Europa reageert volgens experts te passief op mogelijke Russische militaire en inlichtingenactiviteiten in de Baltische Zee en de Noordzee. Door een groeiende kloof tussen Europese en Amerikaanse inlichtingendiensten voelt het continent zich steeds minder gesteund, wat leidt tot frustratie en onrust.

Tijdens de recente EU-top kwam de verdeeldheid opnieuw duidelijk naar voren. België blokkeerde daar een voorstel om Russische tegoeden in te zetten voor de steun aan Oekraïne en voor de versterking van de Europese defensie-industrie. Opvallend: in de officiële conclusies werd met geen woord gerept over de zogenaamde Russische “spookvloot”, die ervan wordt verdacht informatie te verzamelen en mogelijk sabotage te plegen.

Volgens analisten vormt dat een zorgwekkend signaal. Joseph Fitsanakis, inlichtingenexpert aan de Coastal Carolina University, waarschuwt bij Al Jazeera voor een Europa dat onvoldoende voorbereid is. Hij trekt zelfs een parallel met 1939, toen nazitroepen klaarstonden aan de grenzen terwijl West-Europa verdeeld en onvoorbereid was. Waar landen in Oost-Europa zich duidelijk bewust zijn van het gevaar, lijkt West-Europa volgens hem nog steeds verdeeld en vatbaar voor Russische desinformatie.

Russische hybridestrategie neemt toe

Sinds 2022 wordt Rusland beschuldigd van sabotageoperaties en desinformatiecampagnes met als doel Europa te destabiliseren. Anna Wieslander van de Atlantic Council stelt dat Moskou een “hybride oorlog” voert, bedoeld om vermoeidheid te zaaien en uiteindelijk Europa te verdelen in invloedssferen die door Rusland worden gecontroleerd.

De spanningen namen recent opnieuw toe door meerdere incidenten. Op 10 september drongen Russische Geran-2-drones het NAVO-luchtruim binnen. Negen dagen later volgden Russische straaljagers die in het luchtruim van Estland vlogen. Europese luchtmachten moesten kort daarna opnieuw Russische verkenningsvliegtuigen onderscheppen. Die reeks gebeurtenissen wijst volgens experts op een meer openlijke fase van Russische operaties.

Hoewel NAVO-jets Russische drones snel onderschepten, wijzen militair analisten erop dat de alliantie zwaar afhankelijk blijft van dure gevechtsvliegtuigen. Oekraïne toont volgens hen een kostenefficiënter model, waarbij drones, antidronetoestellen en mobiele afvuureenheden samen worden ingezet.

Nood aan Europese eenheid

De gebeurtenissen en waarschuwingen leggen de kwetsbaarheid van Europa bloot. Terwijl de Russische dreiging toeneemt, blijft de EU diep verdeeld over hoe hard ze moet optreden. Volgens specialisten riskeert Europa daardoor kostbare tijd te verliezen op een moment dat vastberadenheid en gemeenschappelijke strategieën dringender zijn dan ooit.