Een stevig stuk van ons jaar hebben we opnieuw doorgebracht in de donkere zaal en op een paar uitzonderingen na – Power Rangers! The Mummy! King Arthur! – hadden we niet het gevoel dat we onze tijd verkwanseld daar hadden. De onderstaande 25 films hebben het afgelopen jaar de grootste indruk nagelaten.

Alien: Covenant, Jackie, Borg/McEnroe, Spider-Man: Homecoming, Noces en War For The Planet Of The Apes zouden we graag nog een eervolle vermelding geven. Die hebben de lijst net niet gehaald, wat aangeeft dat 2017 toch een knap filmjaar was. De volgende 25 films bevonden we dus nog nét dat beetje beter.

1. Dunkirk

Als er al één ding opviel aan het filmjaar 2017 was dat het enerzijds een heel erg goeie filmzomer was (en dat durft al eens anders te zijn) en anderzijds: dat er meer films dan in andere jaren gemaakt werden die écht op het grootst mogelijke scherm gezien moesten worden. Heel wat filmliefhebbers trokken voor deze Dunkirk van Christopher Nolan naar de Kinepolis in Brussel om de film in IMAX te gaan bekijken.

Het verhaal is ondertussen genoegzaam bekend. Dunkirk speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog en focust zich op de meer dan 300.000 Franse en Britse soldaten die door de Duitsers als ratten in de val zijn gelokt. Dunkirk vertelt niet de strijd die daaraan voorafging, maar focust zich op de pogingen tot evacuatie en dat vanuit drie standpunten: ter land, ter zee en in de lucht.

Het feit dat Dunkirk tijdens zijn gehele duur geen moment stilte kent, terwijl de dialogen zich tot de essentie beperken en de factor geluk in de overlevingsstrijd nooit eerder zo sterk en nadrukkelijk werd benadrukt, maakte dat we heel erg onder de indruk waren van dit stukje cinema. We zaten gedurende de hele duur van de film onze handen in elkaar geklemd en tegelijkertijd voelden we ons schuldig omdat er een entertainmentproduct gepuurd was uit zo een tragische periode.Nooit eerder zat de oorlog ons dichter op de huid dan in Dunkirk.

2. mother!

Geen film die meer verdeelde dan mother! in 2017. Feit is dat je niet geen mening over deze film kon hebben: of je was radicaal voor, of je was radicaal tegen. Toen wij de film gingen bekijken voelden we ons toen de aftiteling over het scherm begon te lopen onder de voet gelopen, maar we voelden wel dat we iets erg bijzonder had gezien. Een film die je raakt, op welke manier en om welke reden dan ook. Elders in onze zaal hoorden we andere reacties, namelijk dat het “te veel” zou zijn (en daar kunnen we heus iets bij voorstellen) en zelfs iemand die de film onder de noemer “experimentele bullshit” plaatste.

Veel verklappen zou ook nu nog altijd zonde zijn, maar we kunnen wel zeggen dat Jennifer Lawrence en Javier Bardem een man en een vrouw spelen (geen van de personages krijgt een naam mee) die in een afgelezen landhuis wonen dat helemaal door de vrouw des huizes gerenoveerd wordt. Haar man, een stuk ouder, is een schrijver en dichter met een writer’s block. Op een avond staat een onbekende man (Ed Harris) voor de deur die een plaats zoekt om te overnachten.

66 van de 121 minuten van mother! bestaan uit close-ups van het gezicht van Jennifer Lawrence. Meer dan de helft dus. Dat dat niet begint te storen, is op zich al een prestatie. Dat het begint te fascineren zegt veel over hoe zij haar gezichtsuitdrukkingen kan laten spreken. Jennifer Lawrence maakte nooit meer indruk.

3. Blade Runner 2049

Het zegt iets over de reputatie van de Canadese regisseur Dennis Villeneuve (met Arrival leverde hij onze favoriete film van vorig jaar) dat hij voor zulk een ambitieus project als Blade Runner 2049 180 miljoen dollar toegeschoven heeft gekregen met de boodschap dat hij volledige carte blanche zou krijgen.

Die creatieve vrijheid heeft Villeneuve dan ook met beide handen gegrepen en dat is te zien. Net als Arrival vorig jaar is dit een staaltje sci-fi-poëzie dat veel breder gaat en veel dieper gaat dan we vooraf ooit hadden kunnen verwachten. De film moet op het grootst mogelijk scherm bekeken worden. Dat Blade Runner 2049 niet zo’n groot succes aan de kassa was als vooraf verwacht werd, zou wel eens heel jammer kunnen zijn voor de kansen van dit soort cinema in de toekomst.

4. Manchester By The Sea

We zaten nog maar in januari of we wisten al: dit wordt één van de films van het jaar. Casey Affleck speelt Lee, een klusjesman die na de dood van zijn broer de zorg voor zijn neefje dient op te nemen.Het lijkt op iets dat we al eens eerder gezien hebben tot die prachtige sequentie waaronder Adagio weerklinkt alles wat we tot dan toe gezien hebben in een ander perspectief zet.

Manchester By The Sea staat geboekstaafd als rouwdrama, maar desondanks valt er met deze film veel te lachen, vooral omdat Lee nu opeens een puber moet opvoeden en hij absoluut niet weet hoe hij dat moet doen. Daarnaast doet Manchester By The Sea je ook wenen: niet veel films die ‘m dat nadoen.

En oh ja, die ene scène met Michelle Williams zal je niet licht vergeten.

5. Detroit

Detroit is de nieuwe Kathryn Bigelow (The Hurt Locker en Zero Dark Thirty). Geen oorlogsfilm deze keer, of toch wel maar dan anders. Bigelow neemt ons deze keer mee naar het Detroit van 1967. Het speerpunt van de film is een politie-inval in het motel Algeirs, de aanloop daarnaartoe en de nasleep van de voorvallen.Tijdens het kijken naar Detroit schaamden we ons voor ons blank zijn. En we konden plots veel beter begrijpen waarom het zo moeilijk is om je vertrouwen in een politiemacht te leggen die jou niet lijkt te vertrouwen omdat je een andere huidskleur hebt dan hen.

In het slot ramt Bigelow een boodschap door onze strot die we al lang zelf hadden begrepen. Maar hoewel Detroit dus iets langer duurt dan had gemoeten (hij klokt af op 143 minuten), is het wel één van de meest intense en meest belangrijke brokjes cinema van dit filmjaar.

6. Baby Driver

Het meest bijzondere aspect van Baby Driver is dat (bijna) alles wat er zich afspeelt in de film gebeurt in functie van de muziek. De muziek staat niet toevallig op de soundtrack, maar eist de hoofdrol op. Het gaat zelfs zover dat het ritme en de choreografieën van de actiescènes geënt zijn op de muziek die op dat moment speelt. Dat maakt dat Edgar Wright een nieuw filmgenre heeft geïntroduceerd: de muzikale actiefilm.

De openingsscène is subliem: we zien Baby achter het stuur zitten met zijn oortjes in, hij start Bellbottoms van The Jon Spencer Blues Explosion en van daaruit ontwikkelt zich een overval en een achtervolging. We zijn bijna tien minuten ver in Baby Driver als het eerste woord gesproken wordt.

Het is duidelijk waar Wright de mosterd haalt, want we moesten tijdens Baby Driver meer dan één keer aan Quentin Tarantino denken, maar de film is met zo ontzettend veel liefde voor muziek gemaakt dat ook wij niet anders konden dan er gewoon van houden.

7. Moonlight

Nog één keer voor de duidelijkheid: Moonlight won dus die Oscar voor Beste Film en niet La La Land en wat ons betreft was dat helemaal terecht. Criticasters zeiden dat dit het soort film is dat je wil goed vinden uit politieke correctheid – homoseksualiteit! zwarten! – maar dat is het niet. Of niet alleen. Natuurlijk is Moonlight daardoor belangrijk, maar het is ook een pijnlijk mooie en breekbare film over liefde die huidskleur en seksuele voorkeuren overstijgt.

Moonlight is een film voor iedereen die zich in zijn leven al ‘anders’ heeft gevoeld. Wanneer Juan e kleine Chiron onder zijn hoede neemt, zegt hij ergens: “Op een bepaald moment moet je beslissen wie je bent.” Daar gaat Moonlight over.

8. Lady Macbeth

Lady Macbeth was voor ons de verrassing van het jaar. De film heeft niets te maken met Shakespeare en is wel een soort van kostuumdrama, maar dan van een totaal andere soort dan je zou verwachten. De vrouw van des huizes in de film heet Katherine en wordt vertolkt door de sublieme Florence Pugh. Ze is op jonge leeftijd verkocht aan een man die ze niet graag ziet en wordt zowat gevangen gehouden in een gigantisch landhuis. Ze glipt toch buiten en krijgt het te pakken voor de stalknecht.

Daarmee hebben we nog niks gezegd over waarom Lady Macbeth zo subliem is. Dat is omdat je gevoelens over Katherine op zijn minst verwarrend zullen zijn. Ze start als een klein onschuldig meisje waar je medelijden hebt en groeit doorheen de film uit tot een akelige zwarte weduwe. Ontdek het vooral zelf!

9. Bar Bahar

Bar Bahar, is een portret van drie sterke vrouwen die elk om hun eigen reden voor zichzelf moeten opkomen en willen vechten voor hun eigenheid, drie vrouwen die zich weigeren neer te leggen bij de gevestigde orde en vechten voor hun eigen vrijheden. En daarbij is de man niet eenzijdig slecht: we waren bijvoorbeeld onder de indruk van zoveel vrouwenkracht, maar ook van dat kleine momentje op het einde waar Nour wel blijkt te kunnen rekenen op haar vader wanneer het echt nodig blijkt.

Ontsnappen aan wat je kent, is niet zo evident. Bar Bahar was dat hoopgevende lichtje dat zegt: het kan.

10. Logan

De tijd waarin we met hoge verwachtingen naar een superheldenfilm trokken ligt al even achter ons, maar jongens: hoe goed was deze Logan? Hét bewijs dat er binnen het genre echt nog wel verfrissende, goeie en compromisloze films gemaakt kunnen worden. Logan is de superheldenfilm die er geen is, een film waarin de weemoed, de hopeloosheid bijna, de boventoon voert. Tegelijkertijd zijn de actiescènes origineel, spannend en prachtig gechoreografeerd.

Logan is de laatste film waarin Hugh Jackman te zien zal zijn als Wolverine. Dat noemen ze in schoonheid eindigen.

11. Coco

De jonge Miguel komt in Coco per ongeluk in de dodenwereld terecht op de Mexicaanse Día de los Muertos, een uitbundig feest waar families bij elkaar komen om samen de herinnering aan de doden levend te houden. Hij wil terug naar het rijk der levenden, maar niet voor hij van zijn voorvader en groot idool Ernesto de la Cruz de zegen heeft gekregen om muziek te mogen en blijven maken.

Coco gaat over sterfelijkheid en over het levend houden van de herinnering aan de overledenen, maar ook over vergeten worden, over eenzaamheid, over ambitie, over keuzes maken én over het belang van muziek en het effect van muziek op herinnering.Dat ze bij Pixar al die thema’s in één overzichtelijke film heeft weten te proppen zonder dat we met een hoofd uit de zaal kwamen dat op ontploffen stond, maakt van Coco een huzarenstukje.

Waar in Up de tranen kwamen in de eerste tien minuten, kom je hier met de tranen in de ogen de zaal buiten. Het maakt de indruk die Coco nalaat er alleen maar groter op.

12. The Killing Of A Sacred Deer

Wie The Lobster al niks vond, moet hier niet aan beginnen. 20 minuten duurde het voor de eerste toeschouwer de zaal uitstapte waarin wij The Killing Of A Sacred Deer bekeken. Een ander koppel hield het wel tot het einde vol, maar verzuchtte na twee uur wel “What the fuck was dat?”

Colin Farrell speelt een hartchirurg die hartverscheurende keuzes moet maken wanneer eerst zijn ene en daarna zijn andere kind aan een vreemde ziekte blijkt te lijden. De vorm van de film maakt het soms moeilijk om in mee te gaan. De personages en de dialogen zijn afstandelijk waardoor de personages als robots met elkaar lijken te praten. Ze zijn het niet, maar ze zijn wel onbeholpen in hun communicatie. Het is net in die onbeholpenheid dat regisseur Yorgos Lanthimos zijn humor stopt.

Het gaat in The Killing Of A Sacred Deer over schuld en boete, over wraak, over schuld en onschuld én over menselijk kapitaal. Wat is de waarde van een mensenleven en wie is er meer waard dan wie? Nee, zijn films zijn niet vrijblijvend. Je blijft er mee in je hoofd zitten. Maar dan zijn ze wel zijn tijd waard geweest.

13. T2: Trainspotting

Hier was het naar uitkijken, want met een vervolg afkomen, twintig datum na het origineel, op een moment dat Trainspotting is uitgegroeid tot één van de ultieme cultfilms is op zijn minst gewaagd. Wat ons betreft is dit vervolg geslaagd.

De soundtrack (natuurlijk belangrijk!) is perfect en net als de soundtrack kijkt de film af en toe achteruit, maar is het ook allemaal net wat anders. In dit tweede deel zit veel meer melancholie vervat dan in het origineel. Spijt over wat geweest is. Wat T2: Trainspotting op een bepaalde manier heel erg mooi maakt. Zonder waar Trainspotting verder voor staat te verloochenen.

14. The Lost City Of Z

In deze film over de Britse ontdekkingsreiziger volgen we Percy Fawcett op expeditie naar Bolivia, aan het begin van de 20e eeuw. Die streek was toen nog heel erg ontgonnen en de inboorlingen werden door iedereen als beesten bekeken, evenwaardig of zelfs minderwaardig aan dieren.

Het mooie aan The Lost City Of Z is dat we met Fawcett een personage krijgen dat zonder oogkleppen kijkt naar datgene dat hij niet kent. Hij botst op een muur, maar keert terug en terug en terug, met een verbetenheid die de koppigheid ver overschrijdt. Charlie Hunnam is goed in zijn rol, maar helemaal briljant is Robert Pattinson die we – eerlijk waar – niet herkend hadden tot we zijn naam op de aftiteling zagen verschijnen.

15. A Monster Calls

A Monster Calls heeft ons diep ontroerd. Deze film – alweer van het begin van 2017 – vertelt het verhaal van een kleine jongen die elke nacht om precies hetzelfde uur, zeven minuten na middernacht, bezoek krijgt van een monster. Dat monster vertelt hem verhalen, nacht na nacht. Tegelijkertijd kampt de moeder van de jongen tegen kanker, een ziekte die haar meer en meer lijkt te overmeesteren.

De film is gebaseerd op het gelijknamige jeugdboek over omgaan met complexe gevoelens en het verwerken van verlies. Wie een verhaal vertelt over een jongen die zijn moeder dreigt te verliezen aan kanker flirt algauw met de meligheid, maar daar blijft A Monster Calls ver van weg. Patrick Ness, de schrijver van het boek, werkte het boek verder uit toen de Brits-Ierse jeugdauteur Siobhan Dowd in 2007 overleed aan borstkanker. Zij wilde het boek schrijven voor haar zoontje, maar stierf voor ze het helemaal kon afwerken. Kijk nu, met die kennis in het achterhoofd, naar A Monster Calls en we durven wedden dat je ’t niet droog zal houden..

16. Zagros

Zagros is het langspeeldebuut van Sahim Omar Kalifa, een Belg afkomstig uit Iraaks Koerdistan die in 2001 naar België is gekomen en hier zijn cinema-ambities heeft kunnen waarmaken. De film won de Grand Prix op het filmfestival van Gent en vertelt het verhaal van een eenvoudige schaapsherder die perfect gelukkig is met zijn vrouw en kind tot hij te maken krijgt met roddels, want – zo wordt gefluisterd – zijn zwangere vrouw zou een relatie hebben met een andere man.

Waar Zagros begon als een verhaal over liefde en vertrouwen, maakt Kalifa al snel de ommezwaai naar een film over liefde en wantrouwen. Zeker wanneer Zagros’ vader ook nog eens in België komt aanwaaien escaleert de situatie snel. Hij plant zaadjes in Zagros’ hoofd als vergif en die zaadjes groeien uit tot een ongezonde achterdocht die de relatie tussen Zagros en Havin geen goed doet.

17. Paddington 2

Afgelopen zomer overleed Michael Bond, de geestelijke vader van beertje Paddington. We vinden het oprecht jammer dat hij deze tweede film niet meer heeft kunnen meemaken. Het knappe aan beide Paddington-films is toch vooral dat ze hartverwarmend zijn zonder ergens melig te worden.Paddington 2 is een fijn en subtiel, maar onmiskenbaar pleidooi voor een wereld waarin we met z’n allen wat warmer zijn voor elkaar. De perfecte film voor deze kerstperiode.

18. Loveless

Loveless is een Russische film, maar laat dat niet afschrikken. Centraal in Loveless staan Boris en Zhenya. Ze willen scheiden, maar hebben ook samen een zoon van 12, Alexey. Zowel Boris als Zhenya hebben al een nieuwe relatie en ze gaan daar zo in op dat ze weinig of geen aandacht hebben voor hun zoon. Zhenya kan haar afkeer voor de jongen niet verbergen en Boris wil ‘m op internaat wegstoppen zodat hij alvast niet in de weg zal lopen in zijn nieuwe leven. Wanneer de kleine Alexey een hoog oplopende ruzie over hem tussen zijn ouders hoort – ze ruziën ook niet bepaald subtiel – is hij ’s ochtends blij dat hij het huis uit kan. Boris en Zhenya gaan zo op in hun nieuwe leven dat ze pas na een dag of twee doorhebben dat hun zoon niet meer is teruggekeerd.

Vrolijk ga je er niet van worden, maar de film zal je wel aan het denken zetten en als je thuiskomt zal je je kinderen – als je die hebt – een stevige knuffel geven.

19. The Big Sick

De romantische komedie is een genre waarin doorgaans heel erg weinig originaliteit in te bespeuren is. Zo heel af en toe komt er een film voorbij die bewijst dat het kan.Wat The Big Sick zo bijzonder maakt, is dat het een waargebeurd verhaal betreft. Kumail Nanjiani – acteur, komiek en scenarist – speelt zichzelf en schreef de film samen met de echte versie van het tweede hoofdpersonage in de film, Emily Gordon.

The Big Sick is van grote waarde omdat de film enerzijds bewijst dat waargebeurde (ziekenhuis)verhalen niet altijd zwaar op de maag moeten liggen (we hebben vaak gelachen), maar ook omdat de film zo eigentijds en multicultureel is. Hij weet het leven van vandaag met Ubermopjes en filmreferenties intelligent te verbinden met een lastig en groot thema als de multiculturele samenleving en integratie.

20. Your Name

“Soms moet ik huilen als ik ’s ochtends wakker word. Ik snap nooit waarom”, zijn de openingsregels van de Japanse anime Your Name. We maken kennis met Mitshua en Taki, twee jongeren die elkaar van haar noch pluim kennen, maar regelmatig van lichaam lijken te wisselen. Wanneer de lichaamsruilen even plots ophouden dan als ze begonnen zijn, gaat Taki op zoek naar zijn zielsverwante.

Your Name is spiritueel, poëtisch, raadselachtig en magisch en werkt het best als je er tot op zekere hoogte gewoon in meegaat. We moesten de hele tijd denken aan Haruki Murakami, Japans bekendste schrijver, die dit uitgangspunt even makkelijk had kunnen gebruiken voor een nieuwe roman. Ook in zijn boeken moet je sommige dingen gewoon aanvaarden voor je de schoonheid ervan kan inzien.

21. Insyriated

Insyriated is een gitzwarte mokerslag met een realistisch, maar onbevredigend einde. Laten we dat al spoilen: niet alles komt goed op het einde.

Insyriated vertelt het verhaal van een familie die hun appartement weigert te verlaten, ook al staat hun buurt in Syrië geboekstaafd als onveilig, worden ze voortdurend in de gaten gehouden door scherpschutters en is een laag overvliegend vliegtuig of een vlakbij inslaande bom al lang geen uitzondering meer. Ze sluiten zichzelf op, durven zelfs amper nog door het raam te kijken.Wie onbewogen blijft bij Insyriated mist menselijkheid.

22. Cargo

Cargo is een Vlaamse film en zijn grootste voordeel is dat hij niet in hetzelfde bedje ziek is dan het leeuwendeel van de Vlaamse films: hij heeft iets te vertellen, is niet geschoeid op Amerikaanse leest (hallo, Erik Van Looy) en wil de zware thematieken niet onderuit halen door Vlaamse kolder (wat bijvoorbeeld bij Vincent gebeurde). Cargo is wat het is: een donkere film met complexe personages.

De personages in Cargo zijn vissers die de ondergang van de visserij voelen dreigen. Mensen die een einde voelen naderen. Het is te laat om hun leven om te gooien. Ze kunnen ook niks anders. En dus maken ze de put die ze al hebben gegraven nog wat dieper.

23. My Cousin Rachel

My Cousin Rachel vertoont meer dan een beetje verwantschap met Lady Macbeth, dat een stuk hoger in dit lijstje staat. Wat My Cousin Rachel zo bijzonder maakt, is dat je nooit uitsluitsel krijgt over wat Rachel (Rachel Weisz) nu precies is: een heks die uit is op geld en daardoor de ene na de andere man door ‘ongelukkig toeval’ het hoekje om helpt, of een vrouw met een tragisch verleden die al heel veel pech heeft gekend en het slachtoffer is van geroddel.

Doorheen de film word je als kijker ook heen en weer geschud in je oordeel en die twijfel blijft duren. Waar het in Lady Macbeth allemaal heel erg duidelijk was, twijfelen we nu nog steeds over Rachel.

24. Good Time

We hadden het bij The Lost City Of Z al over de verrassende Robert Pattinson en in Good Time was dat niet anders. Robert Pattinson is van koers veranderd en speelt nu al enkele jaren bijna uitsluitend in eigenzinnige projecten en in Good Time doet hij dat ook indrukwekkend goed.

Robert Pattinson speelt Connie die in één trek zijn broer Nick weghaalt uit de psychiatrie en vervolgens een bank gaat overvallen. Waar het daarna uiteraard helemaal uit de hand loopt. Alle gebeurtenissen doen zich voor op één New Yorkse nacht en dus krijgen we letterlijk en figuurlijk een donkere film waarin we meer figuren tegenkomen die we eigenlijk niet zouden willen tegenkomen dan ons lief is.

Good Time is enerzijds een erg slimme en entertainende film. Anderzijds laat hij ook een erg wrang gevoel achter. Want waar Nick hulpeloos is, wordt zijn broer Connie gedreven door de wanhoop. Ook hij heeft ongetwijfeld zijn verhaal. En dat het geen fraai verhaal is, dat staat vast.

25. Star Wars: The Last Jedi

En eindigen doen we met een nog altijd heel erg verse film, waar we dus nog steeds niet veel over gaan zeggen. We willen wel kwijt dat de film een stuk grimmiger is dan de voorgaande episode en het is duidelijk dat The Last Jedi tegelijkertijd een einde én een nieuw begin is. De fakkel wordt doorgegeven en het is goed zo.