voor een reconstructie met eigen weefsel, de zogenaamde ‘warme borst’, is er naast de nomenclatuur een specifieke overeenkomst of conventie. Dat wil zeggen dat er afspraken zijn gemaakt met bepaalde artsen die ervaring hebben met deze ingrepen, zodat er in de praktijk ook hiervoor een specifieke terugbetaling is.

Dat wil niet zeggen dat álles terugbetaald wordt. Wel voor technieken waarbij dat voorzien is, maar niet bij bijvoorbeeld lipofilling. Dat is een specifieke techniek die niet in de nomenclatuur staat en die sommige plastische chirurgen aanbieden, voor de ‘afwerking’. Veel vrouwen vallen dan toch voor een verkooppraatje en betalen extra uit eigen zak voor zulke technieken.

Vrouwelijk figuur

Blijft de vraag: is een borst reconstrueren nadat ze tegen je wil werd weggenomen, om medische redenen, hetzelfde als een borst creëren waar er nog geen was, om een vrouwelijk figuur te kunnen hebben. Sinds Bo Van Spilbeeck de transitie maakte van Boudewijn naar Bo, weerklonk die vraag iets luider. Een borstreconstructie herstelt je vrouwelijkheid, bij transvrouwen heet het een borstvergroting en creëert die een biologische realiteit die transvrouwen al langer voelen. Maar wat is het verschil op financieel gebied?

Om te beginnen is er natuurlijk een medisch verschil. Transvrouwen krijgen vrouwelijke hormonen toegediend. Dat zorgt al voor een beperkte borstgroei. Je zou je dus vragen kunnen stellen bij de ‘medische noodzaak’ van een borstvergroting. Maar professor Joz Motmans, van het Transgenderinfopunt, geeft wat meer uitleg. “Voor borstvergrotingen geldt dat vele transvrouwen deze ondergaan, zeker als zij op volwassen leeftijd een transitie doormaken. De hormonale behandeling geeft immers vaak onvoldoende borstgroei, waar door een vergroting gewenst is.”

Esthetische chirurgie?

Maar omdat het wel degelijk om een borstvergroting gaat en niet om een reconstructie, is de financiële kant van de zaak wel een beetje anders. Volgens het RIZIV worden borstvergrotingen bij transgenders wel degelijk terugbetaald, maar er zit best wat nuance op dat antwoord. Volgens professor Motmans zit het anders. “Voor de terugbetaling geldt dat de ingreep door een plastisch chirurg als esthetische chirurgie wordt beschouwd en bijgevolg niet gedekt wordt door het RIZIV.”

Wat niet wil zeggen dat transvrouwen meteen de hele pot moeten betalen. Nog volgens Motmans wordt “het product, de prothese an sich, waar overigens wel veel verschil in bestaat, wel vergoed”. Dat beamen ze ook bij het RIZIV. “Borstvergrotingen voor transvrouwen met eigen weefsel, de zogenaamde ‘warme borst’ wordt niet terugbetaald.”

De mutualiteit?

Krijg je meer bij de ene mutualiteit dan bij de andere? Op basis van wat wij online kunnen vinden en mutualiteiten ons doorstuurden, blijft het doorgaans bij de wettelijke standaard. Het heeft dus géén zin om van mutualiteit naar mutualiteit te hoppen, al kan je via je werk en groepsverzekering natuurlijk betere algemene voorwaarden krijgen.

Bij Çavaria, de belangenorganisatie voor holebi’s en transgenders in Vlaanderen, vinden ze de terugbetaling belangrijk. “Niet alle transvrouwen willen die operatie, maar het gaat om zelfaanvaarding. Voor sommige vrouwen leidt het ontbreken van die borsten tot psychische problemen, daarom is het belangrijk dat het kan. Tegelijk zijn niet alle transvrouwen binair: ze identificeren niet noodzakelijk als man of vrouw. De individuele keuze is daarbij erg belangrijk.”

Conclusie: het mag dan niet strikt genomen medisch noodzakelijk zijn, de Belgische overheid is er wel van overtuigd dat, voor wie dat wil, borsten een inherent deel uitmaken van vrouw-zijn en wie dat wil, kan dus die transitie volledig maken.

Ça va? Çavaria start met suïcidepreventie bij holebi’s en transgenderpersonen i.s.m. Transgender Infopunt en @VLESPtweet https://t.co/NU9HKYzIwp

— çavaria (@cavariatweet) 7 februari 2018