Open Vld wil nu toch het kabinettensysteem "tegen het licht houden": regering is 25% duurder dan vorige

Vandaag doet de Kamer iets dat ze drie jaar niet meer gedaan heeft: een begroting met meerderheid (tegen oppositie) goedkeuren. Sinds de val van het kabinet Michel I was dat niet meer gebeurd. Ten gronde is er uiteraard niets om te vieren: door de coronacrisis loopt het tekort op tot boven de 6 procent van het bbp. Bovendien zijn er ook wat schoonheidsfoutjes. Misschien het meest in het oog springend: de uitgaven voor de eigen kabinetten die voor Vivaldi met liefst een kwart stijgen. Staatssecretaris van Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) wil kleinere kabinetten, naar Scandinavisch model.

In het nieuws: Vandaag stemt de Kamer voor het eerst in jaren weer een begroting.

De details: Echt vrolijk wordt niemand van de cijfers.

In de wandelgangen had de premier Alexander De Croo (Open Vld) weinig schrik van het debat rond z’n begroting: de kritiek rond de begroting was daarvoor “te voorspelbaar”, zo was te horen.
Alle partijen kwamen gisteren en vandaag aan bod, om de begroting van de federale regering te bespreken, meteen de eerste keer sinds december 2017, toen de Zweedse regering nog fors in het zadel zat.
Net voor de begroting van 2018 moest vastgelegd worden, viel toen de ploeg van premier Charles Michel (MR). Sindsdien sukkelde men federaal van lopende zaken, naar minderheidskabinetten, tot uiteindelijk de Vivaldi-ploeg van De Croo een meerderheid vond in de Kamer, bestaande uit zeven partijen.
Die stemmen keuren vandaag zonder twijfel de begroting goed, oppositie tegen meerderheid. Daarbij kijkt deze regering tegen een enorm tekort aan:
- We stevenen af op een tekort van meer dan 6 procent, volgens de Nationale Bank.
- De Europese Commissie labelde het de tweede slechtste begroting, na Spanje, in heel Europa. België is zonder pardon ook bij de Club Med-landen ingedeeld nu.
- Naast de miljarden om corona meteen te bestrijden, zitten er ook voor liefst 1,9 miljard euro aan nieuwe maatregelen in: de pensioenen worden onder meer fors verhoogd, naast de gezondheidszorg en een relanceplan.
- Aan inkomstenkant zit men rond de 1,3 miljard: er zijn voor 300 miljoen hervormingen, voor 300 miljoen diverse maatregelen en 700 miljoen belastingen voorzien.
De kritiek van de oppositie op dat laatste was niet mals: “Je zou verwachten dat het ook 300 miljoen nieuwe taksen zou zijn, maar het is het dubbele. Dat betekent dat uw eigen belofte gebroken wordt, u kiest niet voor een derde nieuwe belastingen, u kiest voor de helft nieuwe belastingen. En u doet alsof dat alleen op de zwaarste schouders terechtkomt, die effectentaks. Dat klopt niet”, zo stelde Sander Loones (N-VA). N-VA wijst erop dat ook pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen die tak 23-producten aanbieden, de taks moeten betalen, en in die fondsen zitten de kleine spaarders.
Ook de 300 miljoen aan ‘diverse maatregelen’, de zogenaamde fraudebestrijding, “zit zeer dicht tegen nieuwe taksen“, zo stelde Loones.
Vlaams Belang heeft het over “een rampzalige manier van aan politiek doen”, zo stelde Wouter Vermeersch (Vlaams Belang). “Voor elke euro die de regering vindt, worden er twee andere uitgegeven. Er wordt geen buffer aangelegd en onder meer de betaalbaarheid van de pensioenen komt daarmee in gevaar.”
Dat is een opvallend strenge houding, terwijl Vlaams Belang tijdens de crisis, in de periode van het minderheidskabinet Wilmès II, wél sociale uitgaven van honderden miljoenen euro’s mee goedkeurde met de linkse partijen.
Maar Vermeersch houdt een strakke lijn aan, en haalde uit over de meerkost van de kabinetten, onder deze Vivaldi-ploeg: “Terwijl de premier zich laat bedienen door zijn butler, terwijl de ministers zich laten verwennen door hun privékok, bezwijkt de private sector in dit land onder nieuwe belastingen en gaan heel wat sectoren stilaan failliet.”
Ook PVDA was streng: de zwaksten krijgen veel te weinig van de coronasteun, en de ‘rijkentaks’ die Vivaldi invoert is volgens hen een wrange grap. Opvallend was dat Kamerlid Marco Van Hees (PVDA) hamerde op de vaagheid van de begroting, omdat de regering telkens gebruikmaakt van zogenaamde “interdepartementale provisies”, waarbij zowel het kader als de uiteindelijke impact niet vastliggen. Volgens PVDA doen ze dat “om uitgaven te verbergen”. “Dat is in strijd met de wet en antidemocratisch, want er is geen parlementaire controle meer mogelijk.”

Genoteerd: De premier verdedigt zich fel.

Daarom riep De Croo, die in alle peilingen op nummer één staat, als kopman in de crisis, de oppositie ter orde, en deed hij hun aanval af als “klassieke oppositietaal”.
- “Het lijkt alsof dit een gewone begrotingsdiscussie is. Alsof we vergeten zijn dat we in de grootste gezondheidscrisis zitten sinds mensenheugenis en de zwaarste economische crisis sinds de Tweede Wereldoorlog.”
- “Bepaalde mensen hebben hier toch echt een gebrek aan realiteitsbesef, als ik ze hoor praten over het feit dat de uitgaven en de schuld stijgen.”
- “Als we die maatregelen niet zouden nemen, dan zien we over 20 jaar nog de impact van de drama’s die we veroorzaken op de economie en de gezinnen.”
- Bovendien verwees de premier ook fijntjes naar de Vlaamse regering: “We hebben de steunmaatregelen schouder aan schouder met de regeringen van de deelstaten goedgekeurd.”
Al in maart is een eerste begrotingscontrole gepland, dan moet duidelijker zijn hoeveel impact de tweede golf heeft op de cijfers. En ook het effect van de brexit moet nog bekeken worden. Rooskleurig oogt het allemaal niet.

Interessant in de marge: De Open Vld-staatssecretaris voor Begroting wil de kabinetten slanker.

Met die eerste begroting op de agenda, komt ook een derde excellentie van de Vlaamse liberalen aan het venster piepen. Naast een premier en vicepremier hadden de liberalen nog recht op een staatssecretaris.
Maar voor Eva De Bleeker (Open Vld), tot voor haar post op Begroting enkel schepen in Hoeilaart, is het geen evidente bevoegdheid. Traditioneel was Begroting een superpost in de Wetstraat, met onder meer zwaargewichten als Johan Vande Lanotte (Vooruit) en Yves Leterme (CD&V). Zij ‘controleerden’ hun collega’s en hielden de vinger op de knip.
Maar die post boette fors aan invloed in, met zwakke figuren als Olivier Chastel, Hervé Jamar en Sophie Wilmès, allen van de MR, de laatste jaren.
Nog lastiger voor De Bleeker is bovendien dat haar eigen partij de premier levert: daar kan de staatssecretaris nogal moeilijk tegen ingaan. Maar in De Tijd vandaag kondigt ze toch iets anders aan: “Bij het uitrollen van het relancebeleid zal ik uiteraard scherp toezien op het nut van maatregelen en hun effect op de lange termijn. Zomaar wat geld uitdelen, is niet de bedoeling. De focus moet op duurzame groei liggen, want het is ook een hogere groei die het begrotingstekort doet verkleinen.”
Gevraagd naar de duurzame groei bij de bonus van 10 euro per dag voor tijdelijke werklozen, die Pierre-Yves Dermagne (PS) nog uitdeelde, en die 180 miljoen euro kost, moest De Bleeker meteen verwijzen naar de ‘koopkracht’ om de consumptie op peil te houden. Vreemd, als tegelijk blijkt dat 22 miljard euro gespaard is, door de Belgische huishoudens, klaar om straks wél uit te geven.
Maar het nieuws zat hem in haar opmerkingen over de kost van de kabinetten. Daar is al veel om te doen geweest: Vivaldi doet het met meer ministers dan de vorige ploegen, na jaren van daling zijn er nu plots weer meer excellenties.
Dat laat zich fors voelen in het werkingsbudget, dat met zo’n 25 procent steeg ten opzichte van de vorige regering. Gecombineerd met het nieuws dat onder meer de Open Vld-kabinetten elk sterrenchefs hadden aangeworven als kok, kwam het beeld wel erg negatief te staan voor Vivaldi.
“We hadden ons die miserie kunnen besparen, denk ik. We moeten dat kabinettensysteem toch eens stevig tegen het licht houden. Ikzelf vertrouw het operationele werk nu al zo veel mogelijk aan de administratie toe en werk met een klein kabinet. Zo doen de Scandinavische landen het en daar moeten wij ook naartoe“, zo stelde De Bleeker.
Het model van Scandinavische landen, en ook Nederland, is een bestuur dat veel meer leunt op de administratie, en niet meer zelf een hele hofhouding opbouwt op een ruim kabinet. Het Vlaamse niveau streefde dat een tijdje na, maar ondertussen zit men daar ook nog altijd met grote kabinetten. In Franstalig België is het nog veel erger, zeker in Brussel is er een overdaad aan kabinetsmedewerkers en middelen.
De politieke vernieuwing, die Vivaldi toch ambieert, gaat niet in de richting van die eigen, zuinigere werking, en een ander kabinetsmodel. Het feit dat iedere minister en staatssecretaris nog steeds een chauffeur heeft, én een kok, op kabinetten die de grootte hebben van een kleine kmo, mag dan de norm zijn in de Wetstraat, voor de rest van het land is zoiets buitensporig.
Afwachten dus of De Bleeker haar voornemens voor die kabinettenwerking erdoor krijgt. Waarnemers achten de kans niet groot.

In de marge van het debat: Is er geld voorzien om de coronavaccins te betalen?

Overigens, tussen De Bleeker en Loones knetterde het gisteren in de Kamer ook hard over … corona. Loones wilde namelijk weten hoe de kost van die vaccins, tot op een paar honderd miljoen euro begroot, dan wel voorzien zal worden.
Maar daarover bevestigde minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) al in de Kamer dat er in het huidige budget nog niets voorzien was. En ook het Rekenhof bevestigde dat al in hun verslag.
In de commissie Begroting moest De Bleeker eerder al toegeven dat er niets voorzien was, waarna de N-VA dan maar een beetje de meerderheid uitdaagde, door zelf een voorstel in te dienen om 370 miljoen te voorzien. Dat werd weggestemd.
Nu, een paar weken later, komt dit dossier uiteraard naar boven. “Premier De Croo, we weten allemaal dat we de coronavaccins die we moeten bestellen en toedienen ook zullen moeten betalen. Maar in uw begroting staat daarvoor nul euro ingeschreven. Niks, nul, noppes, nada, nougatbollen“, zo sneerde Loones.
Daarop reageerde De Bleeker dan via Twitter: “Moedwillig onterecht paniekzaaien om te scoren … Wat een laag niveau. Deze federale regering zal altijd budget voorzien om ons door deze crisis te loodsen en, zoals al elfendertig keer gesteld, is er ook nu voldoende ruimte in de coronaprovisie om de vaccins te financieren.”
Met andere woorden, dat geld zal er wel zijn, het is alleen nog niet geregeld in detail. De sfeer tussen N-VA en Open Vld, die is ondertussen al een tijdje glaciaal. En beter wordt het er dus niet op.

Opvallend: Er is een communautaire kloof in het testen.

De cijfers stijgen opnieuw, het Overlegcomité moet morgen bekijken wat ze precies gaan doen. Het ziet er niet naar uit dat er een drastische verandering komt, de mantra gaat dat het om strengere handhaving draait. Al weet men natuurlijk nooit hoe minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) er precies in zit.
Wat ondertussen wel duidelijk is: de cijfers van het aantal besmettingen in Vlaanderen stijgen opnieuw, maar Wallonië en Brussel hebben een ‘testprobleem‘.
Dat zegt Bart Mesuere, bio-informaticus aan de UGent, vandaag in Knack. Hij stelt dat er onvoldoende getest wordt in het zuiden van het land. In Oost-Vlaanderen zit men aan 2.745 testen per 100.000 inwoners, in Vlaams-Brabant, de slechtste Vlaamse provincie, aan 2.012 testen.
In Brussel zit dat cijfer maar aan 1.547 testen per 100.000, in Luik komt men maar op 1.268 testen per 100.000 inwoners. De positiviteitsgraad bij die testen ligt dan ook uiteraard hoger: er wordt minder getest, en zijn het wel vaker besmettingen.
Het gaat daarbij vaker om sociaal zwakken, die niet getest worden. Dat maakt de bestrijding extra moeilijk, aldus de expert.

Another one bites the dust: Prins Laurent had gehoopt weer wat geld te krijgen.

Het wordt geen vrolijke kerst voor prins Laurent. De man zit al jaren in geldnood, naar eigen zeggen toch: hij vindt z’n dotatie van rond de 300.000 per jaar veel te klein. Zeker omdat het nog eens 10.000 euro minder is dan z’n zus, prinses Astrid.
En er is meer. Prins Laurent kreeg in 2018 een straf: z’n dotatie werd 15 procent ingekort, als tik op de vingers van het Parlement. De politieke klasse kon er niet mee lachen dat de prins, in militair uniform, was opgedoken op een receptie voor het Chinese leger, dat z’n 90ste verjaardag vierde op de ambassade van de Chinezen. Dat had de prins gedaan op eigen houtje, wat een diplomatiek gênante situatie opleverde.
Daarop deed de prins wat hij altijd doet: naar z’n advocaten lopen. Die verloren nu hun rechtszaak bij de Raad van State, die ze tegen dat inkomstenverlies hadden aangespannen.