Wie wordt de grootste? Dat beeld bepaalt vanavond alles in de Nederlandse verkiezingen. Alleen is het hoogst onduidelijk, op basis van voorspellingen. De belangrijkste conclusie van de peilingen is dat kiezers tot op het eind zijn blijven twijfelen, en dat er eigenlijk geen enkele partij bovenuit steekt. Nog minstens vier partijen kunnen de grootste worden, met Geert Wilders als grote kanshebber.
Wordt het Mark Rutte, die vanavond triomfeert? Of toch Geert Wilders, de man die heel Europa vreest? Maar het kan evengoed Sybrand Buma zijn, de leider van het CDA, die vanavond de grootste blijkt te zijn. Of zelfs Jesse Klaver, de leider van GroenLinks, die plots premier van Nederland zou kunnen worden. Om maar te zeggen: de race ligt nog behoorlijk open, als je de peilingen goed leest.
De eerste stembureaus zijn vannacht om middernacht al open gegaan in Nederland. Dat kiest vandaag een nieuwe Eerste en Tweede Kamer. Vooral de uitslag voor die laatste is van tel: op de 150 zitjes moeten de partijen op zoek naar een meerderheid.
Totale versnippering
En dat wordt aartsmoeilijk. Want eigenlijk is het landschap hopeloos versnipperd. Niet één partij haalt de drempel van 20 procent. Alles zit op een hoopje bijeen, met de grootste partij VVD die een absoluut laagterecord haalt, en zou maar 17,5 procent van de stemmen. Geert Wilders z’n PVV haalt maar 15,5 procent volgens de peilingen. Maar die zitten dus dicht genoeg tegen elkaar, dat ze haasje-over kunnen spelen. Hetzelfde geldt voor de 14,6 procent van het CDA. En zelfs de 11,2 procent van Jesse Klaver z’n GroenLinks is genoeg om iedereen te verassen. In de laatste dagen lijkt het effect van de rel met Turkije wel de ‘grootsten’, de VVD en PVV, nog een duwtje in de rug te geven.
Het is echt een stoet van dwergen, die partijen in Nederland. Meest opvallend is de totale ineenstorting van de PvdA, de sociaal-democraten. Die vormden met de VVD de regering, maar duiken van 24,8 procent naar nog amper 6,2 procent.
En er komen wéér nieuwe partijen bij (DENK en Forum voor Democratie) die samen ook elk een paar procenten halen. Een regering vormen zou sowieso vier partijen vereisen, wat in Nederland erg veel is.
Iedereen twijfelt nog, behalve de Wilders-kiezers
Maar het meest opvallende: er zijn gigantisch veel kiezers die het tot gisteren nog niet wisten. Volgens Peil.nl twijfelde liefst 39 procent van de Nederlandse kiezers nog tussen een aantal partijen. En daarbij zijn de kiezers van Geert Wilders en z’n PVV het meest vastberaden: zij hebben hun keuze al gemaakt. Dus de kans dat Wilders vanavond toch de grootste is, is zeer reëel. Want de andere ‘grote’ partijen, die nog meedoen voor die eerste plek, hebben veel meer twijfelende kiezers: VVD heeft er 33 procent, GroenLinks 44 procent en het CDA zelfs 52 procent.