Eergisteren is de zesde staatshervorming in werking getreden. Na al het geleverde werk en jaren van hevige discussies om bevoegdheden op een gecoördineerde manier over te dragen naar de regio’s zit er eindelijk beweging in de zaak. Vreugde alom zou u denken, maar de overdracht verloopt niet overal even vlot.

De transitie van de bevoegdheden rond energie is op Vlaams niveau amper voorbereid. Wie denkt dat het wel zal loslopen komt bedrogen. De overdracht van energie gaat immers gepaard met een erfzonde. Ik verklaar me nader.

Geen doortastende hervormingen

De periode 2010-2012 werd in Vlaanderen gekenmerkt door een explosieve groei van zonnepanelen. Op zich een goede zaak, het aandeel groene energie in ons land begon te stijgen. Die steile groei was echter het gevolg van een escalerend Vlaams steunbeleid. Er werden massaal veel groenestroomcertificaten toegekend aan de houders van zonnepanelen. Lees: Er werden massaal extra vergoedingen uitgekeerd. Wie betaalt dit groene stroom-feestje? U, beste consument.

Netbeheerders Infrax en Eandis zijn verplicht deze certificaten op te kopen… Er werd – op Vlaams niveau – gekozen om de uit de hand gelopen kosten van groenestroomcertificaten via de nettarieven door te sluizen naar gezinnen en bedrijven. Logischerwijs schoot de Vlaamse energiefactuur pijlsnel omhoog. Het evenwicht tussen schone en betaalbare energie raakte daardoor ontwricht. Collectief zonnepanelen sponseren terwijl de koopkracht van gezinnen en bedrijven afnam, dreigde het draagvlak voor propere energie dan ook danig aan te tasten. Om van de impact op de welvaart maar te zwijgen. Ook Vlaams minister Freya Van den Bossche voelde uiteindelijk aan dat er iets diende te gebeuren. Maar doortastende hervormingen bleven uit.

Een ander steunsysteem

In plaats van doortastend in te grijpen, bijvoorbeeld door de kosten van groene stroom te plafonneren en investeerders meer zekerheid te bieden, of, ik zeg maar wat, enkel de investering te steunen en niet de opbrengst, werd gekozen om de zwarte piet door te schuiven naar de houders van zonnepanelen. Plots was de buur met de zonnepanelen de boeman en bleken zonnepanelen niet de juiste keuze te zijn geweest. Zonnepanelen als hernieuwbare energiebron moest dan maar uitdrogen om over te stappen naar het (opnieuw) massaal subsidiëren van een andere hernieuwbare energiebron, met name de windmolens. Uiteraard geraakte op die manier het probleem van de oversubsidiëring niet opgelost.

Dan maar een hervorming van het steunmechanisme dacht Van den Bossche. Slim gezien, maar de gigantische tariefschok was al gecreëerd en dus kwam deze hervorming rijkelijk laat. De gepeperde rekening hangt nog steeds boven ons hoofd.

Ontlopen verantwoordelijkheid

Tot afgelopen maandag zat de bevoegdheid van de nettarieven – hoe onlogische het ook mag lijken – op federaal niveau. Als er al op Vlaams niveau beslist werd dat de kosten van groene energie doorgerekend dienen te worden via de energiefactuur, dan ben je daar als federale overheid aan gebonden. Het beleid terugdraaien kan ook niet, want die bevoegdheid heeft de federale overheid niet. De enige oplossing was het tijdelijk bevriezen van deze tarieven. Op die manier konden er op Vlaams niveau – in afwachting van de overdracht van de nettarieven – maatregelen uitgewerkt worden voor de certificatenberg die Vlaanderen zelf gecreëerd heeft.

Noch Freya Van den Bossche, noch iemand anders van de huidige Vlaamse regering heeft ooit iets gezegd over hoe men de opgestapelde kosten wil doorrekenen. Dit is niet alleen een spijtige zaak, maar ook het ontlopen van je verantwoordelijkheid.

Oplossing?

Nu zal de nieuwe Vlaamse regering een oplossing moeten vinden. Hoewel niemand iets durfde voor te stellen, bestaan er verschillende mogelijkheden. Het is zaak de alternatieven naast elkaar te leggen en keuzes durven maken. Een oplossing is om de opgebouwde schuld te halen uit de algemene begrotingsmiddelen. Mocht hiervoor gekozen worden, dan mag dit niet resulteren in een algemene belastingverhoging. Het is dan beter om te besparen op departementen die een stuk subsidies kunnen missen.

Een laatste mogelijkheid is het verhalen van de certificatenberg bij het Vlaams Energiebedrijf. Dan zouden de financiën van deze veelal overbodige instelling kunnen ingezet worden voor het belang van alle Vlamingen. Mooi toch, een Vlaamse instelling voor energie die de historische opgebouwde schuld van groenestroomcertificaten wegwerkt?

Knoeiboel

Welke keuze er ook gemaakt wordt, laat een ding duidelijk zijn, het is niet het federale niveau die deze knoeiboel dient op te lossen. Iedereen kent intussen de slogan: “Wat we zelf doen, doen we beter”. Maar het is niet rechtvaardig om datgene dat we duidelijk NIET beter doen, in de schoenen van het federale niveau te schuiven.