Onze avonden waren de laatste tijd wat griezeliger. We zijn namelijk naar THEM beginnen kijken, een nieuwe reeks van Amazon Prime die pas tot zijn volle recht komt des avonds, met de lichten uit en de gordijnen dicht.
THEM is een zogenaamde anthology-reeks en zal dus ieder seizoen een nieuwe verhaallijn met nieuwe personages serveren. De rode draad hierin zullen de verschillende vormen van terreur in de Verenigde Staten zijn en dit eerste seizoen heeft het op indrukwekkende wijze over racisme aan de hand van het verhaal van het gezin Emory. Dat gezin – vader, moeder en twee dochters – verhuist anno 1953 naar Compton, naar een geheel blanke buurt. Het gezin is een voorbeeld van de vele mensen die in die periode wegtrokken uit het zuiden van de Verenigde Staten door de toenemende rassensegregatie en de zogenaamde Jim Crow-wetten.
Dat de thematiek van THEM nu niet meer bijster origineel klinkt, na de laatste jaren series en films te hebben gekregen als Get Out, Us en Lovecraft Country is niet meteen de schuld van THEM, want in de zomer van 2018 werden meteen twee seizoenen van de reeks besteld. In 2018 zei Lena Waithe – één van de executive producers – over de reeks: “Dit script is me nog lang bijgebleven nadat ik het gelezen had. Little Marvin heeft iets geschreven dat provocatief én angstaanjagend is. Het eerste seizoen zal gaan over hoe angstaanjagend het was om zwart te zijn in 1953. En het zal ons eraan herinneren dat het nu nog steeds even angstaanjagend is.”
Het witte clubje buren
Misschien is dat wel de reden waarom de reeks nu wisselvallige reviews krijgt, want inderdaad: racisme is schokkend en is een ding. Dat wordt niet onder stoelen of banken geschoven en de (witte) mens komt hier niet mooi uit. Het clubje buren zorgt in de eerste aflevering al meteen voor enkele angstaanjagende momenten. De vrouwen – onder leiding van Betty, angstaanjagend goed gespeeld door Alison Pill – stationeren zich ostentatief voor het huis van het nieuwe gezin, inclusief ice-tea en radio’s. Radio’s, meervoud, die samen voor een kakafonie zorgen. Ze blijven zitten. Staren. Het is meteen duidelijk: jullie zijn hier niet welkom en we willen jullie hier zo snel mogelijk weg. Moeder Lucky en kinderen Ruby en Gracie blijven binnen, wachten tot de terreur voorbij is, maar voelen zich niet veilig. Wanneer dan Home van Diana Ross weerklinkt op de aftiteling is dat het meest enge moment, want als je je zelfs in je eigen huis niet meer veilig kan voelen, waar dan nog wel?
Dit witte clubje buren maakt zich zorgen. Ze hebben op zich niets tegen zwarten zeggen ze zelf – we horen één buurvrouw zelfs opperen dat ze niet racistisch kan zijn omdat ze toch een zwarte huishoudhulp heeft – maar één Afro-Amerikaans gezin is een magneet voor de volgende, zo geloven ze, en dat zal dan weer een impact hebben op hun huizenwaarde. Het is racisme dat is ingebed in de maatschappij, gerationaliseerd en van de allerergste soort. En dus besluiten ze het leven van hun buren zo zuur mogelijk te maken. Ze branden NIGGER HEAVEN in de gazon in hun voortuin en hangen de veranda vol met zwarte poppen aan een strop. Gezelliger wordt het er niet op.
Onvervalste horror
Ook de andere gezinsleden hebben het moeilijk. Wanneer vader Henry zich op zijn eerste dag aanmeldt aan de receptie van zijn nieuwe werkplaats en automatisch aanzien wordt als keukenpersoneel slikt hij en is hij vastberaden om zijn collega’s zijn waarde te bewijzen. Ruby krijgt dan weer haar medeleerlingen op een schokkende manier tegen zich en de leerkracht vindt er dan niet beter op vindt om Ruby zelf dan maar de klas uit te sturen. Maar ook zij slikt en gaat met opgegeven hoofd huiswaarts om aan de eettafel te zeggen dat alles oké was op school.
Naast die horror in het leven van alledag is er in THEM ook nog onvervalste horror te zien voor de fans van het genre. Geesten van oude vrouwtjes die liederen zingen die refereren aan de slaventijd. Geesten die niet iedereen kan zien of voelen, maar die er wel zijn. Een man met een zwarte hoed die je grijpt. Oorlogs- en andere trauma’s.
Het moge duidelijk zijn: THEM is veel. Te veel, soms. Voor ons is het in de eerste plaats een knappe thriller over racisme en pas in de tweede plaats een horrorverhaal. Het is ook jammer dat de serie naar het einde toe de focus verliest over het verhaal dat de makers willen vertellen, op die knappende negende aflevering na. Maar waar geen twijfel over mag bestaan, is dat THEM een meer dan zeer welkome toevoeging is aan een tot nu toe nogal middelmatig seriejaar.