Dat sporten gezond is, wordt algemeen erkend. Maar dat je van lichaamsbeweging ook afvalt, klopt niet. Dat blijkt uit een Amerikaans onderzoek naar ons metabolisme. 

Wandelen, fietsen, joggen: voor velen onder ons zijn de opeenvolgende lockdowns een uitgelezen kans geweest om meer te bewegen. Uit een onderzoek door de Universiteit Antwerpen bleek in juni dat 30 tot 50 procent van de Vlamingen meer beweegt en sport dan voor de coronacrisis. 

Maar als we de evolutionaire antropoloog Herman Pontzer mogen geloven, verliezen de meesten onder ons daarmee geen lichaamsgewicht. In zijn nieuwe boek Burn, dat volgende maand uitkomt, betoogt hij dat maar liefst 2 miljoen jaar evolutie in ons nadeel speelt. 

Hadza-jagers

Pontzer is een professor aan de Duke University in de Amerikaanse deelstaat Noord-Carolina en bestudeerde de afgelopen tien jaar een stam van jagers-verzamelaars uit Tanzania: de Hadza. Via urinetests kon hij berekenen hoeveel koolstofdioxide de jagers produceren, waaruit hij hun energieverbruik kon afleiden.

De gemiddelde volwassen Hadza-man legt elke dag ongeveer 14 kilometer af om te jagen en voedsel te verzamelen. Zwaar werk, in vergelijking met ons sedentair gedrag. En toch, zo ontdekte Pontzer, is hun energieverbruik in verhouding tot hun lichaamsgewicht bijna even hoog dan het onze. Daar zou ons geëvolueerd metabolisme voor iets tussen zitten. 

Ruststofwisseling

Zestig procent van onze calorieën wordt namelijk gebruikt in de ruststofwisseling, de hoeveelheid energie die ons lichaam verbrandt in rusttoestand. De cellen in onze spieren en organen, en vooral onze hersenen, hebben al deze energie nodig om onze dagelijkse taken uit te voeren. Daarnaast houdt ons lichaam het immuunsysteem in stand, moeten er hormonen worden aangemaakt en moet onze lichaamswarmte op peil blijven. 

Volgens Pontzer heeft ons lichaam, meer bepaald de hypothalamus in de hersenen, daarom een streefwaarde voor zijn energieverbruik. Als we aan het sporten slaan, verminderen we gewoon de hoeveelheid energie die we gebruiken voor al die andere zaken – om een evenwicht te bewaren. 

Zo onderdrukt ons immuunsysteem bijvoorbeeld de ontstekingsreactie en stressreacties, waardoor we minder stress krijgen. Ook de productie van de geslachtshormonen wordt vertraagd: Hadza-mannen hebben de helft minder testosteron dan mannen in de geïndustrialiseerde wereld.

Dat je met lichaamsbeweging verrassend weinig gewicht wegwerkt, is al langer bekend. Maar Pontzer gaat daarin een stapje verder: hij zegt in zijn nieuwe boek dat het ons dagelijks energieverbruik helemaal niet verandert.

Toch hoef je niet meteen je loopschoenen op te bergen. Pontzer benadrukt ook dat we gemaakt zijn om te lopen. Door te sporten leven we niet alleen langer, maar worden we ook gezonder en gelukkiger.