Op 31/10/2017 ging Patsy Sörensen op pensioen. Patsy Sörensen heeft mee haar schouders gezet onder Payoke, een vzw die sinds 1987 werkt rond prostitutie en de strijd tegen mensenhandel. Door haar werk werd er meer en meer op een andere manier gekeken naar prostitutie. We zijn meer dan 25 jaar later en toch lijkt het nog steeds niet vanzelfsprekend om over prostitutie te praten zonder vooroordelen of taboes. Het meest typerende beeld blijft bestaan dat alle prostituees meisjes zijn die via mensenhandel (meestal uit Oost-Europa) verplicht worden om achter een raam te staan in erbarmelijke omstandigheden en wordt vaak zelfs als representatief aanschouwt. Vaak wordt dan ook geroepen om prostitutie te criminaliseren en te bestraffen, hetzij alleen de klant, hetzij zowel de klant als de prostituee zelf. Maar laat vooraleer we dat roepen toch eerst eens praten over dat concept: geld vragen voor seks.

Mijn bachelorproef ging over de framingeffecten van prostitutie op politieke attitudes. Mijn thesis gaat over de rol van stakeholders zoals Payoke, Pasop en Ghapro in het prostitutiebeleid. Het hoeft dus niet te verbazen dat het onderwerp sekswerkers weleens ter sprake komt in mijn gesprekken met mijn omgeving. Ook gaat het dan vlug over het feit dat ik het huidig beleid in België niet geweldig vind en een decriminalisatie van prostitutie mij het beste lijkt. Zoiets ligt bij sommige mensen nogal gevoelig. Buiten het feit dat er mensen zijn die een decriminalisatie toejuichen of zelfs achter een volledige legalisatie staan, zijn er ook heel wat mensen die weigerachtig staan tegenover het idee dat zoiets mag: geld vragen voor seks. Een bloemlezing van de reacties die ik zoal hoor: “Geld vragen voor seks is niet moreel”, “een decriminalisering of legalisering is slecht voor die meisjes”, “de enige oplossing is bestraffen, zoveel mogelijk!”. Wel, laat ons eens voorbij die stellingen kijken die meestal gebaseerd zijn op dat éne stereotype beeld, meestal geïnspireerd door programma’s zoals Matroesjka’s, en kijken waarom verenigingen of zogenaamde “prostitutievakbonden” wel voor dat degelijk wettelijk kader pleiten dat prostitutie mogelijk maakt.

Prostitutiebeleid, hoezitda?

First things first: hoe zit het hier in België? Ons land kennende, is het geen klare boel. Er heerst hier voornamelijk een gedoogbeleid. Het verhuren van kamers voor prostitutie of het houden van een prostitutiepand is verboden, net zoals het exploiteren van of reclame maken voor prostitutie. Die zaken zijn strafbaar sinds 1995. Maar wat gebeurt er in de praktijk? De verschillende steden gaan er anders mee om. In Gent registreren prostitutiepanden zich als cafés en zijn de prostituees serveuses. In Antwerpen tolereert men prostitutie een bepaald gebied (het Schipperskwartier) wat men een red light district noemt. Prostitutie buiten deze zone wordt wel bestraft. Sekswerkers die zelfstandig werken hebben geen sociale rechten. Bij een pure criminalisatie, waar sommigen voor pleiten, wordt iedere vorm van prostitutie overal bestraf (hetzij de klant, hetzij de prostituee zelf). In Frankrijk en Zweden kan men dit beleid terugvinden. Bij een legalisatie zoals in Nederland wordt prostitutie beschouwt als een job als een ander met de bijhorende rechten en plichten en hebben prostituees een specifiek juridisch statuut. In Nieuw-Zeeland hebben ze een tussenoplossing en dat is een decriminalisatie. Hierbij hebben prostituees geen specifiek juridisch statuut, maar wordt de wetgeving omtrent prostitutie uit het strafwetboek gehaald en hebben sekswerkers dezelfde sociale rechten en plichten als een andere werknemer of zelfstandige. Tot zover de theorie.

Morele grenzen

Volgens sommigen is het vragen van geld voor seks niet moreel en gaat het in tegen menselijke waarden. Wel, dat is uw eigen keuze. Maar laat ons dan consequent moreel zijn en consequent deze menselijke waarden toepassen. In Terzake (2/11/2017) vroeg men aan mevrouw Sörensen het volgende: “vindt u dat seks het voorwerp kan zijn van een zakelijke transactie?”. M.a.w. of het oké is dat men geld geeft in ruil voor seks. Patsy Sörensen antwoordde als volgt“Ja. Als je denkt hoeveel mensen dat er horizontaal aan de top zijn geraakt, dat vind ik zich prostitueren.” Men kan het eens of oneens zijn met die stelling, daar gaat het niet over. Het gaat wel over het feit dat zij hier de spijker op de kop slaat. Over betalen voor seks hangt een taboe, maar seks inruilen voor iets anders wordt vaak als compleet normaal beschouwt. Meer zelfs: vaak zijn diegenen die op de barricade staan te roepen dat het moreel verwerpelijk is om prostitutie goed te keuren, dezelfde personen die geen probleem zien in vrijwillige seks in ruil voor promotie, een avond gratis drank, of willen trouwen met “die domme rijke” (wiens kop ze soms niet kunnen zien) “just for getting rich, not for getting love” (waar is ’t verschil buiten de trouwring?). Ik beoordeel en veroordeel niets of niemand, maar als men vindt dat seks enkel in een liefdevolle relatie thuishoort dan moet men zich consequent aan die stelling houden. Als men geen probleem ziet in vrijwillige seks in ruil voor bepaalde gunsten, dan zie ik niet in waarom er een probleem is met iemand die voor een monetaire transactie vrijwillig naar bed gaat met iemand. Dus laten we vooral niet te hypocriet omgaan met morele waarden en grenzen. Let wel: ik heb het bewust over vrijwillige seks van beide partijen in ruil voor iets. Onvrijwillige seks in eender welke context behoort uiteraard nooit tot de orde.

Is prostitutie wel altijd zo gedwongen?

Maar laat het ons nu eens over die sekswerkers hebben. Zoals eerder gezegd, hoor ik regelmatig de reactie dat een criminalisatie het enige is dat die meisjes kan helpen. Want, aldus verschillende aanhangers van dat model: niémand staat vrijwillig achter een raam, ze worden allemaal uitgebuit en slecht behandeld en klanten moeten bestraft worden! Volgens sommigen moet het zelfs zover gaan dat prostituees zélf bestraft moeten worden. Het eerste dat ik u wil zeggen: niet alle sekswerkers zijn meisjes en er zijn een heleboel sekswerkers die niet terug te vinden zijn achter een raam. Ten tweede: ook niet iedere sekswerker doet dit onder dwang. Er zijn best wel wat sekswerkers die uit zichzelf bewust en vrijwillig voor dit beroep kiezen. En mag ik u vragen: heeft u ooit al eens gepraat met sekswerkers? Ooit al eens gepraat met mensen die actief zijn binnen initiatieven zoals Payoke, Ghapro & Pasop? Neen? Dan zou ik dat toch maar eens doen vooraleer u uitschreeuwt hoe fel we prostitutie wel niet moeten bestraffen want dat het toch maar enkel uitbuiting van de vrouw is en dat men enkel gedwongen kan worden om dit te doen. Bij een criminalisatie of het “beleid” in België zoals nu zijn prostituees niets geholpen. Ze zoeken alternatieve manieren op om hun werk te kunnen doen (kijk maar naar Zweden naar hun zogenaamde seksapps) waarbij hun veiligheid serieus in vraag gesteld kan worden. Is dat dan zoveel beter? Het is ook geen toeval dat men in Gent juist veel Franse klanten aantreft: kan het niet in hun eigen land, dan op een ander. Samengevat: prostitutie verbieden maakt de situatie van de sekswerkers er niet beter op, prostitutie willen afschaffen is onmogelijk in een tijd van apps en vlotte interlandelijke mobiliteit.

Dé prostituee bestaat niet

Ja, ik ben me ten volle bewust dat er onder prostituees een groep bestaat die niét kiezen voor dit beroep. Die gedwongen worden door pooiers, die er via mensenhandel in geraakt zijn en die alles behalve goed behandeld worden. Die groep moét geholpen worden. Niemand die tegen een criminalisatie pleit zal dat ontkennen. Mensenhandel en uitbuiting is en blijft een strafbaar feit en mevrouw Sörensen heeft daar ook altijd tegen gestreden. Maar het stereotype beeld van het meisje uit Oost-Europa die onder dwang van haar pooier achter een raam in de Aarschotstraat in Brussel staat, klopt ook niet altijd. Er zijn prostituees, zowel van het mannelijke als van het vrouwelijke geslacht, die vrijwillig voor dit beroep kiezen. Die het niet erg vinden om via seks de lening van hun huis af te betalen en die dat verkiezen boven een ander beroep. Of er zijn er ook die graag iedere maand een Louis Vuitton kopen en voor deze luxe graag het beroep als sekswerker aangaan. We kunnen er dus niet van uitgaan er zoiets bestaat als dé prostituee met dezelfde motieven en dezelfde achtergrond.

Let’s talk about paying for sex

Is dit een pleidooi voor een decriminalisatie? Deels. Maar dit is vooral een pleidooi om van het stereotype beeld dat soms heerst af te stappen en eens te kijken naar hoe het er echt aan toegaat in die sector. Ik ben misschien maar een thesisstudent over dit onderwerp en weet bijlange nog niet alles. Wat ik wel weet is dat er een beleidsverandering nodig is om mensen werkzaam in de prostitutiesector te helpen. Ik ben ervan overtuid dat het nodig is om voldoende rechten en plichten toe te kennen aan zij die bewust voor dit beroep kiezen en dat er voldoende gestreden moet worden tegen gedwongen prostitutie, uitbuiting en mensenhandel. Maar wat ik vooral weet is dat om dit te bereiken, dat we dringend eens moeten luisteren naar zij die er effectief mee in contact staan en dat we ons vooral niet moreel verheven moeten voelen boven hen die er effectief iets over te vertellen hebben. En laat ons vooral praten over dat concept: betalen voor seks.