In een ongeziene episode in het feuilleton van federale onderhandelingen, keerde MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zich tegen zijn compagnon de route Joachim Coens en diens CD&V. Een manoeuvre rond een wetsvoorstel om abortus te versoepelen, was de perfecte aanleiding om toch maar het federale initiatief rond een Arizona-coalitie te saboteren. De MR is immers in paniek, nu sp.a niet ‘neen’ zegt. Ondertussen is de Wetstraat de houding van de Franstalige liberalen meer dan beu.

In het nieuws: De MR past de tactiek van de verschroeide aarde toe, op vriend en vijand. Dat levert blijvende schade.

De details: Georges-Louis Bouchez (MR) duwde het mes gisteren dieper en dieper in de wonde.

• “CD&V zal de tafel verlaten, om waar naartoe te gaan? CD&V gaat ons vertellen dat ze geen deel meer willen uitmaken van het federale België? CD&V gaat z’n huidige ministers ontslag laten nemen? Is het echt serieus om die zaken te gaan zeggen? Allez, er is hier wat politiek spektakel, maar ik denk dat we op een bepaald moment vooral rationeel moeten zijn.”
• Voor de camera’s van Belga vernederde de MR-voorzitter zijn collega Joachim Coens (CD&V) tot op het bot. En even ongezien, de partij van de premier, die zelf begint te dreigen dat een van de drie minderheidspartijen uit de eigen regering moet.
• In de wandelgangen was ondertussen bij MR pesterig te horen “dat Koen Geens (CD&V) toch nooit ontslag zou nemen“, en dat CD&V dus maar best niet te hoog van de toren zou blazen.
• Het is een publiek geheim dat de relatie tussen de MR-voorzitter en z’n CD&V-collega de afgelopen maanden systematisch verslechterde. De gezamenlijke missie, die de drie begin deze maand zelf opnamen, om een oplossing te vinden, leidde ook al tot frictie. CD&V drong er, net zoals zowat elke andere partij, behalve de liberalen zelf, op aan dat premier Sophie Wilmès (MR) eindelijk haar verantwoordelijkheid zou nemen.
• Maar Bouchez en Wilmès forceerden de zaak: de premier weigerde systematisch ook maar één vinger uit te steken, terwijl Bouchez stond te trappelen om initiatief te nemen, en Egbert Lachaert (Open Vld) daar ook in meeging. Coens kon uiteindelijk niet anders dan te volgen, en mee in het ’trio’ onderhandelaars te stappen, dik tegen z’n zin.
• Binnen de drie koningen ging Bouchez de afgelopen weken soms op bijzonder bruuske manier te werk met z’n collega. De MR-voorzitter gedraagt zich absoluut niet altijd hoffelijk. Onder meer over de gezamenlijke nota waren er spanningen tussen liberalen en christendemocraten.
• Die kwamen plots tot uitbarsting in alle hevigheid toen Bouchez tot ieders verrassing gisterenochtend aankondigde dat de MR-Kamerleden “vrij zouden zijn om in eer en geweten” zelf te kiezen hoe ze zouden stemmen over een wetsvoorstel om de abortuswetgeving fors te versoepelen. Een donderslag bij een al bewolkte hemel voor de regeringsonderhandelingen.
• Dat was allerminst een onschuldig manoeuvre:
  • CD&V maakt er al maanden geen geheim van dat voor hen dit een ‘regeringszaak’ moet zijn, en ze hierop blokkeren. Wie dat negeert van een regerings- en toekomstig coalitiepartner, gaat ten oorlog.
  • Bovendien hadden vorige week nog de fractieleiders van de liberalen én CD&V onderling de afspraak gemaakt om dit lastige wetsvoorstel weg te duwen: Vincent Van Quickenborne (Open Vld) kondigde aan dat het naar september verschoof.
• Dat Bouchez daarbij uitgebreid kwam communiceren, en voor één keer zelfs naar Terzake trok om de dolk in de rug van CD&V te duwen, ontging niemand bij de christendemocraten. Daar zat de top gisterenavond laat bijeen voor crisisberaad. De analyse die er gemaakt werd, was bitter: niemand van de kopstukken heeft dergelijke uitzichtloze situatie ooit meegemaakt.
• Vanmorgen op Radio 1 draaide men nog even Rider in the Rain, waarbij Randy Newman Arizona bezingt. Maar van veel Arizona was deze ochtend geen sprake meer: Coens wil eerst overleg met Bouchez en Lachaert, vandaag.
  • “We zitten in globale economische crisis, een relanceplan is het allerbelangrijkste voor het moment. Dat moet niet doorkruist worden door een verhaal rond abortus“, zo stelde Coens.
  • “Dat dit gebeurt, leidt tot een gebrek aan vertrouwen, dat moet hersteld worden”, zei de voorzitter, die meteen aankondigde dat vandaag de ‘drie koningen’ elkaar gingen zien. “Het is niet mogelijk om de formatie verder te zetten, als dat vertrouwen niet hersteld wordt. We moeten eerst onder elkaar weten hoe dat zit, voor we vooruit kunnen gaan. Als we niet met elkaar rekening houden, kunnen we niet verder.”
  • Ten gronde gaf hij niet toe, en lijkt hij ook niet van plan dat te doen: “Het dossier is nu met een noodgreep vooruitgeschoven, maar dit is voor ons echt wel een brug te ver. Al maanden is dit voor ons belangrijk, al maanden weet men dat dit zo is. Vorige week is onder fractieleiders afgesproken om dit naar september te verdagen.”
  • Overigens werd de allusie van Bouchez, om er meteen zelfs een regeringscrisis van te maken, wel weggezet: “Ik heb niet gezegd dat wij uit de regering zouden stappen, maar partners moeten rekening houden met elkaar, en de prioriteiten juist stellen.”

De essentie: Het gaat helemaal niet over abortus. Het gaat over Arizona, een coalitie waarop Bouchez en Wilmès panikeren.

• Al dagen is Bouchez op oorlogspad, een rol die allerminst strookt met een voorzitter die een federale regering wil, met een volwaardige meerderheid. Dat heeft een simpele reden: hij wil niet dat het lukt.
• In hun contacten en gesprekken mikte het trio voorzitters, Bouchez, Lachaert en Coens, op een Arizona-coalitie: de drie huidige regeringspartijen MR, CD&V en Open Vld, aangevuld met N-VA, sp.a en cdH. Die krappe coalitie heeft 76 zetels, wel een meerderheid dus. Zowel Coens als Lachaert werkten te goeder trouw de afgelopen dagen om die coalitie te proberen maken.
• Maar terwijl Coens tijd en energie stak in het cdH, deden de liberalen er alles aan om Conner Rousseau (sp.a) te schofferen. Eerst door publiekelijk hem te kapitelen en te forceren aan tafel te komen, terwijl er nog geen inhoudelijke nota op tafel kwam. Daarna ging Bouchez nog door, met via sociale media Rousseau persoonlijk aan te vallen.
• De waarheid is dat Bouchez erop gerekend had dat de sp.a zo’n Arizona-coalitie zou opblazen, en Rousseau dan de zwartepiet zou pakken. Maar de Vlaamse socialisten bleven rustig, en legden tenslotte dan maar zelf een eisenlijstje op tafel.
• Daarvan is te horen bij het trio dat van de 50 eisen van sp.a er maar zo’n 7 subpunten “bijzonder moeilijk” liggen. Onder meer de sluiting van de kerncentrales is daarbij, maar een vermogenstaks dus niet. Met andere woorden: een deal is zelfs inhoudelijk niet ondenkbaar op dit moment. Coens en Lachaert werkten naar een ‘plenaire vergadering’, een moment om de zes voorzitter dit weekend samen te brengen.
• Het verklaart waarom Bouchez de brandbom nu gooit: een totale oorlog met uitgerekend CD&V zet de onderhandelingen on hold, en maakt zo dat de sfeer compleet verziekt. Nettoresultaat? Geen vertrouwen meer, en dus ook geen coalitie die MR blijkbaar niet wil, maar niet luidop wil zeggen.
• Ondertussen is binnen het trio de spreekwoordelijke frank of euro wel gevallen: Bouchez stuurt dan toch weer, tegen z’n eigen uitspraken en beloftes onderling, aan op iets helemaal anders dan wat hij verkondigt. “Weer Vivaldi? We komen altijd bij hetzelfde uit”, zo zucht een hoofdrolspeler.

The big picture: De houding van de Franstalige liberalen wreekt zich vroeg of laat.

• Uitgerekend gisteren ging eerste minister Sophie Wilmès op de RTBF een interview geven, waarvan bij sommige partijvoorzitters de monden openvielen van verbazing. Want over de regeringsvorming ging de premier daar doodleuk vertellen “dat de Belgische bevolking het meer dan moe is, inclusief mezelf“.
• “Dat uitgerekend de persoon die systematisch weigert mee haar politiek gewicht en functie in de schaal te werpen, om een oplossing te forceren, nu komt zeggen dat ze ‘het moe is’, is te zot voor woorden. Wie is verantwoordelijk voor die impasse, en wie profiteert daarvan?”, zo sneerde een partijvoorzitter.
• Kwam daar nog bij dat Wilmès ook doodleuk aankondigde nu “vanuit haar regering een relanceplan voor te bereiden”. Ook dat is tegen alle afspraken, het trio wil net “een volwaardige regering om een relanceplan uit te schrijven”. Het wekt bovendien de indruk dat Wilmès en de MR gewoon weer willen doorgaan met dezelfde, kaduke ploeg, die zonder enige meerderheid of zelfs steun in de Kamer opereert.
• De MR leeft nu al sinds december 2019 systematisch boven haar stand, net als Open Vld en CD&V dat overigens in mindere mate doen. Toen de N-VA de regering verliet, kregen de restpartijen een hele reeks ministerportefeuilles te verdelen. Maar die restregering bleef zitten na een verkiezingsnederlaag, en werd, met steun van negen partijen, zelfs opnieuw in het zadel geholpen om de coronacrisis te bestrijden.
• Dat de MR daarbij zes ministerposten én de eerste minister én de Europees Commissaris mag leveren, is eigenlijk ongezien. De partij haalde op 26 mei 2019 slechts de zevende plek. Pro memorie:
  • N-VA: 1.086.787 stemmen, 25 zetels
  • Vlaams Belang: 810.177 stemmen, 18 zetels
  • PS: 641.623 stemmen, 20 zetels
  • CD&V: 602.520 stemmen, 12 zetels
  • Open Vld: 597.334 stemmen, 12 zetels
  • PTB/PVDA: 584.621 stemmen, 12 zetels
  • MR: 512.825 stemmen, 14 zetels
  • Sp.a: 455.034 stemmen, 9 zetels
  • Ecolo: 416.452 stemmen, 13 zetels
  • Groen: 412.836 stemmen, 9 zetels
• Maar het kiessysteem, en vervolgens de ‘erfenis’ van een restregering, leidde tot een ongeziene winst aan postjes. De MR kan dus, bij elke verandering ten opzichte van de huidige situatie, alleen maar verliezen.
• Alleen, langzaam maar zeker erodeert wel zo de positie van de MR. Steeds meer wordt politiek krediet verspeeld, en komen negatieve menselijke relaties een goed politiek functioneren belemmeren op lange termijn. Telkens opnieuw worden collega-voorzitters geconfronteerd met de leugens en verdraaiingen van Bouchez, en het compleet gebrek aan initiatief van bij Wilmès. “Wat men blijkbaar niet goed beseft in de Wetstraat, met al die nieuwkomers, is hoe broos vertrouwen is, en hoe weinig ze nog over hebben. In het geval van Bouchez is dat niets meer.”

En nu? Niemand die het eigenlijk nog weet.

• Een overleg tussen MR en CD&V, met Open Vld die er alles aan doet om de zaak te sussen en beide te verzoenen, komt nu vandaag. Maar in de stellingenoorlog die het abortusdossier geworden is, kan CD&V maar evengoed de MR ook maar moeilijk terug.
• In de Franstalige pers, die de publieke opinie en uiteindelijk de kiezers in Brussel en Wallonië voedt, is overigens geen spoor te vinden van de link tussen het abortusdossier en de torpedo van MR aan de Arizona-constructie. Integendeel: Bouchez krijgt er lof, en “de democratie moet z’n gang kunnen gaan”, zo stellen La Libre en Le Soir gezamenlijk.
• Straffer nog, het kleine cdH kreeg ervan langs, omdat zij, “samen met Vlaams Belang”, een vertragingsmanoeuvre stemden in de Kamer. Daarbij negeert men even dat PS en Ecolo, net als sp.a en Groen al een heel pak (dure) wetsvoorstellen er met cruciale steun van datzelfde Vlaams Belang door hebben gekregen in de Kamer, de afgelopen maanden.
• Om maar te zeggen: de MR voelt weinig druk over haar houding als pyromaan in de zoektocht naar een Belgische regering, net zoals de PS ook nooit tegenwind kreeg, toen die systematisch blokkeerden en weigerden nog langer de “redder des vaderlands” te spelen en de federale constructie uit het slop te halen met een ‘grote coalitie’.
• De kans dat er dit weekend nog een doorbraak komt, met een plenaire vergadering tussen zes partijen, is ondertussen bijzonder klein geworden. Dat maakt dat de huidige regering verder kan strompelen, en de grootste economische crisis in generaties voorlopig nog steeds geen krachtig herstelbeleid krijgt. Ons lidmaatschap van de EU en de euroclub maakt overigens al jaren dat België best zonder volwaardige regering verder kan: financiële of monetaire externe druk is er niet.

Razend interessant: De EU maakt Facebook, YouTube en Twitter verantwoordelijk voor hate speech en schadelijke content op hun platform.

• De Europese Commissie heeft gisteren een mijlpaal gezet in de fundamentele discussie over wat Facebook, YouTube en Twitter nu eigenlijk zijn: platformen of uitgevers? Zijzelf hebben altijd gezegd dat eerste te zijn: een doorgeefluik, maar niets meer. Dat maakt dat ze niet verantwoordelijk zijn voor wat gezegd wordt, voor wat gepubliceerd wordt bij hen en zo hun gebruikers bereikt.
• Maar de rest van de mediawereld ziet dat anders: waarom zijn tv-stations, websites en kranten wel verantwoordelijk voor wat bij hen te zien en te lezen is, als uitgevers, en de techspelers niet? Zij zien dus de grote Silicon Valley-jongens ook als ‘uitgevers’.
• De Europese Commissie gaat daar nu in belangrijke mate in mee: ook Facebook, Twitter, YouTube en andere vallen voortaan onder de ‘EU broadcasting rules’. Die regelen dat hate speech en andere ‘schadelijke content’ niet mogen. En dat de platformen dus verantwoordelijk zijn om dat zelf op te ruimen of tegen te houden.
• “Online spelers zullen moeten verzekeren dat ze, net zoals klassieke mediabedrijven, de eindgebruikers beschermen tegen hate speech en dat ze minderjarigen beschermen tegen schadelijke content“, zo stelde de Europese Commissie aan Reuters.
• Voortaan moeten platformen dus ook actie ondernemen tegen content die geweld verheerlijkt, die haat of terrorisme aanwakkert, en moeten ze rond advertenties en productplacement in kindercontent waarschuwingen zetten. Het zijn nu de lidstaten die de richtlijn in praktijk moeten omzetten. Daar zal dus ook lobbying aan te pas komen. Het is nu uitkijken naar hoe onder meer België en de deelstaten hier zullen omgaan met de richtlijn.
• Het debat over sociale media en fake news daarop, gebruikt in politieke campagnes, woedt volop. Met de EU die actie onderneemt, zijn er weinig excuses over voor de nationale politiek, om zich nog langer weg te steken.

Genoteerd: De Chinezen zetten iedereen onder druk om hun aanslag op de democratie in Hongkong goed te keuren. 53 landen in de VN, met Cuba op kop, gaan daarin mee.

• China gebruikt de huidige coronacrisis om steeds maar een verdere inperking van de democratie in Hongkong door te duwen. Deze week ging een nieuwe wet van kracht, die de Chinezen de macht geeft om massaal mensen op te sluiten, als die protesteren. Meteen gingen honderden actievoerders in de boeien.
• Wie zich kritisch toont, krijgt lik op stuk. Intern, maar ook internationaal. De Chinezen houden zich steeds minder in. Binnen de VN zetten ze steeds meer landen onder druk, onder meer met hun economische macht, om ‘hun visie’ op de feiten de bovenhand te laten halen. In zowaar een sessie van de VN-raad voor de Mensenrechten verzamelden ze liefst 53 landen rond zich, aangevoerd door Cuba, die herhaalden dat dit “interne beslissingen van China zijn”.
• Daartegenover stonden maar 27 landen, die wel de Chinezen op de vingers tikten. Het Verenigd Koninkrijk nam de leiding, zij doen er alles aan om de burgers van hun voormalige kroonkolonie te beschermen. Zij boden onder meer 300.000 burgers in Hongkong een Brits paspoort aan. Ook Australië is bezig met een soortgelijk aanbod.
• Ondanks het feit dat ze met minder zijn, zijn de 27 landen niet de minsten: Frankrijk, Duitsland, Japan, Canada en Australië. En kijk, zelfs België was deze keer mee: ze veroordelen ook de Chinezen.
• België was een van de eerste landen in de coronacrisis die, via het staatshoofd koning Filip, de Chinese dictators “feliciteerde” met hun “aanpak van die crisis”. Over klokkenluiders die de mond gesnoerd werden bij de uitbraak van COVID-19, ook over behandelde medici die woest waren over gebrek aan steun en van de aardbodem verdwenen, en een gebrek aan informatie over de ernst van de pandemie, repte koning Filip in dat gesprek met Xi Jinping met geen woord.
• Opvallend overigens: de VS steunden de Britten niet in hun VN-initiatief. Donald Trump mag dan altijd grote woorden overhebben voor zijn Chinese tegenstanders, maar als het over democratie gaat, geeft Washington voorlopig niet thuis.