Wat beiden afdoen als een ‘onschuldige reünie’ tussen Bart De Wever (N-VA) en Didier Reynders (MR) in Bruneau, draaide uit op een conflict tussen een belangrijke as in de regering: de N-VA-voorzitter en de premier. Bij N-VA voelen ze zich achteraf gebruikt, nadat Reynders het verhaal lekte. Bij de premier sussen ze de zaak. Maar de ontmoeting tussen Reynders en De Wever verklaart wel mee waarom de sfeer rond de jaarwisseling drastisch onder nul zakte.

Niets is wat het lijkt in de Wetstraat. Neem nu flamingante kopstukken en franskiljonse liberalen … De banden tussen MR en N-VA zijn de afgelopen jaren op een heel praktische manier verstrengeld geraakt: via uitwisseling van hun personeel. Dat loopt vreemd genoeg via Jan Jambon, voormalige sterke man van de Vlaamse volksbeweging en iemand van de communautaire harde lijn, maar vandaag als minister van Binnenlandse Zaken een echte go-between naar Franstalig België. Want zijn kabinetschef is iemand die rechtstreeks uit het kamp komt van de MR, en meer bepaald Didier Reynders (MR).

Joy Donné was jarenlang een volgeling van Jean-Claude Fontinoy, “mijn politieke zoon”, zo zou Fontinoy hem noemen. En diezelfde Fontinoy is officieel de sterke man van de MR bij de NMBS, met speciale interesse in het vastgoed daar, maar vooral ook de ‘fixer’ van Reynders: z’n steun en toeverlaat voor alle moeilijke dossiers. De clan-Reynders is zo letterlijk fysiek aanwezig binnen de N-VA-machine.

Als beide heren, Donné en Fontinoy, aan tafel gaan, is dat niet om te kaarten. En kijk, eind vorig jaar zaten beiden mee aan tafel op een etentje in Bruneau. In een mooi gezelschap: met Reynders, De Wever en Jambon. Dat onthulde Ivan De Vadder deze week.

Memory Lane: samen terug naar hetzelfde restaurant van 2010

Bruneau is een grote naam in de Wetstraat, een plek om eens goed te praten. Dat Brusselse sterrenrestaurant sluit eind 2017 z’n deuren na zoveel jaren, en Reynders nodigt daarop De Wever en Jambon uit, om “nog een laatste maal te gaan tafelen, for old times sake“. Het geldt als een reünie, voor een etentje dat ooit plaatsvond in 2010. Daar tastten destijds Reynders en vader Louis Michel af met de N-VA’ers Jambon en De Wever of er ooit samenwerking tot stand kan komen. Het etentje is de kiem van de samenwerking tussen Vlaams-nationalisten en Franstalige liberalen, die in 2014 samen de federale regering vormden.

“We hebben daar samen ooit iets gemaakt. Dan ga je in op die uitnodiging, als Reynders je dat zoveel jaar later vraagt”, is bij N-VA te horen. Maar een echt ‘politieke ontmoeting’ is het niet, zo leggen ze het vandaag uit. “Wij doen zaken met de man die er echt toe doet, en dat is niet Reynders bij de MR”, klinkt het nu sussen. Maar zo lazen de premier én de coalitiepartners Open Vld en CD&V die meeting niet.

Niets is onschuldig met Didier

Want niets wat Didier Reynders doet is onschuldig in de Wetstraat, en dat hadden De Wever en Jambon na al die jaren ook wel moeten weten. Op het etentje laat de sluwe vos Reynders langs z’n neus weg vallen dat vervroegde verkiezingen misschien wel een mogelijk scenario zijn. Voor de Brusselaar is dat geen slechte optie: dan kan hij alle keuzes openlaten voor zichzelf. Reynders stuurt daarbij regelmatig geruchten de wereld in: een internationale carrière (staat er een Europese topjob klaar?), alsnog Brusselse kopman en mogelijk minister-president, of toch weer een mandaat in de federale ploeg, alles kan bij Didier.

Maar de N-VA’ers bekennen kleur tijdens het etentje: ook bij hen is er wel degelijk nagedacht, zijn er scenario’s onderzocht voor vervroegde verkiezingen, dat is ‘objectief bekeken’. Want een ‘nationale campagne’, waarbij de gemeenteraadsverkiezingen én de federale samenvallen, geeft lokaal een bonus. Grote verliezer is dan CD&V.

Alleen, dat scenario is nooit realistisch geweest, zo valt nu bij N-VA te horen. “Want wij willen door met dezelfde partners, met dezelfde vier partijen. Dat kan nooit als je de stekker eruit trekt, of andere coalitiepartners vernedert. Tenzij je dat met alle vier zou beslissen. Wij hadden en hebben dus geen belang bij een dergelijk scenario”.

Een kleine vonk wordt plots een uitslaande brand

Het klinkt als een plausibele uitleg vandaag. Maar in december 2017 is ondertussen het kwaad wel geschied. De premier zelf, Charles Michel (MR) raakt op de hoogte van het etentje, en is not amused. De twee, Michel en Reynders, leven al jaren op voet van oorlog, ze hebben elk hun clan. Michel is sinds 2014 de absolute winnaar, beide heren hebben een gewapende vrede, waarbij Reynders Buitenlandse Zaken als speeltuin krijgt. Maar veel meer ook niet. Deze keer is Reynders dus ver buiten z’n speeltuin gegaan …

Dat z’n eigen twee vicepremiers én de patron van z’n belangrijkste coalitiepartner dergelijke scenario’s nog maar bespreken zonder de premier erbij, kan er bijzonder moeilijk in. En net zo goed zijn ze ook bij Open Vld en CD&V niet opgezet geweest met dergelijke nieuws. Want dergelijke flarden van gesprekken circuleren al snel in de Wetstraat en dat werkt als een heidebrand: het kleinste vonkje wordt plots een uitslaande brand. Lang voor het nieuws van het etenje deze week uiteindelijk uitlekt in de pers, zijn ze binnen de regering allemaal op de hoogte dat er “gepraat is geweest over vervroegde verkiezingen”. Voor zowel CD&V als Open Vld helemaal geen werkbaar scenario.

Het verklaart waarom de heisa rond Theo Francken en de Sudanezen plots een forse politieke crisis wordt eind 2017 en begin 2018. Als De Wever eind december de forcing voert over de kernenergie, en daarbij de premier voor blok lijkt te zetten, lezen de coalitiepartners dat opnieuw als een aanval. En net zo goed is begin januari het statement van De Wever “dat de regering valt als Francken moet opstappen”, weer een bevestiging voor de anderen dat er iets op til is.

Michel zelf reageert in die periode fel op De Wever en “laat zich niet afdreigen”, als die laatste zijn staatssecretaris verdedigt. In verschillende interviews bijt de premier ook rechtstreeks naar de N-VA, voor het eerst in drie jaar. Op de nieuwjaarsreceptie van de MR herhaalt hij “dat de N-VA maar één partner heeft aan Franstalige kant, en dat best niet vergeet”.

Boodschap goed aangekomen

“Wij wisten heel duidelijk wat daarbij toen de échte boodschap was”, zo is vandaag bij N-VA te horen. “De premier was heel pissed over dat contact met Reynders.” Bij de eerste minister relativeert men de zaak vandaag al lang opnieuw. “God ja, hecht toch niet te veel belang aan dat etentje in Bruneau. Als De Wever met de MR wil praten, dan doet hij dat echt wel niet met Didier Reynders. Dat weet iedereen die het moet weten”, is binnen de MR te horen. Maar tegelijk is het wel duidelijk: tussen de premier en De Wever was er even ruis op de boodschap.

Dat het verhaal van Bruneau nu ook lekt, is weer voor velen in de Wetstraat een bevestiging van Reynders’ manier om spelletjes te spelen. “Ach, hij wil laten voelen dat hij nog meetelt. Maar al wie het nodig heeft om dat af en toe te onderstrepen, tja, daarvan weet je dat het niet zo is”, zo vat een betrokkene het mooi samen. Alleen: de ontmoeting zette de zaken binnen Michel I op het eind van 2017 en begin 2018 wel even lekker op scherp. Want niets is wat het lijkt in de Wetstraat, zeker niet als Reynders mee op het toneel verschijnt.