Komt er dit weekend eindelijk een doorbraak in de vorming van een Vlaamse regering? Verschillende bronnen wijzen erop dat de versnelling eraan komt, dat Bart De Wever een tekst serveert. Een echt scenario met Vlaams Belang is er niet bij, CD&V ligt in de bovenste schuif. Met Open Vld ligt het moeilijker op menselijk vlak. Ondertussen heeft N-VA een plan over wat ze wil, qua vorm en stijl.
“Wat moet er anders? Wat moet er beter dan bij de vorige Vlaamse regering?” Die vraag is, niet onlogisch, wat N-VA intern bezighoudt. De partij kreeg een enorme klap op 26 mei, en viel terug op 25 procent. Dat deed pijn, en noopt tot introspectie. Die gaat over de inhoud, maar ook over het hoe en de manier waarop.
Vaststelling daarbij: de Vlaamse regering verliep stroef. De ploeg was vijf jaar lang een kibbelkabinet, waarbij vooral N-VA en CD&V elkaar telkens openlijk aanvielen. Maar evengoed waren er permanente schermutselingen met de liberalen: het was gewoon allemaal niet van harte. Het was pas bij de intrede van Bart Tommelein (Open Vld), dat de West-Vlaamse connectie tussen Hilde Crevits (CD&V), Geert Bourgeois (N-VA) en Tommelein zelf wat begon te draaien, en de sfeer positiever werd.
Jambon moet Vlaams niveau schwung geven
Dat kan anders deze regering. Veel hangt af van wie de zaak leidt natuurlijk. De N-VA denkt daarbij aan Jan Jambon, zeker nu federaal de kansen slinken dat de partij er nog opnieuw in een regering terecht kan komen. Jambon is een dealmaker, een man die de ploeg bijeen houdt, die federaal door alle vicepremiers gewaardeerd werd. Hij zou voor velen bij N-VA de ideale kandidaat zijn om de boel deze keer veel beter bijeen te houden, en de Vlaamse regering de schwung te geven die ze verdient, zo is te horen. Het zou dus niet verrassend zijn, als straks Jambon aanschuift als delegatieleider van de N-VA, of misschien zelfs formateur, om de Vlaamse regering te beginnen maken.
N-VA wil in elk geval schakelen. Want al een maand lang is N-VA-voorzitter en informateur Bart De Wever bezig met zich “te informeren” en te puzzelen aan een nieuwe Vlaamse regering. Daarbij was hij dus vooral tijd aan het winnen. “Het moet gezegd, hij doet het op bijzonder elegante wijze: ons bezighouden in die informatieronde”, zo krijgt hij lof van een collega-partijvoorzitter.
Op haar eigen partijbureau maandag gaf de N-VA-top al aan dat ze wil schakelen. Want het wachten had alles te maken met het federale niveau. Daar wilde de N-VA graag weten of een gesprek met de PS mogelijk was. De Vlaams-nationalisten willen absoluut in een federale ploeg stappen, maar er moet wel een communautaire discussie kunnen gevoerd worden. Alleen: de PS houdt de deur potdicht, zelfs een discreet gesprek bleek niet mogelijk.
Versnelling dit weekend
Een klein weekje later is de tijd nu gekomen, zo is te horen in kringen rond de formatie. De N-VA komt dan eindelijk ook met een tekst, een onderhandelingsnota. Dat bevestigt CD&V-voorzitter Wouter Beke vanochtend op Radio 1: hij gaat alvast dit weekend op de koffie bij De Wever om serieus door te praten.
Het blijft meteen ook de logische regering: die van N-VA met CD&V en Open Vld, de verderzetting van wat al was. Zeker met CD&V zijn de gesprekken vrij snel diep gegaan tot nu toe. Met Open Vld verloopt het stroever. Maar men hoeft uiteraard geen vrienden te zijn of goede persoonlijke banden te hebben, om een coalitie te kunnen vormen. Want “ideologisch staan ze dichter bij ons dan CD&V”, zo is bij een topper te horen. “Alleen maakt Gwendolyn Rutten het zichzelf niet bepaald makkelijker”.
Anderzijds: ook met Groen en sp.a lopen nog de gesprekken. Bij Groen is on the record geen enkel signaal te horen dat iemand echt in een regering met N-VA wil. Alleen is de redenering wel dat je beter in de Vlaamse ploeg zit, als je federaal ook in de regering gaat. En dat laatste scenario heeft toch echt wel grote kans. Dus Groen wil de deur niet dichtdoen.
Hetzelfde geldt voor de sp.a: hoewel het partijbestuur al heeft gezegd dat er zeker op het Vlaamse niveau voor oppositie wordt gekozen, is er druk van de zuil om wel degelijk verantwoordelijkheid te nemen. Want nog meer dan bij Groen is de kans huizenhoog dat de sp.a federaal in de regering moet. “En dan moet je je afvragen of het verstandig is om Vlaams niet mee te gaan”, zo valt bij een insider te horen. Om maar te zeggen: er zijn tal van mogelijkheden voor informateur De Wever.
Geen mogelijkheden met Vlaams Belang
De enige optie die daar eigenlijk niet bij is, is de piste met Vlaams Belang. De flirt heeft nu een maand geduurd, en zowel Filip Dewinter (Vlaams Belang) als Chris Janssens (Vlaams Belang) beweerden openlijk dat er aan teksten gewerkt wordt, waarbij het Belang mee de pen vasthoudt. Dat wordt elders afgedaan als een hoop nonsens. Want feit is dat gewoon niemand met het Belang in zee wil, en de N-VA heeft nu al een paar keer heel duidelijk gesteld dat ze naar een “stabiele meerderheid” zoekt. Avonturen in de vorm van een minderheidskabinet, zoals de PS en Ecolo nu effectief aan het testen zijn, behoren niet meer tot de mogelijkheden.
Vraag blijft wie de zwartepiet neemt om het Vlaams Belang door te sturen. Als De Wever effectief een tekst voorlegt, en Tom Van Grieken (Vlaams Belang) gaat akkoord, afzonderlijk van Wouter Beke (CD&V) en Hilde Crevits (CD&V) en ook Gwendolyn Rutten (Open Vld), dan kan De Wever breed uitsmeren dat het niet om inhoudelijke verschillen gaat.
Vraag is alleen of zo’n spelletje veel goeds oplevert voor de relatie die De Wever en straks Jambon moeten opbouwen met CD&V en Open Vld, willen ze die ‘cohesie’ en ‘coherentie’ in de volgende Vlaamse regering. N-VA moet even een subtiel spelletje spelen.