Koning Filip heeft in een brief aan de Congolese president Félix Tshisekedi zijn diepste spijt betuigd voor de wandaden die onder het bewind van Leopold II plaatsvonden in het land. Hij deed dat naar aanleiding van de 60ste verjaardag van de onafhankelijkheid van Congo.

Er is de laatste weken opnieuw meer te doen over de kolonisatie van koning Leopold II en later ons land van het Afrikaanse land Congo. En daar heeft nu ook Koning Filip op gereageerd, met een lange brief aan de Congolese president Tshisekedi.

“Diepste spijt”

“Ten tijde van Congo-Vrijstaat werden geweld- en gruweldaden gepleegd die op ons collectieve geheugen blijven wegen”, zo klinkt het bij de Belgische koning. “Gedurende de daaropvolgende koloniale periode werd eveneens leed veroorzaakt en zijn vernederingen toegebracht. Ik houd eraan mijn diepste spijt te betuigen voor die wonden uit het verleden. Wonden die tegenwoordig weer pijnlijk voelbaar worden door daden van discriminatie, nog te sterk aanwezig in onze samenleving.”

In de brief verzet Koning Filip zich ook tegen racisme en geeft hij aan dat de inwoners van ons land op de hoogte moeten zijn van de kolonisatie en de gruweldaden die daarmee gepaard gingen. “Ik zal blijven strijden tegen alle vormen van racisme. Ik moedig de reflectie aan die in ons parlement wordt aangevat om definitief met het verleden in het reine te komen.”

Belgische kolonisatie in Congo

De kolonisatie van Congo door België is zonder twijfel een gitzwarte pagina uit de geschiedenis van ons land. België verwierf Congo tijdens de Conferentie van Berlijn in 1884-1885 en moest de levens van de lokale bevolking beter maken. Maar Koning Leopold II besliste daar anders over.

Tijdens zijn bewind in Congo, dat hij toen omdoopte tot Vrijstaat-Congo, werden miljoenen mensen, waaronder ook kinderen, verminkt en vermoord. Het meest gekende voorbeeld van die verminkingen zijn de afgehakte handen. In Congo werd rubber ingezameld, en wanneer een werknemer de quota niet haalde, werd die bestraft met de dood. De lokale “politie”, de zogenaamde Force Publique, moest als bewijs van die straf de hand van de gedode arbeider tonen. Dit als bewijs dat ze geen kogels verspild hadden. Maar elke kogel die geen dode arbeider opleverde, moest dus ook verklaard worden. Dat resulteerde in heel wat afgehakte handen van mensen die wel nog in leven waren.

En dat is maar één van de vele gruweldaden in Congo. Het gaat zo ook over verkrachtingen, folteringen en slavernij. Het aantal slachtoffers onder het bewind van Leopold II is onmogelijk precies vast te leggen en varieert volgens kenners van drie tot tien miljoen.

In 1908 werd dwong de regering de koning om Congo-Vrijstaat af te staan aan België. Toen werd het een Belgische kolonie onder de naam Belgisch-Congo. Om zijn wanpraktijken te proberen verdoezelen, liet Leopold II het volledige archief van Congo-Vrijstaat verbranden en liet hij weten dat “ze het recht niet hebben om te weten wat ik daar deed”. Op 30 juni 1960, dag op dag 60 jaar geleden, werd Congo onafhankelijk.

Standbeelden

Naar aanleiding van de protesten tegen racisme in de Verenigde Staten is in ons land opnieuw meer te doen over de kolonisatie van Congo. Daarbij roepen heel wat Belgen op tot het verwijderen van de standbeelden van Koning Leopold II.

Enkele van de standbeelden werden ook effectief uit het straatbeeld verwijderd. Zo zal vandaag het standbeeld van Koning Leopold II in het Gentse Zuidpark weggehaald worden. Bij dat standbeeld stond al enkele jaren een bordje met de boodschap: “Het stadsbestuur betreurt de vele Congolese slachtoffers die zijn omgekomen ten tijde van de Vrijstaat.”

Eindtermen

De politieke partijen Groen en sp.a riepen naar aanleiding van de protesten ook op tot het specifiek opnemen van de kolonisatie van Congo in de eindtermen voor het secundair onderwijs. De kolonisatie wordt op dit moment maar vaag vermeld in die eindtermen, waardoor verschillende scholen er maar weinig aandacht aan geven.

De progressieve partijen stelden voor dat de eindtermen van het middelbaar onderwijs een specifieke vermelding kregen over de kolonisatie. Maar uiteindelijk kreeg dit geen gehoor bij de regering. Daar was men van mening dat de kolonisatie al voldoende opgenomen is in de eindtermen en dat deze dus niet aangepast hoeven te worden.

Lees hier de integrale brief van Koning Filip:

“Bij de zestigste verjaardag van de onafhankelijkheid van de Democratische Republiek Congo houd ik eraan u, en het Congolese volk, mijn hartelijkste gelukwensen aan te bieden.

Deze verjaardag is een uitstekende gelegenheid om onze vriendschappelijke banden te herbevestigen. Wij verheugen ons over de intense samenwerking tussen onze beide landen in verschillende domeinen, en in het bijzonder op het medische vlak. Vandaag vergt de pandemie al onze aandacht bovenop alle andere uitdagingen. Het bevoorrechte partnership tussen België en Congo is een sterke troef om daar het hoofd aan te bieden. Ter gelegenheid van uw nationale feestdag wil ik ons engagement in dit partnerschap bevestigen.

Om onze banden te versterken en de vriendschap tussen onze landen te verdiepen, moeten we in alle openheid en sereniteit met elkaar kunnen spreken over onze lange gezamenlijke geschiedenis.

Deze geschiedenis bestaat uit gemeenschappelijke verwezenlijkingen, maar ook uit pijnlijke episoden. Ten tijde van Congo-Vrijstaat werden geweld- en gruweldaden gepleegd die op ons collectieve geheugen blijven wegen. Gedurende de daaropvolgende koloniale periode werd eveneens leed veroorzaakt en zijn vernederingen toegebracht. Ik houd eraan mijn diepste spijt te betuigen voor die wonden uit het verleden. Wonden die tegenwoordig weer pijnlijk voelbaar worden door daden van discriminatie, nog te sterk aanwezig in onze samenleving. Ik zal blijven strijden tegen alle vormen van racisme. Ik moedig de reflectie aan die in ons parlement wordt aangevat om definitief met het verleden in het reine te komen.

We moeten naar de toekomst kijken in een geest van samenwerking en wederzijds respect om de mondiale uitdagingen aan te pakken. De strijd voor de menselijke waardigheid en voor een duurzame ontwikkeling vraagt dat we onze krachten bundelen. Deze ambitie koester ik voor onze beide landen en beide continenten, Afrika en Europa.

Door de huidige omstandigheden kan ik helaas niet naar uw mooie land reizen, dat ik graag beter zou leren kennen. Ik hoop dat ik daar spoedig de gelegenheid toe krijg.”