Monogamie – eerder dan geluk of humor – als de belangrijkste aanwijzing van een succesvol huwelijk beschouwen, geeft mensen onrealistische verwachtingen over zichzelf en hun partners. Een denkwijze die meer families vernietigt dan ze er samenhoudt.

Onze voorouders hadden vele seksuele partners en een beperkt begrip van zwangerschap, wat maakte dat vele moeders er geen idee van hadden wie de vader van hun kind was. Daardoor ontstond een groepscultuur (deze kleine gemeenschappen telden zelden meer dan 150 mensen), waarbij mannen voor alle kinderen zorgden en die ook beschermden. Als gevolg daarvan werd alles wat de gemeenschap bezat gedeeld, om zo de overlevingskansen van iedereen te vergroten. 

Informele seks versterkte de banden binnen de groep, omdat iedereen zich daar goed bij voelde. In vele primitieve stammen was ook seks met leden van hetzelfde geslacht geen uitzondering. Homoseksualiteit was dan ook gewoon een andere vorm van sociaal seksueel gedrag, schrijven Christopher Ryan en Cacilda Jethá in hun boek Sex At Dawn.

Landbouw, het slechtste dat de mens ooit is overkomen?

Maar de uitvinding van de landbouw maakte snel een einde aan die hyperseksuele gemeenschappen, die werden gekenmerkt door seksuele vrijheid en beleving. Landbouw wordt een van de belangrijkste menselijke uitvindingen genoemd. Toch denken vele wetenschappers dat het zowat het slechtste is wat de mens is overkomen.

Want toen we gewassen, groente en  fruit begonnen te kweken en dieren begonnen te temmen kreeg ons sociaal- en seksleven wel degelijk een klap: landbouw creëerde naast eigendom, ook jaloersheid en hebzucht.

Vooraleer de landbouw zijn intrede in de maatschappij deed was er weinig reden tot hebzucht geweest. Voedsel dat gevonden werd of tijdens de jacht werd buitgemaakt werd gedeeld, opdat het niet zou rotten. Omdat mensen voortdurend op pad en op jacht waren had het ook weinig zin om onnodige spullen te verzamelen.

Eigendom leidde tot hebzucht en jaloersheid

De landbouw maakte daar een einde aan. De nood om van plaats tot plaats te trekken verdween en daarmee ontwikkelde zich het concept van eigendom en rijkdom. Voor het eerst in de geschiedenis ontstond een onderscheid tussen arm en rijk en werd de wereld ook geconfronteerd met verschijnselen als honger. 

De hebzucht die met eigendom gepaard gaat leidde tot een degradatie van de status van de vrouw binnen de gemeenschap. Ook haar seksuele expressie en seksuele beleving kregen daaronder te lijden. Het concept van bezit leidde tot jaloersheid, wat zich uiteindelijk ook zou manifesteren binnen seksuele relaties en de familie.

Hebzucht en jaloersheid leidden tot het huwelijk

Voor de rijke boer werd het primordiaal dat zijn kinderen wel degelijk de zijne waren. Enkel zo kreeg hij de garantie dat zijn bezit na zijn dood binnen de familie zou blijven. De enige manier om zeker te zijn van zijn vaderschap verplichtte de boer er toe zijn vrouw tot trouwheid te verplichten. Dat ging vaak gepaard met beledigingen in het openbaar, het gebruik van geweld of uiteindelijk door middel van het huwelijk, dat het samenleven legaal en sociaal ging regelen.

Nu de boer het gros van het werk ging doen, werd de vrouw steeds vaker naar de haard verdreven, waar ze als enige taak het huishouden en de opvoeding van de kinderen kreeg opgelegd. Dat zou dan weer aan de basis liggen van het feit dat vrouwen een lager libido hebben dan mannen. Een stelling die de auteurs tegenspreken. Volgens hen is het vrouwelijke libido op zijn minst even sterk als het mannelijke, maar is het door jaren van sociale druk onnatuurlijk begrensd en kunnen vrouwen hun seksuele verlangens makkelijker onderdrukken.

Tenslotte zijn er ook vandaag nog primitieve stammen die seksuele vrijheid beleven. De Warao in Venezuela en Guyana  bijvoorbeeld. Deze stam respecteert een ritueel dat volwassenen toelaat hun relaties tijdelijk op te schorten om seks te hebben met wie ze maar wensen.

Monogamie is moeilijker dan we toegeven

Monogamie is moeilijker dan we toegeven. Daarom hebben we nood aan een seksuele ethiek die rekening houdt met de realiteit. Eerder dan met het romantische ideaal van het huwelijk. Dat zegt Dan Savage, de auteur van de in 1991 opgestarte ‘Savage Love’-column. Die wordt in de Verenigde Staten door een vijftigtal kranten overgenomen.

In die column gaat hij vaak tekeer tegen wat hij ‘de Amerikaanse obsessie met strikte huwelijkstrouw’ noemt. ‘Sommige mensen hebben nood aan meer dan één partner,’ denkt hij. ‘En net als sommigen voortdurend willen flirten, worden anderen graag vastgebonden en hebben nog anderen nood aan een biseksuele relatie. We kunnen onze drang niet onderdrukken en we zouden er niet over moeten liegen tegenover onze partners.’

Eerlijkheid is de beste oplossing

In sommige huwelijken zal het eerlijk onder woorden brengen van verlangens affaires voorkomen. In andere relaties zal het uiten van die verlangens net tot een affaire leiden, maar met toestemming.

‘ Maar in beide gevallen is eerlijkheid de beste oplossing,’ aldus Savage, die zelf homo is en zichzelf als ‘een culturele katholiek’ beschouwt. Savage Love is vandaag niet langer een sekscolumn, maar eerder een relatiecolumn, waarin hij goede relaties tracht te doen overleven.

Seksuele bevrediging is in dat proces een belangrijk onderdeel en een waar Savage de 3 G’s aanbeveelt. ‘Good’, ‘Giving’ en ‘Game’ of met andere woorden ‘partners moeten in bed goed voor elkaar zijn, zich genereus opstellen en bereid zijn nieuwe dingen uit te proberen’.

‘Indien partners hun verlangens niet binnen het huwelijk kunnen bevredigen kan het aangeraden worden om buiten het huwelijk naar die bevrediging te zoeken. Indien dat is wat nodig is om het huwelijk te doen functioneren.

Monogamie werkt niet

Savage denkt dat monogamie voor de meeste koppels niet werkt. Hij pleit voor ‘een meer realistische seksuele ethiek, eerlijkheid, flexibiliteit en wanneer nodig vergevingsgezindheid. Die moeten de voorkeur hebben boven absolute monogamie.

“Daarom volstaat het naar de geschiedenis te kijken. Van mannen werd nooit verwacht dat ze monogaam waren. Ze hadden concubines, maîtresses en toegang tot prostituées… Maar de feministische revolutie zorgde ervoor dat we mannen dezelfde verstikkende regels oplegden die tot dan toe enkel voor vrouwen waren voorbehouden geweest. Eerder dan aan vrouwen dezelfde ‘stoom aflatende’ mogelijkheden te bieden als degene die mannen hadden.”

Verder zijn er geen regels die op elk huwelijk van toepassing moeten zijn. Mensen die op het punt staan die monogame belofte te gaan uitspreken doen er goed aan eens naar de verwoesting rondom hen te kijken. [Al die spaak gelopen monogame relaties: Kardashian, De Niro of wie er deze week ook op de cover van de roddelbladen staat.] En het er met hun partner over hebben wat er gebeuren zal, mocht de ene de andere ontrouw worden. Om dan overeen te komen dat de waarde van de relatie altijd groter zal zijn dan één enkele component ervan. Namelijk die van de seksuele exclusiviteit.

Een kwart heeft buitenechtelijke seks

Niet-monogame huwelijken hebben altijd bestaan. In 2001 rapporteerde het Journal of Family Psychology dat 20 à  25% van alle gehuwden tijdens het huwelijk seks hebben met iemand anders dan hun wettelijke partner.

Volgens Savage bewijzen deze cijfers enkel ‘dat monogamie moeilijker is dan men ons heeft willen doen geloven. Indien je monogaam wil blijven en één persoon wil hebben die al het seksuele voor je belichaamt, dan moeten partners hoeren voor mekaar zijn en alles willen uitproberen’.

Maar het probleem is meestal dat een partner wil en de andere niet. Waarop de ene ‘ja’ zegt uit angst dat de andere hem verlaten zal. De waarheid achter deze stelling is dat mannen en vrouwen seks op een andere manier ervaren en zien. Komt daarbij dat seksueel advies makkelijker te geven is dan relationeel advies. Een seksuele behoefte bevredigen gaat makkelijker dan een gat in je hart dichten. Als gevolg daarvan gaan relaties die goed waren onderuit. Omdat een van de partners een affaire had die -op het seksuele na- erg weinig betekenis had.

Variatie is natuurlijk

De Amerikaanse sociologe Judith Stacey schrijft in haar boek ‘Unhitched’ dat mannen sowieso minder monogaam zijn. Omdat ze … wel gewoon mannen zijn, die emotionele en fysieke intimiteit makkelijker van elkaar kunnen scheiden.

‘Monogamie is onnatuurlijk en niet-monogamie is onnatuurlijk. Variatie is natuurlijk,’ zegt ze. ‘Monogamie opdringen als een superieure standaard voor alle relaties heeft dan ook weinig zin. Koppels moeten voor henzelf beslissen hoe ze door het leven kunnen gaan. En wat ze binnen hun relatie wel en niet zullen accepteren.’

Savage tenslotte gelooft niet dat mensen binnen miserabele huwelijken moeten leven. De meeste affaires zijn in vergelijking met andere zaken redelijk onschuldig. Net als financiële problemen en gezondheidsproblemen zijn het zaken die koppels kunnen overleven.