Only You, het is niet alleen de titel van een overbekende tegelplakker van The Platters uit 1959, maar ook die van de debuutfilm van de Britse regisseuse Harry Wootliff. Jarenlang heeft ze eraan gewerkt en het resultaat is een menselijk en bloedmooi pareltje over een koppel dat worstelt om zwanger te raken.

Harry Wootliff: Er is zeker een moment geweest waarop ik mijn film niet aan de wereld wilde geven. Zien en lezen wat mensen denken en ervan vinden: het is spannend en ook wel een beetje eng. Ik heb hier ook jarenlang aan gewerkt en als een criticus dan iets zou schrijven over mijn film waar ik het niet eens mee ben dan kan ik niet met die criticus in discussie gaan, snap je? Dan vind ik een interview eigenlijk stukken aangenamer. (lacht)

Twee doodgewone mensen

Je film valt op. Wie vandaag naar de cinema gaat ziet films over superhelden, films met monsterbudgetten, franchises, prequels en sequels. Maar een film over de worsteling van twee doodgewone mensen: het wordt een zeldzaamheid.

Wootliff: Klopt, en ik kan je verzekeren dat het ook niet gemakkelijk is geweest om deze film gemaakt te krijgen. Laat ons zeggen dat je toch over een dosis doorzettingsvermogen moet beschikken. Een film als deze is een risico omdat je niet kan verzekeren aan de financiers dat ze hun geld zullen terugverdienen. Een Marvel-film: die verdient een veelvoud terug van zijn productiekosten. Het is nu eenmaal de realiteit waarin filmmakers als ik ook moeten zien te opereren.

Initieel zou mijn film een liefdesverhaal worden, de verdere invulling had ik toen nog niet. In die periode probeerde ik zelf zwanger te raken en dat lukte niet meteen. Dat was een klein drama en ik voelde me zwak. En toen is het verdere idee beginnen rijpen. Er wordt nog altijd heel weinig gepraat wanneer koppels moeite hebben om zwanger te raken. Het is nog taboe en het drama volstrekt zich achter gesloten deuren. Ik heb met deze film proberen uit te leggen dat je echt wel iets kan missen dat nog niet gebeurd is.

Het is zoals je ’t zegt: Elena leek me blij als single. Maar van zodra ze de beslissing heeft genomen dat ze een kind wil gaat haar eigenwaarde daaromheen draaien. Er is geen weg terug meer.

Wootliff: Je kan altijd beslissen “En nu wil ik kinderen.” Het is een beslissing die wij mensen dezer dagen heel bewust maken. Wanneer het dan niet lukt, moet je door een soort van rouwproces om toch weer te leren tevreden te zijn met jezelf. In de film voelt Elena zich een mislukte vrouw. Een mislukkeling. Ze kan niet datgene doen wat ze als het meest natuurlijke ziet voor een vrouw.

De vraag is me al een paar keer gesteld waarom ze niet over adoptie praten. Mijn antwoord is: ik denk niet dat ze daar al zitten in het proces. Adoptie is ook geen makkelijke optie, het is ook een lang en intens proces. Het is iets anders dan ivf, waar zij voor kiezen. Niet beter, niet slechter, maar anders.

Dolverliefd

De eerste veertig minuten van de film verhalen effectief gewoon over twee mensen die verliefd worden op elkaar. Door de tweede helft van de film vergeet je bijna dat ook die ‘gewone’ gelukkige periode er ooit geweest is.

Wootliff: Dat was mijn doel! Je ziet het zo vaak gebeuren bij koppels: eerst zijn ze dolverliefd en op een bepaald moment gebeurt er iets of bouwt er iets op waardoor twee mensen zo boos worden op elkaar of zo fundamenteel teleurgesteld zijn in elkaar, dat ze er niet meer in slagen om te denken aan die periode dat ze elkaar wel effectief graag gezien hebben. Verliefd worden is een klein mirakel: het overkomt mensen nu ook weer niet zo vaak. Maar we kunnen het ook weer even makkelijk verliezen. Op een bepaald moment in de film wordt Jake ook voor de keuze gesteld: wil hij verder met Elena in een imperfecte versie van zijn perfectie of heeft hij er vrede mee dat hij haar helemaal zal kwijtraken?

Elena is er 35 in de film, Jake 26. Elena doet er lang over om Jake haar echte leeftijd te vertellen. Schaamt ze zich?

Wootliff: Hmm, ik denk het niet. Voor mij is het eerder het feit dat hij zo jong is dat haar doet aarzelen. Misschien is ze wel niet goed genoeg meer op haar 35 voor iemand van 26?

Draai de situatie om – een Jake van 35 met een Elena die 26 is – en we praten nergens meer over, want dan is het meteen de meest normale zaak van de wereld.

Wootliff: Exact! Ik heb van andere journalisten al wel eens de vraag gekregen of ik een feministische film heb gemaakt. In dit opzicht misschien wel: ik wilde elk cliché gewoon eens een keertje omkeren. En laten we eerlijk zijn: Elena ziet er nog steeds prachtig uit, toch? (lacht)

Absoluut. Op een bepaald moment in de film bijt Jake Elena toe: “It’s happening to me too, you know?” en ik moet eerlijk bekennen: op dat moment in de film had ik daar al even niet meer aan gedacht, dat hij ook getroffen werd door heel de situatie.

Wootliff:  Ik vind het boeiend dat je dat zegt. De situatie is ook lastig voor Jake, want als man kan je niets doen. Er is niets pro-actief dat je kan doen waarmee je je vrouw of vriendin kan helpen. Je moet alles overleveren aan wetenschap en natuur. Jake probeert zijn vriendin bij te staan, maar wie is er voor Jake? Ze voelen niet altijd dezelfde dingen op hetzelfde moment, natuurlijk.

Seksistische vraag

Heb jij het gevoel dat je dit verhaal beter kan vertellen omdat je een vrouwelijke regisseur bent? Of is dat een seksistische vraag om te stellen?

Wootliff: Om een goeie schrijver of regisseur te kunnen zijn moet je empathisch kunnen zijn, in andermans schoenen kunnen lopen. Ik begrijp je vraag, want het geeft me zeker een ander perspectief, maar als ik hier positief op antwoord, zou dat ook impliceren dat ik niet de beste persoon ben om mannen te regisseren en dat een mannelijke regisseur mannen beter zou begrijpen. Dus ik ben geneigd om te antwoorden dat het geen verschil maakt. Ik moet voor deze film ook Jake kunnen zijn en de vader, niet alleen Elena.

Je bent zelf ook begonnen als actrice. Hoe heb je de switch gemaakt van voor naar achter de camera?

Wootliff: Ik was acteur toen het gevoel me bekroop dat ik iets wilde maken dat helemaal van mezelf was. En toen ben ik scenario’s beginnen schrijven omdat ik een film wilde maken: dat was het doel. En op een bepaald moment zei ik: “Van zodra ik betaald wordt om iets te schrijven, stop ik als acteur.” Van zodra dat gebeurde, merkte ik dat ik de juiste beslissing genomen had.

I Want You

Je hebt Only You chronologisch gefilmd. Dat gebeurt niet zo vaak in de filmwereld. Heb je die beslissing genomen net omdat je wist hoe het was om een acteur te zijn?

Wootliff: Eén van de moeilijkste dingen aan acteur zijn is dat ze op dag één zeggen “En nu gaan we het einde van de film inblikken.” In een ideale wereld zouden we alle verhalen chronologisch filmen, maar ik voelde dat de acteurs er hier baat bij zouden hebben om ook zelf het emotionele proces mee te maken.

Je gebruikt onder andere I Want You van Elvis Costello in de film. Dat moet zo ongeveer het meest trieste nummer zijn dat ik ken.

Wootliff: (lacht) Dat kan wel kloppen. En tegelijkertijd vind ik het ook romantisch en sexy. Ik heb de keuze puur op instinct gemaakt. Het soort keuze dat je maakt en dan denkt: “We zien later wel of het erin blijft.” En elke keer toen ik er weer naartoe ging bleek het nog steeds de juiste song te zijn.

We krijgen niet heel veel achtergrond over Jake en Elena, hier en daar een aanwijzing of verwijzing naar hun verleden. Wilde je hen nog onbeschreven laten?

Wootliff: Ik hoop dat je ze wel hebt leren kennen door die kleine kruimeltjes die ik op het pad heb achtergelaten. Het leek me niet noodzakelijk om meer te weten. Het gaat over de fase van hun leven waar ze nu in zitten en uiteraard heeft hoe zij nu omgaan met relaties een basis in het verleden, maar die vind je wel. Ik heb die kruimeltjes daar wel bewust achter gelaten. (lacht)

Je hebt ook al dingen voor televisie gedaan. Heb je er ooit mee gespeeld om dit verhaal te vertellen in een serie?

Wootliff: Je kan het verhaal van Jake en Elena vertellen in een serie. Maar ik wilde echt dolgraag een film maken. (lacht) Ik vind zowel televisie als film interessante aspecten hebben, maar voor mij is film de meest pure kunstvorm. Met mensen in een andere zaal in het donker het verhaal volgen van andere mensen: die ervaring is pure magie en blijft wat mij betreft onklopbaar.

Only You speelt bij ons in de zalen vanaf woensdag 14 augustus.