In het attractiepark SeaWorld in San Antonio (Texas) is voor het laatst een orka geboren in gevangenschap. Een jaar geleden besloot SeaWorld om te stoppen met het fokprogramma na kritiek van dierenrechtenactivisten op het in gevangenschap houden van orka’s en dolfijnen. Ook de shows verdwijnen. Ten minste voor een stukje. De realiteit is dat in de vijf parken van SeaWorld nog tientallen jaren orka’s in veel te kleine bassins zullen moeten leven, tot hun dood.

Wereldwijd leven er sinds vandaag 62 orka’s, voor zover we weten, in gevangenschap in 14 amusementsparken in acht landen. 28 daarvan werden gevangen in het wild, 34 werden er in die parken geboren. Sinds 1961 zijn 156 orka’s uit de oceaan gehaald en naar zo’n park gebracht. 128 van die dieren zijn overleden.

In het wild leven orka’s gemiddeld ongeveer 30 jaar, maar als het meezit kunnen de mannetjes 60 jaar halen en de vrouwtjes zelfs 90 worden.

SeaWorld heeft 23 orka’s in z’n drie parken in de VS en ook nog eens vier in Loro Parque in Spanje. In de parken van SeaWorld zijn sinds 1961 al 46 orka’s overleden, los van 30 doodgeboren of snel gestorven babyorka’s.

SeaWorld heeft ook de oudste nog in gevangenschap levende orka in één van z’n parken: Corky II, die in 1969 gevangen werd in de buurt van Vancouver Island. Ze zit in het park San Diego en zag daar alle zeven van haar kalfjes die ze kreeg ondertussen sterven.

De orka’s van SeaWorld zijn dé publiekstrekker van de Amerikaanse attractieparken. Dankzij de shows met de dieren groeide SeaWorld uit tot een miljardenbedrijf.

Blackfish

Maar de tijden van de spectaculaire orkaoptredens zijn binnenkort voorbij. De shows krijgen een ander karakter en op termijn verdwijnen orka’s helemaal uit SeaWorld. Het fokprogramma is afgeschaft. De 25 jaar oude moeder Takara was al drachtig van het kalf dat gisteren geboren werd toen die beslissing werd genomen. Een zwangerschap duurt bij orka’s 18 maanden. Het kalf heeft nog geen naam, want de dierenartsen hebben nog niet kunnen zien of het een mannetje of vrouwtje is.

Het bedrijf werd tot verandering gedwongen door teruglopende bezoekersaantallen en een gekelderde beurskoers. De oorzaak van die financiële malaise was de documentaire Blackfish, die vier jaar geleden uitkwam. De hoofdfiguur van de film is de orka Tilikum, die werd gehouden in de SeaWorld-vestiging in Orlando.

Het dier, begin jaren tachtig gevangen voor de kust van IJsland toen hij een jaar of twee was, werd berucht nadat hij drie mensen had gedood. De boodschap van de documentaire was dat Tilikums agressieve gedrag kwam doordat hij in gevangenschap werd gehouden.


Blackfish deed SeaWorld financieel veel pijn: een aandeel kostte in de zomer van 2013 nog 38 dollar, nu koop je het voor 16,60 dollar.

Propaganda

In eerste instantie noemde het bedrijf de documentaire propaganda en kwam het met een lijst met 69 redenen waarom de film niet klopte. Van die lijst werd al snel brandhout gemaakt door orka-experts.

Eind 2015 kondigde SeaWorld dan aan te zullen stoppen met de orkashows. Tenminste, met het spektakel. De orka’s zullen wel gewoon blijven optreden. Bij SeaWorld noemen ze het geen orkashows meer, maar “orkaontmoetingen”. De meer theatrale onderdelen zijn gewoon geschrapt.

Een paar maanden na de aankondiging dat de shows van karakter veranderen, schrapte SeaWorld ook het orkafokprogramma. Met pijn in het hart, want volgens het bedrijf gaf het onderzoekers een unieke kans om de ontwikkeling van orka’s te volgen op een manier die in de vrije natuur heel lastig is. Dat onderzoek heeft rechtstreeks geholpen bij het behoud van de orka in het wild, beweren de Amerikanen. Iets wat wetenschappers niet onderschrijven.

Nieuw stadion

Het orkastadion in San Diego wordt op dit moment verbouwd om de natuurlijke leefomgeving van de dieren na te bootsen. Later volgen ook de parken in Orlando en San Antonio.

Volgens SeaWorld krijgt het publiek vanaf de zomer te zien hoe de orka’s leven in het wild en zullen de bezoekers “meer respect krijgen voor de dieren en eerder geneigd zijn om zich in te zetten voor hun voortbestaan”.

In de nieuwe show zullen de orka’s overigens gewoon uit het water springen en zichzelf op de kant werpen. Maar dat doen ze in het wild ook beweert SeaWorld.

Gabriela Cowperthwaite, die Blackfish maakte, vindt het allemaal onzin van SeaWorld. Vooral bedoeld is om het publiek tevreden te stellen, niet om de orka’s zelf gelukkig te maken. “Het is onveilig voor de trainers en de orka’s zijn niet gelukkig. Ze zwemmen nog steeds voortdurend in rondjes door hun betonnen bassins”, zegt ze.

Nog zeker 50 jaar

Dierenactivisten pleiten voor vrijlating van de orka’s in speciale zeereservaten, waar ze goed beschermd kunnen worden. Maar dat ziet SeaWorld totaal niet zitten. Volgens het bedrijf hebben de in gevangenschap geboren dieren niet de vaardigheden om te overleven in de natuur.

Het bedrijf verwijst in een video naar de orka Keiko, die begin jaren 90 wereldberoemd werd door de film Free Willy. Het dier werd na een grote inzamelingscampagne vrijgekocht uit een Mexicaans dolfinarium en uiteindelijk naar Noorwegen gebracht. Daar stierf hij in 2003 aan een longontsteking. Het mislukte project had meer dan 20 miljoen dollar gekost.

Het gaat dus nog wel even duren voordat de orka’s uit het attractiepark zijn verdwenen. SeaWorld kan nog makkelijk 50 jaar verder. Tien van de 27 orka’s in de parken van SeaWorld zijn jonger dan 10 jaar. Zeven zijn er nog geen twintig. En dan zijn er nog zeker zes die makkelijk nog 40 jaar of langer kunnen leven.