Onvermijdelijk komt het balletje altijd terug bij de PS en de N-VA. Dat is eigenlijk de essentie van een jaar vruchteloos zoeken naar een federale regering. Dat er een medische crisis zonder weerga is, verandert daar niets aan: Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) kunnen zo hard kloppen als ze willen, telkens ligt het initiatief weer bij hen.

In het nieuws: Vanaf vandaag begint ‘post-corona’, de eerste stap in de exitstrategie.

De details: In de Wetstraat beginnen de debatten over wat er politiek in dat post-coronatijdperk moet gebeuren.

• Eerste vaststelling: de regering Wilmès II is geen startpunt, geen ‘springplank‘, om uit te bouwen tot volwaardige ploeg.
• Het minderheidskabinet met volmachten moest proberen de crisis het hoofd te bieden, maar het heeft niet gebracht wat men in paars-groene kringen hoopte: een sterk beleid, waarbij de partijen natuurlijkerwijze zich verzamelden rond de premier en zo een geruisloze vervelling tot een Vivaldi-coalitie forceerden.
• In dergelijk scenario konden dan de socialisten en de groenen aanschuiven bij de huidige regering van MR, Open Vld en CD&V. Maar de partijen die al maanden het obstakel vormen voor zo’n coalitie, CD&V en Open Vld, zijn intern absoluut niet meer opgeschoven in die richting.
• Integendeel, het stokt. De relaties binnen de regering, tussen de MR en CD&V, zijn niet beter geworden. Op niveau van de voorzitter en de premier is er sprake van wat verzuring. CD&V maakte ook op geen enkele manier aanstalten om de volmachten te blijven steunen na juni: er moet iets anders komen, met een andere kapitein ook.
• Bij Open Vld is het de grote onbekende van de voorzittersverkiezing. Maar bij een eventuele winst van Egbert Lachaert (Open Vld), die bij de bookmakers ondertussen duidelijk de frontrunner is, (1,1 tegen 1 uitbetaling) ten opzichte van Bart Tommelein (Open Vld) (4 tegen 1), hoef je geen glazen bol te hebben om te voorspellen dat paars-groen toch lastig zal zijn. Sociaal-economisch wil Lachaert naar rechts, donkerder blauw. Dat zal zeker met de groenen bijzonder moeilijk zijn.
• Bovendien is ook daar het enthousiasme over de MR-premier maar lauwtjes te noemen. Tussen boegbeeld Maggie De Block (Open Vld) en de eerste minister komt het niet meteen weer goed. Maar ook buiten de federale regering is bij toppers te horen dat de huidige premier niet de juist adelbrieven kan voorleggen.

Duidelijk vast te stellen: Ook op links is er geen ‘opening’ gekomen richting Vivaldi.

• De sp.a was al van bij de start geen fan van deze constructie. Bovendien groeide er organisch een oppositierol: de Vlaamse socialisten houden zich niet in op wat fout loopt, zowel Vlaams als federaal niet. Conner Rousseau (sp.a) kreeg dan wel lof als ‘staatsman’ dit weekend, omdat hij in z’n 1 mei-speech opriep tot samenwerking, tegelijk heeft hij al keihard de Vlaamse regering aangepakt. En ook federaal laat hij niet na de regering Wilmès te tackelen.
• Groen zit daar wat voorzichtiger, zeker in de Kamer probeert Kristof Calvo (Groen) alle banden gaaf te houden, maar ook in het Vlaams Parlement is Björn Rzoska (Groen) altijd wat meer gedecideerd dan Hannelore Goeman (sp.a).
• Maar op niveau van de groene voorzitters, Meyrem Almaci (Groen) en Jean-Marc Nollet (Ecolo), zijn er opnieuw geen bruggen gebouwd met de rest. De kritiek “dat de mens te weinig centraal staat”, is hard aangekomen bij de MR, die zich ergert aan Ecolo. De groenen hebben weinig vrienden gemaakt de afgelopen weken met hun houding in de superkern ook. In de Kamer vormen zich ook regelmatig ad hoc meerderheden waarbij groenen en liberalen tegenover elkaar staan.
• De PS tenslotte heeft maar één boodschap gegeven: na deze periode moet het linkser, roder, socialer. De analyse is simpel: deze crisis is de oorzaak van een ontspoord kapitalisme, met blinde besparing. En dat moet anders. Paul Magnette (PS) klopte de bal al een paar keer keihard weg: zijn verklaringen de afgelopen weken bereiden op geen enkele manier een toenadering tot de liberalen voor.
• En hoewel Magnette eerst nog in interviews aangaf dat Wilmès voor hem gerust premier kon blijven (“ze is niet rechts, eerder centrum, en doet dat goed”), gaf hij wel de doodsteek aan haar korte kabinet, door al in juni een vertrouwensstemming te vragen.

Het logische gevolg: De N-VA kan de bal nog eens een stevige mep geven.

• Het is beeldspraak die al dateert van maanden geleden: het jokari-spel in de Wetstraat. In jokari-tennis hangt de bal aan een draadje; hoe hard je ook klopt, hij komt altijd terug. Maar het was een vaststelling die Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) samen maakten: hoezeer de PS ook probeert om de N-VA weg te duwen, er een ‘mot’ op te geven, telkens komt het balletje terug. Dat is nu eenmaal het lot van de grootste partijen die ‘incontournable‘ zijn.
• En ook voor De Wever geldt dat, telkens wanneer paars-groen of Vivaldi, of gelijk hoe je het noemt, weer eens mislukt: hij kan zoveel hij wil tikken uitdelen, maar diezelfde PS is dan wel de partij waarmee het nadien toch weer moet gebeuren.
• De N-VA speelde opvallend genoeg de afgelopen weken het spel van de volmachten, in de superkern en ook in de Kamer, heel rustig. De partij deed er eerst alles aan om toch maar “erbij” te zijn, en die volmachten te steunen. Dat was een subtiele oefening van ‘geen vertrouwen geven aan de regering’, maar ‘wel de volmachten te steunen’.
• Vervolgens handelde Peter De Roover (N-VA) onderkoeld: vaak was de N-VA-fractieleider net de enige die de premier verdedigde, of die zich meest constructief opstelde in de superkern. Ook in de Kamer hield de N-VA zich in, terwijl anderen donderdag na donderdag in de plenaire de premier matrakeerden, ook de partijen die in de superkern zitten.
• Geen obstructie dus, al was het toch met enige genoegdoening dat de N-VA rustig vanop de zijlijn stond toe te kijken hoe ‘Vivaldi’ week na week dieper wegzakte in de chaos van superkernen en gekrakeel in de Kamer.
• Dit weekend vond De Wever het dan het moment voor een offensief, nu duidelijk is dat Vivaldi er niet komt, en Wilmès II de zomer niet overleeft. Kwestie van de hand uit te steken naar de PS.
• Maar van harte is dat niet bepaald. Daarvoor is er al te veel gebeurd. In De Zondag en op VTM haalde De Wever fors uit:
  • “Magnette moet z’n fatale fout inzien”, zo verwees hij naar de keuze van de PS om in plaats van een noodregering met N-VA toch dat minderheidskabinet te steunen. “Ik heb de indruk dat de partij het federale niveau heeft opgegeven.”
  • “Wilmès rijdt op een kreupel paard, zonder meerderheid, en met veel vervangers als ministers, met bevoegdheden die niet logisch zijn. Zij moet het allemaal maar bolwerken, dat loopt zeker niet perfect”, zo brandde hij de federale regering af.
  • Met de PS besturen dus, of toch opnieuw proberen: “Dat is de enige mogelijkheid voor een regering die krachtig kan besturen in het hele land”, zo stelt hij.
  • Maar onder voorwaarden: “Als we de PS volgen, is degene die werkt, spaart en onderneemt diegene die de lasten van de crisis zal moeten dragen. Kortom: de Vlaming“, zo zei De Wever.
  • Daarbij opnieuw een pleidooi om de staat meteen ook te hervormen: “Iedereen is bevoegd voor alles en niemand is verantwoordelijk voor iets. Dat moet men in Wallonië toch ook zien? Ik kan me niet inbeelden dat ze daar bij de PS ook niet mee bezig zijn.”

En nu: De tegenreactie volgt onvermijdelijk.

• De PS reageerde dit weekend nog niet meteen. Dat heeft ze de afgelopen maanden, voor de coronacrisis, ook nooit gedaan, na uitvallen: Magnette bepaalt graag zelf het tempo.
• Maar het kan moeilijk anders of de PS bespreekt vandaag op haar partijbureau een en ander. Ook daar geldt wel de analyse dat de regering Wilmès II niet bracht wat moet.
• De ergernis over de liberalen is groot bij de PS. De MR, met voorzitter Bouchez, gedraagt zich helemaal niet alsof ze ‘maar’ een minderheidskabinet hebben en draagt ’trots’ het beleid van Wilmès uit. Een confrontatie tussen Bouchez en Raoul Hedebouw (PTB) op RTL zondag onderstreepte dat nog eens. Maar zo dreigt de PS beschadigd te worden door kritiek van bij de PTB, maar ook Ecolo, dat het “onmenselijk” is: de Franstalige socialisten steunen wel het kabinet.
• Bovendien is er onderhuids woede over de Open Vld-ministers De Block en Philippe De Backer, die in Franstalig België als “onvoldoende” worden ervaren. Sommigen binnen de PS staan te popelen om de job over te nemen en federaal ministerposten te gaan bemannen.
• De vraag is alleen of de N-VA een alternatief kan zijn: De Wever doet alvast niet veel moeite om de Franstalige socialisten op te vrijen. De PS-voorzitter zal even weinig zin hebben om veel ‘liefde’ terug te geven: de jokari-bal komt toch terug, en ondertussen gebeurt er niets.
• Maar Magnette heeft één groot nadeel nu, ten opzichte van de periode ‘voor corona’: de regering met premier Wilmès zit er nu wel. Zelfs als die straks opnieuw in lopende zaken zit, is het allerminst ideaal voor de PS: Wilmès heeft een ‘smoel’ gekregen, men heeft een politieke rivaal grootgemaakt. Aan Franstalige kant is de kritiek op de premier immers veel minder scherp.
• Voor Bouchez is het allemaal perfect: hij hoeft geen vinger te bewegen. Hij heeft niets te winnen bij onderhandelingen, of het moest zijn dat hij zelf in de Zestien wil raken. Rustig achteruitleunen en genieten van z’n zeven federale ministerposten: meer is niet nodig om zich nauwelijks constructief op te stellen.
• Bij Open Vld, CD&V, de groenen, maar ook sp.a, ontbreken de politieke hefbomen of breekijzers om echt op de situatie te wegen: zij gaan er straks weinig aan kunnen doen, als er geen doorbraak komt. Het default-scenario van de regering Wilmès, eeuwig in een soort lopende zaken, loert nadrukkelijk om de hoek. Tenzij N-VA en PS toch de knop omdraaien.
• Niet bepaald een aantrekkelijk vooruitzicht, want ondertussen is de impact van de coronacrisis economisch al zeer zwaar geworden: sinds de jaren ’80 is de begroting nooit zo heftig ontspoord als nu.

Reddingsplannen, reddingsplannen, reddingsplannen: De bailout van Lufthansa, en dus ook Brussels Airlines, zit in een eindfase.

• Het gaat hard tegen onzacht, tussen de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa, de moedermaatschappij van Brussels Airlines, en de Duitse regering, over een reddingsplan. De Duitse socialisten eisen een deel van de aandelen, en willen ook een vetorecht en zitjes in de raad van commissarissen.
• De top van Lufthansa laat zich niet onder druk zetten, ze willen desnoods op een andere manier hun gigantische schuld financieren. Maar of dat lukt, is maar de vraag. Alleen wil CEO Carsten Spohr te allen prijze overheidsinmenging vermijden.
• Brussels Airlines hoeft niet te vrezen dat België in het kapitaal stapt. Zij hebben een reddingspakket van 290 miljoen euro klaar. Maar zonder slag of stoot gaat dat niet: de Belgische regering zou ook wel wat voorwaarden stellen. Die gaan vooral over garanties dat de luchtvaartmaatschappij blijft bestaan en in Brussel blijft.

Rode cijfers: België is onderweg naar een gigantisch tekort op de begroting. De deelstaten doen hun duit in het zakje.

• België diende bij de Europese Commissie een rapport in met daarin de verwachting van 10,2 miljard euro aan maatregelen die ze moet nemen door de coronacrisis.
• Daarvan gaat 6,4 miljard euro naar sociaal-economische maatregelen, tegelijk loopt via de sociale zekerheid de factuur op tot 3,6 miljard door de tijdelijke werkloosheid. 
• Maar een andere grote brok: op niveau van de deelstaten en het lokale niveau loopt de rekening stevig op. Daar verwacht men nog eens een tekort van 3,8 miljard euro.
• “Voor de Vlaamse begroting is dit totaal onverwacht. Maar de Vlaamse economie zorgt er ook voor dat we de sociale zekerheid kunnen betalen. Daarom moeten we nu investeren in schuldherschikkingen en waarborgen, voor 3 miljard. Als tegenprestatie moeten die Vlaamse bedrijven opnieuw beginnen groeien”, zo stelde Vlaams viceminister-president Hilde Crevits (CD&V) vanmorgen op Radio 1.
• “Het prachtige kmo-weefsel mogen we niet kapot laten gaan, daarom hebben we een heel pak eenmalige maatregelen genomen. Ook heel veel jonge, startende bedrijven hebben kapitaal nodig. (…) Niemand kan nu kritiek hebben dat we in het rood gaan. En we zullen straks nog over een relanceplan moeten spreken.”
• In totaal zou België een begrotingstekort van liefst 7,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) halen, de schuldgraad schiet door het plafond en stijgt in één klap tot 115 procent.
• En het écht slechte nieuws: steeds meer modellen gaan niet meer uit van een V-vormig herstel, waarbij heel scherp opnieuw de economie aantrekt. Het zal eerder lang duren, voor we terug uit het dal zijn.

Meer op het spel dan de sport: Verschillende voetbalclubs smeken de politiek om de competitie stil te leggen.

• Woensdag staat er weer een Nationale Veiligheidsraad op de agenda. Daar ligt ook nog een stevige knoop op tafel: de sportclubs. Daarbij willen veel sporters graag weten wat ze wel en niet mogen straks. Maar het gaat ook over geld, veel geld.
• Hoe dan ook komt minister van Sport Ben Weyts (N-VA) met een plan, net zoals voor het onderwijs, om alles opnieuw op te starten. Daarbij knelt weer het communautaire schoentje ook: zal Wallonië in hetzelfde tempo alles weer willen opstarten, of is het daar ook iets trager?
• Veel sporttakken hebben al deelplannen doorgegeven. Maar de echte knoop zit hem bij de professionele sporters, en dan meer bepaald bij het profvoetbal.
• Daar is enorme druk van de meeste clubs om de competitie op te schorten: ze hebben niets meer te winnen of verdienen. Alleen, er zijn een paar obstakels: de UEFA is geen voorstander. Onder meer in Duitsland en Engeland is men bezig met plannen om de competitie af te werken.
• Maar een nog veel zwaardere molensteen: het contract voor de tv-rechten. Als er geen matchen gespeeld worden, moet Telenet, dat het voetbalcontract heeft, zo’n 23 miljoen euro terugkrijgen. En dus hoopten de voetbalclubs dat de politiek met een soort ‘overmacht’-wet zou komen: op die manier konden ze vanonder dat contract muizen. Alleen, zo’n wet komt er niet: die zet de deur open naar allerlei contractbreuken en dat kan niet de bedoeling zijn.
• Afwachten dus wat het signaal wordt, dat uit de Nationale Veiligheidsraad komt. Maar dat er veel op het spel staat, ook symbolisch, om heel de boel weer op te starten en mensen ‘hun’ sport terug te geven, zowel om uit te oefenen als naar te kijken, is wel duidelijk.