Vivaldi-feestje in Senaat geschrapt: MR weigert Khattabi (Ecolo) te steunen voor Grondwettelijk Hof

Is er nog leven voor paars-groen, of Vivaldi? In de Senaat krijgt de droom een forse klap. Morgen heropent de assemblee haar deuren, en meteen staat de benoeming van ex-Ecolo-voorzitter Zakia Khattabi bij het Grondwettelijk Hof op de agenda. Die stemming geldt als forse test voor Vivaldi: al die partijen zijn nodig om Ecolo hun zin te geven. Maar troebele relaties tussen MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez en Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet doen nu elke hoop voor Khattabi verdampen.

In het nieuws: De ambities van Ecolo om hun voormalige voorzitter te benoemen bij het Grondwettelijk Hof stranden straks in de Senaat.

De details: De benoeming van Khattabi was een erg symbolisch dossier geworden in de Wetstraat.

Hoogspanning in de Senaat, het is iets dat niet meteen veel voorkomt in het sterfhuis naast de Kamer. Maar nu het halfrond met het rode pluche z’n deuren weer heropent (met respect voor social distancing) staat er morgen meteen een belangrijke stemming op de agenda.
Al in het najaar van 2019 probeerden de Franstalige groenen hun ex-voorzitter, het Brusselse Kamerlid Khattabi, te laten benoemen bij het Grondwettelijk Hof. Dat rechtsorgaan bestaat uit beroepsrechters aangevuld met politiek benoemde mensen: de traditie is dat elke partij een juridisch specialist of expert stuurt. Maar voorschriften zijn er niet: zo hoeft een diploma rechten helemaal niet.
Normaal bestaat er een ongeschreven regel om elkaars kandidaten niet te kelderen, want er is twee derde van de stemmen, of 40 op 60 senatoren, nodig om zo’n benoeming te doen. Zo kreeg de sp.a er zonder enig probleem hun kandidaat Yasmine Kherbache gestemd.
Maar Khattabi riep van bij de start wél veel tegenstand op. In haar politieke carrière maakte ze zeker niet alleen vrienden: zowel Vlaams Belang als N-VA steigerden, en noemden haar een “opengrenzenactiviste”. Maar ook bij andere partijen was niet meteen groot enthousiasme om, bij een geheime stemming waarbij je dus nooit helemaal zeker bent van steun, toch maar Khattabi een carrière als rechter te gunnen.
Zo promoveerde de benoeming in de nadagen van 2019 tot een erg symbolisch dossier: Ecolo vroeg en kreeg een zogenaamde Vivaldi-coalitie rond hun kandidaat, net op het moment dat zo’n paars-groene constructie ook in de Wetstraat in de lucht hing.
Toen in januari haar benoeming dan eindelijk voorlag in de Senaat, haalde ze het in de eerste stemronde niet, met 37 stemmen op 60. Inderhaast werd zelfs Georges-Louis Bouchez (MR) naar de Senaat gesommeerd, om zelf persoonlijk te komen stemmen. Maar ook in de tweede ronde lukte het niet: iemand had zich niet aan de afspraken gehouden, tot groot jolijt van N-VA, Vlaams Belang en ook Els Ampe (Open Vld), die tegenstemde. Maar omdat de stemming geheim is, werd het nooit officieel duidelijk wie z’n woord gebroken had.
Dat was vooral symbolisch een nederlaag voor de Vivaldisten: zij droomden er net van om in de Senaat aan te tonen dat een progressieve coalitie van liberalen, socialisten, groenen én christendemocraten kon werken, en elkaar kon vinden rond dergelijk gevoelig dossier, tégen de N-VA in.
Maar twee stemmen torpedeerden die droom toen al. Een rondvraag bij alle fracties leert dat meer dan vermoedelijk het de PVDA-senatoren waren, die op het eind hun steun introkken.

En nu: Ecolo houdt koppig vast aan hun kandidaat, en weigert iemand anders naar voren te schuiven. Maar Khattabi wordt nu zo collateral damage in een escalerend conflict tussen MR en Ecolo.

Jean-Marc Nollet (Ecolo) maakte er vervolgens een erezaak van Khattabi toch benoemd te krijgen. Hij wees erop “dat de rechtsstaat in gevaar zou komen“, als de andere partijen Ecolo die benoeming niet zouden gunnen, en sprak ook over een “agressieve, seksistische en racistische campagne” van N-VA tegen hun ex-voorzitter.
Bij de Vlaamse groenen is toch iets anders te horen: “Misschien was het wat te ambitieus om meteen als afscheidnemend voorzitter direct naar dat Grondwettelijk Hof te willen. Want in die job van partijleider kom je onvermijdelijk in conflict met andere partijen. Beter om daar een afkoelingsperiode tussen te laten?”
Hoe dan ook, al weken geleden duwde Ecolo door: Khattabi moest en zou op de agenda komen van de Senaat. Maar ondertussen koelden de relaties aan Franstalige kant zodanig, dat de MR nu haar steun intrekt. Meteen kan Khattabi nu geen 40 stemmen meer halen.

Waarom dit van tel is: Het dossier is symptomatisch voor hoe MR en Ecolo elkaar in de haren zitten.

“Je serveert een bord dat al een keer is afgewezen niet opnieuw. Als men het een eerste keer niet wilde eten, waarom dan dat nog eens proberen door de strot te rammen?”, zo is de droge commentaar in kringen rond de MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. De Franstalige liberalen geven geen steun meer. “Nadat onze voorzitter zo is aangevallen door Ecolo, is dat een kwestie van geloofwaardigheid. Als MR nu zou moeten gaan plooien voor de groenen, dan zou Bouchez intern daarop vreemd bekeken worden”, zo klinkt de toelichting.
Al weken zijn er meer dan schermutselingen aan de gang tussen MR en Ecolo.
- Als coalitiepartners in de Waalse regering delen ze een regering, maar de sfeer verzuurde daar zodanig dat een noodoverleg nodig was over een dossier van zonnepanelen, om de plooien glad te strijken. “Het ligt niet aan de MR-ministers in die Waalse ploeg, maar aan Bouchez die het regeerakkoord blijkbaar wilde komen heronderhandelen en zo de relaties verziekt”, is bij de ecologisten te horen. “Hij zat destijds niet aan tafel en voelt zich nu dus ook niet gebonden. Maar zo werkt het niet.”
- De houding federaal van Nollet, de Ecolo-voorzitter, irriteert dan weer: hij zit mee in de superkern, hij heeft z’n steun gegeven aan Wilmès II, maar “permanent zit hij zich aan te stellen tijdens die meetings, en gewoon puur oppositie te spelen”, volgens de MR. “Onuitstaanbaar.” Dat Ecolo openlijk de Veiligheidsraad aanviel, met premier Sophie Wilmès (MR) als gezicht daarvan, zijn ze niet vergeten bij de Franstalige liberalen.
- Ook het voorzitterschap van de RTBF, dat naar Ecolo ging terwijl de MR die post vasthield, is slecht gevallen.
- Vervolgens waren er het dossier van een extra fietsstrook op de Wetstraat en ook de redding van Brussels Airlines, waarbij MR en Ecolo elkaar telkens weer tegenkwamen.
- Maar de diepste wonden zijn geslagen in de studio’s van RTL, toen zowel Bouchez als Nollet te gast waren bij C’est pas tous les jours dimanche, twee weekends geleden. Daar vlogen de coalitiegenoten elkaar in de haren, waarbij het persoonlijk werd. “Zelfs Raoul Hedebouw (PVDA) was minder agressief, het was Nollet die plots de voetbalclub van onze voorzitter erbij sleurde, om hem als individu aan te vallen.”
De conclusie is dus nu in de Gulden Vliesstraat, het MR-hoofdkwartier, getrokken: geen Vivaldi-feestje meer in de Senaat. Want tussen blauw en groen komt het voorlopig niet snel goed.
Dat is meteen de manifestatie van wat verschillende partijvoorzitters in de Wetstraat al langer zachtjes zeggen: paars-groen of Vivaldi wordt heel moeilijk. Er is gewoon geen enkele ‘spark‘ meer tussen groenen en liberalen, en ook de PS is in de Waalse regering nu al uitgekeken op het gedrag van Ecolo, dat te veel met het vingertje zwaait.

Belangrijk om te noteren: CD&V laat ondertussen ook wat meer in hun kaarten kijken over de toekomstige coalitievorming.

De huidige minderheidsregering lijkt niet van plan het vertrouwen aan de Kamer al in juni te vragen: ze willen op z’n minst blijven zitten tot september. Dat vraagt de MR al langer, maar ook CD&V bevestigt dat nu.
Nochtans zou het niet onlogisch zijn om dat vertrouwen al in juni te vragen, zo stelde ook PS-voorzitter Paul Magnette onlangs nog. Premier Wilmès en haar ploeg kregen dat vertrouwen midden maart bij hun aanstellingen wel tot september, maar met het idee dat de volmachten ook twee maal verlengd zouden worden. Dat gebeurt niet: vanaf juni hebben ze die volmachten niet meer. Voor iets anders dan coronabestrijding heeft de federale regering ook geen mandaat gekregen, het is dus maar de vraag wat ze dan heel de zomer lang ‘mogen’ doen.
Hoe dan ook maakt die situatie dat de koning tot september geen ‘initiatiefrecht’ kan uitdelen: een formateur of informateur komt er zo niet, ook heel de zomer niet, die zowat alle partijen willen gebruiken om een regering te vormen.
Het uitgangspunt is daarbij dan dat het initiatief om te onderhandelen vervolgens best bij die minderheidsregering ligt, zolang die er is. Tenminste, dat is wat afgesproken was onder de drie regeringspartijen bij de start van Wilmès II.
In een interview met Knack liet Geens alvast verstaan dat hij zich daaraan wil houden: “Best vanuit de bestaande regering onderhandelen”. Dat geeft de ruimte aan de huidige premier, Wilmès, om de dans te leiden. Maar in kringen rond de CD&V-voorzitter is er toch een ander verhaal te horen: “Het kan evengoed dat we, zoals op het Vlaamse niveau, het initiatiefrecht bij de grootste partij leggen.” Het is duidelijk dat Joachim Coens (CD&V) toch liever de handen vrijhoudt, en niet te veel kijkt naar wie op dit moment in de Zestien zit.
Ook Egbert Lachaert, fractieleider van Open Vld, is niet van plan om het helemaal aan de huidige premier te laten: hij wil onderhandelingen opstarten met een nota tussen de regeringspartijen MR, Open Vld en CD&V, maar ook aangevuld met de sp.a van Conner Rousseau. Achterliggende gedachte: met PS en N-VA alleen kom je er toch niet uit, via het ‘centrum’ gaan levert meer op. Lachaert mikt dus toch eerst op paars-geel.
Bij Geens leeft ook nog steeds de duidelijke overtuiging, nog meer door de crisis, dat het paars-geel moet zijn: een stabiele ploeg, gesteund door de twee sterkste partijen in beide landsdelen. “Een kwestie van gezond verstand.”

De essentie: Er zal toch onvermijdelijk over een staatshervorming gepraat moeten worden.

Voor CD&V moet een volgende regering niet onmiddellijk werk maken van een staatshervorming, maar wel een ‘menu’, een ’timing’ en een ‘werkmethode’ afspreken. Ook dat was het plan bij vorige pogingen om paars-geel te maken overigens. Voor de volgende verkiezingen is ze dan afgeklopt, om door een constituante dan na een stembusslag te worden uitgevoerd.
Voor CD&V is het, net als voor Open Vld, geen uitgemaakte zaak dat die staatshervorming enkel meer bevoegdheden naar de deelstaten brengt. Integendeel: voor buitenlandse handel, maar ook diplomatie en de aanpak van Europese zaken, zou het federale niveau moeten versterkt worden. En ook naar de financiering van het federale moet gekeken worden: de deelstaten bulken van het geld, in vergelijking met federale armoezaaierij. Maar anderzijds: naast bijvoorbeeld het gevangeniswezen is de gezondheidszorg wel iets dat Geens verder naar de regio’s wil doorgeven, in tegenstelling tot Alexander De Croo (Open Vld).
Verschillende uitgebreide contacten achter de schermen wijzen erop dat de Franstalige partijen, de PS op kop, het daar voor de camera’s zogezegd wel moeilijk mee zou hebben, maar in feite daar niet al te afkering van zijn. Integendeel, voor bepaalde dossiers, zoals met name de gezondheidszorg, zijn ze vragende partij.
Het is wel duidelijk dat dat laatste, moesten de Franstaligen bereid zijn daar op in te gaan, een enorme opsteker voor de N-VA zou zijn, die zo de Rubicon over kunnen. Vraag is of zoiets kan met ook de MR aan tafel, al van bij het begin, als “vanuit de regering” moet onderhandeld worden. Bouchez en Wilmès lijken het regelmatig over zaken oneens, maar op één thema vallen hun ideeën wonderwel samen: geen staatshervormingen nodig, tenzij “om België te versterken”.

Vandaag in de Kamer: Moet premier Sophie Wilmès (MR) nog eens voor het vuurpeloton?

Wekelijks moet de premier van de minderheidsregering op donderdag een spervuur van vragen trotseren. Bij gebrek aan echte meerderheid is dat vaak wel heftig: Wilmès heeft gewoon veel meer vijandige dan vriendelijke fracties in de Kamer tegenover zich.
Vandaag voorspelt niet veel beter te worden dan de afgelopen weken. De Veiligheidsraad van gisteren bracht wat verwacht was: een paar zaken zoals kappers en markten zijn nu geregeld. Een beetje als een schooljuf las Wilmès de lijstjes af. Wat ook opviel, veel optimisme of perspectief bracht de premier deze keer niet: “Ik kan nu al zeggen dat het zeker geen terugkeer naar een normale situatie wordt voor de zomer”, zo stelde ze. En ook expliciet: tot 8 juni verandert er ook niets meer. Officieel zit iedereen dus nog altijd in een “bubbel van familie, plus vier contacten”.
Zo blijft de lijst van wat nog altijd niet mag, en waar geen duidelijkheid over is, toch wegen. Daarover komen geheid opnieuw kritische vragen in de Kamer, straks.
Hoe zit het met de horeca? Die sector snakt naar nieuws, en heeft zelf al plannen gemaakt. Dat in een heleboel andere Europese landen, inclusief buurlanden als Duitsland, ondertussen de cafés en restaurants weer opengaan, doet een beetje pijn. Tot 8 juni zijn ze dicht, meer nieuws is er hier niet.
Een ander lastig dossier: de tweedeverblijvers. Het leidt tot grote spanningen, ook juridisch. Bovendien laten de virologen niet na te verklaren “dat er geen enkele virologische noodzaak is” om mensen te verbieden naar hun chalet in de Ardennen of appartementje aan zee te gaan. Het blijft politiek aangebrande materie.
Ook binnenlandse trips zijn nog altijd verboden, net als buitenlands toerisme. Voor dat laatste is er wel een lichtpuntje: de Europese Commissie heeft een plan om gradueel de grenzen te gaan openen, en toerisme weer toe te laten. Niet onlogisch, 12 procent van alle Europese jobs, zeker in Zuid-Europa, hangen af van dat toerisme. Ook vanuit de Benelux komt het signaal om alvast tussen België en onze kleine buurlanden de grenzen open te gooien.
Ook voor de evenementen blijft veel onduidelijkheid. Niet voor grote bijeenkomsten, die mogen niet tot eind juni. Maar hoe zit het met bijeenkomsten van groepen mensen zoals jeugdbewegingen, of orkesten en dergelijke? Nog niets geregeld daar. En ‘sportclubs’, wat zijn dat, feitelijke verenigingen of een groepje vrienden?
Zo blijft het een politiek gezien bijzonder lastige situatie voor het minderheidskabinet. Zeker als experten, die vaak zelfs mee aan tafel zitten, onder meer in de GEES, hun eigen agenda en mening blijven poneren, ook al loopt die niet gelijk met de Veiligheidsraad.

Opvallend: CD&V en MR kijken een helemaal andere richting uit over Brussels Airlines.

In de federale regering ligt één dossier met bijzonder veel aandacht bovenaan de stapel, nu de coronacrisis volop woedt: het lot van Brussels Airlines. De luchtvaartmaatschappij is veruit de grootste op Zaventem, en verbindt Brussel met een pak Europese steden: ze wordt dus als “strategisch erg belangrijk” ingeschat voor de Belgische economie.
Maar de maatschappij is in handen van de Duitsers van Lufthansa. Die verliezen zo’n 30 miljoen per dag, of bijna één miljard euro per maand, zolang de crisis duurt. Bij Brussels Airlines is dat ongeveer 1 miljoen per dag. De Duitse regering is volop bezig om te onderhandelen met Lufthansa, om een noodkrediet van zo’n 9 à 10 miljard euro toe te kennen.
De discussie in Duitsland woedt tussen de christendemocraten van Angela Merkel, die eerder converteerbare obligaties wil krijgen in ruil voor de royale steun, en de socialisten van Olaf Scholz, die mikken op een participatie van 25 procent plus één aandeel.
In België trekken Alexander De Croo (Open Vld) en Koen Van Loo, de baas van de FPIM, de federale investeringsmaatschappij, het dossier. Maar dat leidt tot wat frustratie bij de MR, waar voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) zich uitdrukkelijk al enkele weken op het dossier heeft gestort. Maar de informatie stroomt niet genoeg door, zo vinden de Franstalige liberalen.
Voor de MR, die ook premier Sophie Wilmès levert, is het glashelder: de overleving van een ‘nationale carrier’ is cruciaal voor Bouchez. Dat kan voor de Franstalige liberalen op allerlei manieren: een participatie op z’n minst in het nieuwe Brussels Airlines, maar als het moet met een complete doorstart waarbij de Belgische staat het initiatief neemt.
“Met de 390 miljoen euro die nu op tafel ligt, zijn bijzonder veel opties mogelijk. We moeten ons niet vastpinnen op aan het handje van de Duitsers blijven lopen”, zo is te horen. Het gaat voor de MR om “een sterk merk dat we kunnen behouden“, maar dat kan in allerlei scenario’s, “tot en met een honderd procent overname”.
Dat is opvallend, omdat bij de Vlaamse liberalen altijd veel meer reserve was: de herinneringen aan het staatsbedrijf Sabena zijn niet bepaald rooskleurig. Een participatie was lange tijd niet het mikpunt, maar nu lijkt het Belgische standpunt op de lijn van Scholz in Duitsland: de FPIM vroeg 25 procent plus één aandeel.
Maar aan de andere kant zitten de Vlaamse christendemocraten ook in dit minderheidskabinet. En daar is voorzitter Joachim Coens, zelf met een verleden in de Vlaamse havens, helemaal niet wild van het idee van een overheid die instapt in een luchtvaartmaatschappij.
“We zijn in Europa net naar een vrijgemaakte markt gegaan voor de luchtvaart, vroeger waren dat allemaal staatsmaatschappijen. Maar dat verhaal van nationale glorie, dat is niet meer aan de orde nu. Een semipublieke carrier, dat is toch niet van deze tijd”, zo is in de Wetstraat 89, het hoofdkwartier van CD&V, te horen. “Alsof de haven van Antwerpen ook in de grootste rederij van die haven zou stappen.” Dat gezegd zijnde: tegenover een fameuze kredietlijn wil CD&V wel garanties van Lufthansa. Maar aandelen op zich zijn absoluut geen drijfveer.

Fake news in de Wetstraat: Op Facebook valt Vlaams Belang frontaal Alexander De Croo (Open Vld) aan, met wat die ‘fake news’ noemt.

“We zullen de keuze moeten maken of we nog een horecasector willen in dit land.” Met dat ene zinnetje, geplukt uit een langer interview met Trends, adverteert Vlaams Belang op Facebook. De bijhorende tekst laat niets aan de verbeelding over: “Natuurlijk willen we nog een horecasector in ons land! Het Vlaams Belang steunt de horeca en iedereen die in deze sector werkt. Open Vld-minister Alexander De Croo speelt met de jobs van bijna 80.000 mensen met zo’n onverantwoorde uitspraak!”
Het leidde tot bijzonder felle reacties bij De Croo. Het citaat uit Trends was compleet uit de context gerukt volgens zijn kabinet. Immers: De Croo is binnen de regering net een van diegenen die duwt om de economie weer op gang te krijgen. “Ik heb al gezegd dat dit een marathon wordt, maar sommige sectoren zullen een dubbele marathon moeten lopen. In de horeca en de evenementensector is weinig perspectief op een substantiële toename van de economische activiteit. We zullen de keuze moeten maken of we nog een horecasector willen in België. In de komende maanden zullen wellicht nieuwe maatregelen volgen”, zo luidt het volledige citaat.
Dat ook N-VA-fractieleider Peter De Roover het citaat plukte, en weliswaar met de volledige tekst, aanviel, was nog extra olie op het vuur. “Als een liberale minister van economie zoiets laat optekenen, moet je toch even gaan zitten. Jawel, Alexander De Croo, wij willen alleszins nog een horeca in dit land”, zo becommentarieerde die.
“1) Haal een citaat uit context. 2) Push dat ‘nieuws’ via Facebook in verschillende groepen 3) Fractieleider N-VA gaat hierin mee. Crazy“, zo reageerde de woordvoerder van De Croo op Twitter. Later volgde nog expliciete communicatie dat De Croo de horeca steunt: misschien was het toch niet de meest gelukkige uitspraak van de minister geweest.
Maar ten gronde is er wel meer aan de hand: ‘fake news’ of op z’n minst gemanipuleerd nieuws, dat via Facebook betalend verspreid wordt voor politieke doeleinden, ging de techgigant daar niets aan doen? Het lijkt er niet op alsof er veel veranderd is, want week na week blijft Vlaams Belang met erg grote budgetten andere partijen aanvallen. Onder meer over justitie verschenen ook allerlei berichten op Facebook van Vlaams Belang waarvan op z’n minst kan gesteld worden dat ze bijzonder lichtzinnig omgaan met de waarheid.
Het was Charles Michel (MR), destijds als premier, die bij z’n State of the Union in oktober 2018 aankondigde dat de overheid de strijd tegen fake news fors zou gaan opvoeren. Er zou een speciaal fonds komen en een initiatief, dat uitgerekend De Croo zou gaan trekken. Maar “door de val van de regering is dat er nooit meer echt doorgekomen”, zo stelde het kabinet De Croo gisteren.

Een teken van de tijd: De Europese Unie belooft “niet meer te plooien voor Chinese censuur”.

Een gênante affaire voor de EU en de Europese Commissie in het bijzonder, lijkt afgesloten. Alles draaide rond de acties van de European External Action Service, de EU-diplomaten zijn dat. Die moesten vorige week toegeven dat de EU-ambassadeurs in Beijing waren geplooid onder Chinese druk om een open brief die gepubliceerd werd in de China Daily, de krant die beschouwd wordt als het verlengstuk van de Chinese dictatuur, af te zwakken.
In de brief was sprake van een zin die het had over de oorsprong en de verspreiding van het coronavirus. Maar die kregen de Chinese lezers nooit te zien: ze werd deels geschrapt. Niet toevallig uiteraard: China houdt bijzonder strikt toezicht op het idee dat zij niet geassocieerd willen worden met de pandemie. Dat de Europese pers dagelijks gretig focust op de strapatsen van Donald Trump en Jair Bolsonaro komt hen perfect uit: zo kan het idee makkelijk verkocht worden dat in China zelf veel minder aan de hand was en is.
Vandaag nog kwam het nieuws naar buiten dat China in Wuhan naar eigen zeggen zes nieuwe besmettingen heeft, en meteen beslist de overheid om 11 miljoen inwoners te laten testen. Die cijfers zijn zo absurd, dat vragen over de waarheidsgetrouwheid zwaar blijven hangen over de aanpak van de ramp.
Maar de EU recht nu haar rug. Europees Commissaris Josep Borrell, de grote baas van de EU-diplomaten, verklaarde dinsdag op een persconferentie “dat Europa nooit meer zou toegeven aan Chinese druk over censuur“, zo schrijft Politico. Tegelijk behield hij het vertrouwen in de EU-diplomaat in Beijing. “De ambassadeur moest de beslissing nemen om 99 procent van z’n boodschap te laten passeren, ook al was nog niet duidelijk wat de Chinezen daar als antwoord op zouden geven”, zo verdedigde Borrell z’n diplomaat. “De beslissing werd onder tijddruk genomen, en was gewoon niet de juiste.”