De kans op uitsterven voor de noordelijke witte neushoorn wordt met de dag groter. Najin en Fatu, moeder en dochter, zijn de laatste twee levende dieren van die soort. De pogingen om Najin te laten voortplanten worden nu stopgezet, waardoor alle hoop gevestigd is op Fatu.

Aangezien er geen mannelijke soortgenoten meer bestaan worden Fatu’s eicellen kunstmatig bevrucht met ingevroren zaad van de laatste levende mannetjes. Die bevruchte embryo’s worden dan in een draagmoeder geplaatst (een andere soort neushoorn), aangezien Fatu zelf geen volledige dracht aankan.

Sudan

Beide neushoorns zijn in gevangenschap geboren in de Dvůr Králové Zoo in Tsjechië. Ze werden in 2009 door de Tsjechische dierentuin geplaatst in het Ol Pejeta natuurreservaat in Kenia, waar het kweekprogramma voor de noordelijke witte neushoorns plaatsvindt. Fatu en Najin werden vergezeld van twee mannelijke soortgenoten, Suni en Sudan, de vader van Najin.

Suni stierf in 2014 op 34-jarige leeftijd, waarna Sudan de laatste noordelijke witte neushoorn van het mannelijke geslacht was. Hij werd rond de klok vergezeld door een dozijn gewapende wachters, drones, en honden. Alles om de dood door stropers te vermijden. Op 19 mei 2018 sliep Sudan in na verschillende ouderdomskwaaltjes. Hij was omringd door zij die hem lief hadden: zijn dochter en kleindochter, Najin en Fatu, zijn bewakers, die de beschadigde ivoren hoorns van het dier al jaren beschermden tegen stropers, en zijn vaste verzorgers, die de grijze dikhuid doorheen de laatste jaren van zijn leven loodsten. Ook National Geographic-fotografe Ami Vitale was aanwezig: zij legde de laatste dagen van Sudan vast op beeld.

Ooit liepen er naar schatting 3.000 noordelijke witte neushoorns rond in Afrika, verspreid over Sudan, Congo, Kenia, Oeganda en de Centraal Afrikaanse Republiek. Stropers die jacht maakten op de ivoren hoorns decimeerden dit aantal tot 15 exemplaren in de jaren 80. Naast de wilde natuur werden ook dierentuinen een leefomgeving voor verschillende neushoorns. Ondertussen is ook in gevangenschap de neushoornsoort volledig uitgestorven. Alle hoop op een heropleving van het ras ligt dus op Fatu.

De huidige situatie

De pogingen om neushoornkalfjes kunstmatig te verwekken met Najim werden afgelopen week gestopt. De neushoorn begint op een leeftijd te komen dat vruchtbare eicellen zeldzamer worden, maar ook de kwaaltjes toenemen. “Recent onderzoek toont de aanwezigheid van verschillende kleine, maar goedaardige tumoren aan in de baarmoederhals en baarmoeder van Najin”, zegt het Ol Pejeta-reservaat. “In de linkse eierstok werd ook een grotere cyste ontdekt”.

In Fatu’s geval hebben de onderzoekers ondertussen 12 embryo’s kunnen verkrijgen, en met de juiste behandeling, bevruchting en draagmoederschap kunnen hier dus nieuwe noordelijke witte neushoornkalfjes uit geboren worden. “We hebben er alle hoop in dat dit project zal lukken”, meldt David Ndeerah, researcher aan het Wildlife Research and Training Insitute aan persagentschap Reuters.

(jvdh)