Elon Musk heeft tijdens een bijeenkomst van voormalig en toekomstig Amerikaans president Donald Trump voorgesteld dat de Amerikaanse overheid minstens 2 biljoen dollar kan besparen door verspilling tegen te gaan. Dit ambitieuze plan komt kort nadat Musk werd benoemd tot mede-hoofd van het nieuw opgerichte Department of Government Efficiency, een initiatief van de mogelijke nieuwe Trump-regering. Maar hoe realistisch zijn deze besparingen? En wat zijn de uitdagingen die dit met zich meebrengt?
De Amerikaanse federale overheid gaf in het meest recente fiscale jaar maar liefst 6,75 biljoen dollar uit. Musks voorstel om 2 biljoen dollar te besparen, zou neerkomen op een verlaging van bijna 30 procent van de totale federale uitgaven. Dit klinkt indrukwekkend, maar in werkelijkheid is het een uitdaging van formaat. De overheidsuitgaven bestaan namelijk uit verschillende categorieën, waarvan een groot deel wettelijk vastligt.
Uitdagingen en beperkingen
Een aanzienlijke hap van het federale budget gaat naar verplichte programma’s zoals Sociale Zekerheid en Medicare. Deze uitgaven zijn wettelijk vastgelegd en kunnen niet zomaar worden verlaagd zonder ingrijpende wetswijzigingen of risico’s voor de ontvangers van deze programma’s. Daarnaast zijn er de rentebetalingen op de staatsschuld, die eveneens een flink deel van de begroting opslokken en moeilijk te verlagen zijn zonder de kredietwaardigheid van de VS in gevaar te brengen.
Daarentegen bieden discretionaire uitgaven, die ongeveer 25 procent van de totale uitgaven vormen, meer flexibiliteit voor besparingen. Dit zijn uitgaven voor defensie, transport en onderwijs. Toch zou een verlaging van 2 biljoen dollar in deze categorieën betekenen dat er zware bezuinigingen worden doorgevoerd, met mogelijk zelfs de sluiting van hele agentschappen tot gevolg. Dit roept vragen op over de impact op essentiële diensten en de publieke reacties daarop.
Musks ervaring
Elon Musk heeft ervaring met ingrijpende bezuinigingen, zoals blijkt uit zijn overname van Twitter in 2022 (nu X), waarbij hij het personeelsbestand terugbracht van 8.000 naar 1.500 medewerkers. Hoewel deze aanpak leidde tot een forse daling van de kosten, is de federale overheid van een heel andere orde qua schaal en complexiteit. Het toepassen van dezelfde strategieën op tientallen federale agentschappen zal waarschijnlijk stuiten op juridische en bureaucratische obstakels.
Financiële experts en analisten zijn dan ook sceptisch. Het behalen van zulke aanzienlijke besparingen zonder essentiële functies van de overheid te verstoren, wordt door velen als onhaalbaar gezien. Ze wijzen erop dat drastische bezuinigingen kunnen leiden tot verstoring van vitale overheidsdiensten en mogelijk zelfs politieke onrust.
Politieke hindernissen en fiscale gevolgen
Naast de financiële uitdagingen spelen ook politieke factoren een grote rol. Trump heeft in zijn campagne beloftes gedaan om sociale uitkeringen te verhogen en de nationale defensie te versterken. Dit lijkt in tegenspraak met het voorstel van Musk om 2 biljoen dollar te besparen, omdat het juist deze uitgaven zijn die vaak het grootste deel van de begroting innemen.
Ondertussen blijft de Amerikaanse staatsschuld groeien, met een jaarlijks tekort dat ongeveer 6 procent van het BBP bedraagt. Het Committee for a Responsible Federal Budget waarschuwt dat de voorgestelde belastingverlagingen van Trump, zonder overeenkomstige besparingen, het tekort alleen maar zullen vergroten en de schuld verder zullen laten oplopen.