Toont deze mislukking “de ware intenties van het cdH”, of zit er meer achter dit verhaal? Want Bart De Wever gokte met zijn nota, die eigenlijk best aanvaardbaar was zonder communautair luik of al te scherpe rechtse kantjes. Hij gokte, maar kon eigenlijk niet verliezen: ofwel vormde hij een regering zonder PS en won, ofwel toonde hij aan hoe totaal onwerkbaar ons politiek systeem geworden is in dit land. Het werd dat laatste. 

Ontkleed het Vlaams nationalisme van alle symboliek, van alle tromgeroffel en vendelzwaaien, van alle communautaire eisen die gretig worden uitgesproken van op een kansel aan de IJzertoren. Leg de korte broek in de kleerkast, strijk de Vlaamse Leeuw en laat hem thuis.

Niet taal en grond, maar belastingen staan nu centraal in de Vlaamse strijd

Neen, herleid de Belgische tegenstelling tot een bijna pure, ideologische links-rechts discussie. Tot een financiële én economische kwestie. Maak er een discussie van over de pure sociale en financiële inrichting van die Belgische staat: de Vlaamse aanpak versus de PS-staat. Want dat verhaal resoneert, anders dan de Vlaamse vlaggen, bij een meerderheid van de Vlamingen. De vijand is niet langer België, maar Elio Di Rupo. Niet langer een discussie over taal en grond, maar profitariaat en belastingdruk.

Met die ongeziene aanpak voor een Vlaams-nationalistische partij wist Bart De Wever zijn N-VA naar ongeziene electorale hoogtes te tillen. Met CD&V en Open Vld bikkelde de N-VA keihard in de kiesstrijd. Alle drie maken ze aanspraak op de mooiste winstpositie in het Vlaamse landschap: rechts van het centrum. Of die PS-argumentatie altijd even intellectueel eerlijk was (lees: CD&V en Open Vld zijn “medeplichtig aan die PS-regering en het in stand houden van de PS-staat), doet niet ter zake: N-VA won overtuigend.

De Wever verliest deze veldslag, maar wint de perceptie-oorlog: dit land werkt niet meer

Dat ingeslagen pad is nooit verlaten door de N-VA. Eén maand na de verkiezingen heeft De Wever die logica tot in het extreme doorgetrokken: in zijn poging om de PS overboord te gooien, is hij zeer ver gegaan. Effectief geen enkele communautaire eis in zijn nota, en een economisch programma dat vooral bol staat van verantwoord besturen. En welke écht harde sociale maatregelen zaten er verborgen in deze nota? Niemand die er een vond. 

Door de lat zo laag te leggen, “ontmaskert” de N-VA het cdH voor wat het is (we parafraseren even): “Een integraal deel van de PS-staat” die De Wever zo hard wil bestrijden. “Integraal deel van het systeem, dat tegen een Vlaamse meerderheid in, haar wil oplegt.” Qua beeldvorming heeft De Wever nooit een beter moment gehad om zijn gelijk te halen: “Dit land werkt niet meer naar behoren”. En nog: “Een PS-minderheid legt haar wil op aan een Vlaamse meerderheid.”

Dat beeld, van België als land van twee democratieën die naast elkaar leven, hanteert De Wever al jaren. Het Belgische huwelijk met twee partners die gewoon uitgekeken zijn op mekaar, een andere weg uitwillen en elkaar alleen nog irriteren aan de keukentafel.

Uitgerekend de PS en het cdH passen de verrottingsstrategie voor het federale toe

Spoelen we de film even terug tot de verkiezingen. Daarin verkondigt De Wever dat hij na de 25 mei wil gaan onderhandelen “vanuit de Vlaamse regering”. Later corrigeert hij: eerst een Vlaamse coalitie vormen en dan met diezelfde partners federaal aan tafel. “Geen sprake van”, laat CD&V moedig weten. “Onderhandelingen die overal gelijk lopen, want dat is de enige manier om het land bestuurbaar te houden”, zegt CD&V-voorzitter Wouter Beke.

Na de verkiezingen is die consequent. Beke verkrijgt van De Wever na 25 mei dat die wacht op het federale spel, voor er een Vlaamse regering komt. Maar de PS gooit al haar staatsmanschap overboord, door na nauwelijks één week wel al regionale coalities te vormen. Op dat moment gaat de confederale geest uit de fles: het in stand houden van het regionale machtsbastion blijkt voor PS en cdH belangrijker dan federaal een stabiele regering bouwen.  

Het is uitgerekend diezelfde verrottingsstrategie die N-VA jaren verweten is: stap in de gewestregering en leun daar achteruit terwijl het federale niveau verder afbrokkelt. Zeker aan Vlaamse kant voelt het alsof de maskers nu in twee fases zijn afgevallen: eerst door snel die Waalse en Brusselse regering te vormen, nu doordat het cdH koudweg een centrumcoalitie afwijst. Een dictat van 23 PS-zetels en 9 cdH-zitjes in de Kamer, net eentje minder dan de 33 van de N-VA. 

De hearts and minds van Vlaanderen gewonnen?

Die clash tussen het PS-systeem, na 28 jaar onafgebroken regeringsdeelname dus nog lang niet uitgeteld, en de N-VA, die verveld is tot een partij met een mainstream-eisenbundel, is nu totaal. Het is ondenkbaar dat CD&V of Open Vld in deze omstandigheden wel nog met de PS in zee gaan, dat zou zelfmoord zijn. Tegelijk wordt die Vlaamse regering wél gevormd, met N-VA en CD&V daar stevig in het zadel. Een confederale clash zit er nu aan te komen en N-VA kan nu op haar beurt achteruit leunen en de centrifugale krachten laten spelen.

De poging van De Wever om snel en met veel gevoel voor compromis een federale regering te vormen, is mislukt. Maar zijn poging om aan te tonen dat dit land echt niet meer werkt, dat de huidige formule is uitgeput, is wél overtuigend. Of hoe uitgerekend het cdH de N-VA veel dichter bij de verwezenlijking van punt één uit de partijstatuten van De Wever heeft gebracht. Want N-VA spreekt graag in oorlogstaal. Wel, een oorlog win je ook in de hearts and minds van de bevolking en daarin is de afgelopen weken een reuzenstap gezet in Vlaanderen.