Voor het eerst in bijna 30 jaar analyseert het Nederlandse ministerie van Defensie de gevolgen van een mogelijke herinvoering van de militaire dienstplicht. Ondanks de stijgende geopolitieke spanningen blijkt dat de krijgsmacht nog niet klaar is voor een dergelijk scenario. Hoe groot is de kans dat deze verplichte dienst terugkeert?

De aanleiding voor de discussie is de verslechterende veiligheidssituatie wereldwijd. Denk aan de Russische invasie in Oekraïne, de toenemende spanningen in het Midden-Oosten en andere geopolitieke brandhaarden. Het ministerie van Defensie acht een groot militair conflict binnen vijf tot tien jaar steeds waarschijnlijker. Om voorbereid te zijn op zulke scenario’s overweegt Nederland de herinvoering van de dienstplicht, hoewel dit momenteel niet actief op de agenda staat.

Nederland heeft sinds 1997 een beroepsleger met ongeveer 42.000 manschappen. Hoewel Defensie actief nieuwe soldaten en reservisten werft, blijft deze capaciteit ontoereikend voor een grootschalig conflict.

Momenteel opgeschort

Hoewel de dienstplicht officieel nooit is afgeschaft, werd deze sinds 1997 opgeschort. Jongeren van 17 jaar ontvangen jaarlijks nog steeds een oproepbrief om hen te informeren over hun eventuele verplichtingen.

Volgens Defensie zou de herinvoering van de dienstplicht enorme investeringen vereisen. Zo zijn er tekorten aan trainers, kazernes, wapens en munitie. Om jaarlijks 200.000 jongeren op te leiden, zou de huidige capaciteit drastisch uitgebreid moeten worden. Ter vergelijking: in de jaren 90 konden maximaal 30.000 dienstplichtigen worden opgeroepen.

Daarnaast stelt Defensie dat medische en psychologische screenings voor beroepsmilitairen te streng zijn voor dienstplichtigen. Extra psychologen en een aangepaste selectieprocedure zijn nodig, net als een aanpak voor gewetensbezwaarden.

Is de herinvoering realistisch?

Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim benadrukt dat de analyse een theoretische oefening is. “Op dit moment is de herinvoering van de dienstplicht niet nodig en niet haalbaar,” verklaarde hij. Toch wijst hij op het belang van meer rekruten om de huidige tekorten op te vullen.

Om de trainingscapaciteit te vergroten, startte Defensie eerder dit jaar het “Deltaplan militaire opleidingen”. Dit plan omvat onder meer het verkorten van trainingsprogramma’s en het opleiden van jaarlijks 9.000 rekruten tegen 2029.

Publieke steun blijft beperkt

Uit een peiling van RTL Nieuwspanel blijkt dat slechts 40 procent van de 18- tot 35-jarigen de herinvoering van de dienstplicht steunt, zelfs in het geval van verhoogd oorlogsrisico. Deze beperkte steun benadrukt hoe gevoelig het onderwerp ligt binnen de Nederlandse samenleving.