Vandaag buigt het Franse parlement zich over de nieuwe wet die de Franse president Emmanuel Macron wil invoeren tegen fake news. Maar evident wordt de discussie niet. Want de overheid, die regels gaat opleggen tegen “foute informatie”, dat is een aartsmoeilijk vertrekpunt.
Toen Mark Zuckerberg het Europees parlement bezocht, maakte hij geen al te beste beurt. De Facebook-baas had op veel vragen geen deftig antwoord, en rondde zelf de hoorzitting af met de zin “I want to be sensitive to the timing issue”. Dat “issue” was zijn afspraak met de Franse president Macron, met wie hij nog diezelfde avond een afspraak had. In dat gesprek was Zuckerberg wél concreet: Macon had namelijk z’n steun nodig in de kruistocht van de Franse president tegen ‘fake news’. En kijk: miljardair Zuck sprak prompt z’n steun uit voor de nieuwe wet die de Franse president wil invoeren.
Maar die wet is en blijft zeer omstreden. Macron heeft machtige tegenstanders, onder meer de invloedrijke krant Le Monde sprak zich al fel uit tegen de nieuwe regels. Want volgens hen is het in een democratie een heel slecht idee als de overheid informatie gaat beknotten, fake of niet.
Macron z’n wet draait vooral rond verkiezingscampagnes. In de drie maanden voordat mensen naar de stembus moeten, komen er verplichte banners op alle betalende campagnes op sociale media. Die moeten aangeven wie betaalt voor die campagne.
Snel de ketting leggen aan nieuws
En politici en politieke partijen kunnen heel ‘snel’ rechtspraak krijgen over fake news: als ze vinden dat iemand fout nieuws verspreidt, kunnen ze meteen naar de rechter stappen. Die moet dan binnen de 48 uur zich uitspreken en de boodschap te laten weghalen. Zeker die maatregel boezemt de pers in Frankrijk angst in: hoe kan je nog schandalen onthullen, als politici via de rechter je een muilkorf kunnen opleggen?
Bovendien is het nog moeilijker voor buitenlandse media. Want daarover krijgt de Franse raad voor Media nog extra macht: als ze vinden dat er foute informatie verspreid wordt, of de info te gekleurd is, dan kunnen ze buitenlandse zenders uit de ether halen en blokkeren in Frankrijk. Zeker die laatste maatregel is toch wel vreemd. Gaat Russia Today, de Russische CNN, die erg pro-Russische standpunten verspreidt, maar ook politici als Marine Le Pen of Filip Dewinter een podium geeft, dan gebannen worden? Of Fox News, als die te veel ‘foute info’ verspreiden?
Het lijkt er dus op alsof Macron vooral de Franse klassieke pers niet wilde tegen zich in het harnas jagen, maar zij zijn niet overtuigd. En tegelijk is er dus wel plots veel meer druk op sociale media en buitenlandse zenders. Daarbij kan je je ook de vraag stellen of er dan geen zogenaamd Streisand effect gaat optreden: door iets te verbieden of censureren maak je het net groot en zal het, door digitale verspreiding, net veel meer dan normaal ruchtbaarheid krijgen. Je maakt van fake news-jongens op een zolderkamer helden, en geeft hun nieuws veel meer ruchtbaarheid.
En uiteraard is er ook erg veel politieke tegenstand. Niet in het minst van Marine Le Pen: “Is Frankrijk nog een democratie als het zijn burgers het zwijgen oplegt?”