De aanpak van terreur was één van de speerpunten van de federale regering. Maar de dodelijke aanval op politie en burgers in Luik levert niet alleen een menselijk drama op. Vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) zet de zaken in de coalitie op scherp: waarom liep de dader rond met penitentiair verlof? N-VA en CD&V verdedigden broederlijk de aanpak in Terzake.
Een drama voor de regering Michel, die zich sterk geprofileerd heeft op het dossier van terrorisme. Na de aanslagen in Zaventem en Brussel gaan veel meer middelen en aandacht naar de opsporing, aanpak en bestrijding van terreur.
Als de dader in Luik, Benjamin Herman, dan tijdens z’n laatste momenten ‘Allah Akbar’ schreeuwt, en zich blijkbaar bekeerd had tot de islam in de gevangenis, en bovendien wel degelijk voorkomt in twee dossiers van de Staatsveiligheid, dan heb je als regering een probleem. Want de vraag blijft ten gronde dan wel nog steeds of het niet eerder om een doorgeslagen crimineel ging, eerder dan een terrorist (van een opeising is bijvoorbeeld geen sprake), maar veel ruimte voor die nuance in het politieke debat is er dan niet meer.
“Had de man vrij moeten rondlopen?”
De sp.a-voorzitter John Combez legde daarbij meteen de vinger op de wonde: had de man vrij moeten rondlopen? Want centraal element in de zaak is wel dat de dader, Benjamin Herman, op vrije voeten was binnen het systeem van een penitentiair verlof.
Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) verdedigde in de loop van de dag dat systeem. “Als iets dertien keer goed gaat, gaat het normaal de veertiende keer niet verkeerd”, zo stelde hij. Dat de man met zo’n verlof rondliep, was op zich doodnormaal: tegen 2020 liep z’n straf af. De dader zat al sinds 2003 systematisch in de cel, voor allerlei misdaden. Maar criminelen moeten zich terug kunnen integreren in de maatschappij, vandaar dat ze voor hun straf afloopt al regelmatig 36 uur vrij mogen. Dat gebeurde ook met Herman.
Ook later op de dag in Terzake verdedigde Geens dat systeem opnieuw. En ook de vraag of het nu om terrorisme gaat, kreeg een genuanceerd antwoord, ook na lang aandringen van anker Kathleen Cools. Opvallend daarbij was dat Jan Jambon (N-VA), de minister van Binnenlandse Zaken, helemaal op één lijn zat met de minister van Justitie. “Het is niet omdat iemand dagelijks bidt dat hij daarop plots een terrorist is”, zo stelde Jambon.
Is dit het veiligheidsbeleid van de regering? Geradicaliseerd, komt 2 keer voor in dossier Staatsveiligheid, 1 keer in veiligheidsrapport politie, en toch wordt hij vrijgelaten. Wie wordt er dan niet vrijgelaten? Was er iemand die al die info had voor hij werd vrijgelaten? #Luik
— John Crombez (@johncrombez) May 29, 2018
De Croo stelt vragen “die een antwoord moeten krijgen”
Maar vanuit de eigen regering schoot coalitiepartner Open Vld wel met scherp. Vicepremier Alexander De Croo (Open VLD) vroeg zich op de stoep van de Wetstraat wel openlijk af of er een politieke verantwoordelijkheid was in dit dossier, en dat pas enkele uren na de brute aanval in Luik. “Hoe komt het dat iemand die veroordeeld is voor zware feiten de mogelijkheid heeft gekregen de gevangenis te verlaten en opnieuw zware feiten te plegen? Op die vraag moeten we echt een antwoord krijgen”, klonk hij opvallend scherp.
Het lijkt erop alsof Open Vld die lijn gaat aanhouden. In De Morgen herhaalt kamerlid Carina Van Cauter (Open Vld) die aanval, volgens haar is er een “globaal probleem met mensen die onoordeelkundig in vrijheid worden gesteld”. “We mogen echt geen mensen meer tijdelijk vrijlaten als dat risico’s inhoudt.” Ook bij de politievakbond VSOA en NSPV rommelt het overigens over dat penitentiair verlof: zij vragen een onderhoud met Geens en Jambon.
In het dossier blijven hoe dan ook nog veel vragen: de dader z’n naam staat wel degelijk in dossiers van de Staatsveiligheid. Maar die rapporten gingen niet over hem, de naam van Herman viel maar zijdelings, zo stelde premier Charles Michel (MR). En dan is er de vraag of de dader in de gevangenis van Lantin mogelijks toch radicaliseerde. Hij had hij contact met twee Syriëstrijders, maar stond niet als ‘geradicaliseerd’ op de lijsten. En volgens Het Laatste Nieuws zou Herman de voorwaarden van z’n penitentiair verlof wel degelijk geschonden hebben: het laatste woord in de zaak is nog niet gezegd.