In het kort

• Een keukenspons kan tot 54 miljard bacteriën per vierkante centimeter bevatten.
• De verschillende structuren van sponzen zorgen voor de groei van diverse bacteriegemeenschappen.
• Herhaald schoonmaken kan leiden tot bacteriën die beter bestand zijn tegen desinfectiemethoden.

Onze keukens zijn levendige centra van activiteit, maar achter de vertrouwde afwas schuilt een wereld van microscopisch leven. Keukensponzen, die we gebruiken voor het schoonmaken, vormen een ideale plek voor bacteriën. Door de warme, vochtige omgeving gedijen deze microben er goed. De BBC onderzocht dit.

In 2017 ontdekte microbioloog Markus Egert dat gebruikte keukensponzen maar liefst 362 verschillende microben kunnen herbergen. De bacteriële dichtheid kan oplopen tot 54 miljard bacteriën per vierkante centimeter, wat gelijkstaat aan het aantal bacteriën in een ontlastingmonster.

Sponsstructuur

De sponsstructuur, met zakken en spleten, creëert een microkosmisch ecosysteem voor bacteriën. Sponzen met verschillende poriëngroottes bevorderen de robuuste groei van bacteriën, zo bleek uit onderzoek van Lingchong You, een bioloog aan Duke University. Zijn computermodellen en experimenten bevestigden dat verschillende bacteriële gemeenschappen kunnen floreren in sponzen. Sommigen gedijen op zichzelf, terwijl anderen het liefst samenleven.

Bacteriën in keukensponzen

Ondanks het hoge aantal bacteriën in sponzen, zijn niet alle bacteriën schadelijk. Sterker nog, veel bacteriën spelen een essentiële rol in ons ecosysteem. De vraag is dan: moeten we ons zorgen maken over de bacteriën in keukensponzen?

Uit Egerts studie bleek dat vijf van de tien meest voorkomende bacteriën in keukensponzen verwant zijn aan soorten die infecties kunnen veroorzaken bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Standaard schoonmaakmethoden, zoals het verwarmen van sponzen in de magnetron of het wassen met heet water, verminderen weliswaar bacteriën, maar zorgen er tegelijkertijd voor dat resistente stammen beter kunnen overleven.

Risico’s van bacteriegroei in keukensponzen

Het is belangrijk te benadrukken dat geen van de bacteriën die Egert vond, direct verband houden met voedselvergiftiging of ernstige ziekten. De meeste ziekenhuisopnames door voedselvergiftiging zijn te wijten aan slechts vijf ziekteverwekkers: Escherichia coli, Salmonella en Campylobacter. Deze komen echter zelden voor in sponzen.

Onderzoek van Jennifer Quinlan en Solveig Langsrud bevestigde dat er soms ziekteverwekkende bacteriën in sponzen aanwezig kunnen zijn, maar meestal in kleine hoeveelheden.

Bacteriegroei voorkomen

Langsrud toonde aan dat Salmonella, een veelvoorkomende veroorzaker van voedselziekten, goed kan overleven in sponzen. Maar wanneer de bacterie in borstels wordt geplaatst, sterft ze snel door de snellere droogtijd. Dit benadrukt het belang van goed drogen om de verspreiding van bacteriën te voorkomen.