Wetstraat staat voor afvalrace met drie opties: paars-groen, paars-geel of 'grote coalitie'

De PS en sp.a zitten nog steeds in hun snuffelronde. Grote vraag is hoe ze die succesvol kunnen afronden. Zeker voor Paul Magnette (PS), die al twee keer ‘mislukte’, is het wel money time nu. Maar veel opties zijn er niet: Voor Vivaldi, of paars-groen-plus, lijkt de kans voorbij. De PS kan weinig anders dan N-VA meepakken, maar lukt dan paars-geel? Nu duikt ook een derde optie op: een ‘grote coalitie’.

In het nieuws: De socialisten zetten hun zelfverklaarde missie verder.

De details: Ze zijn niet de enige die contacten hebben.

Het is de vierde week dat PS-voorzitter Paul Magnette en sp.a-voorzitter Conner Rousseau bezig zijn al hun collega-partijvoorzitters te zien. Daarbij zitten ze aan ‘ronde twee’, zoals het heet: ze zien een tweede keer alle collega’s.
Daarbij gaat het wel degelijk in de diepte met diegenen die ertoe doen: twee keer werd er een paar uur gepraat tussen Magnette, Rousseau en Bart De Wever (N-VA), en dat gaat niet over het mooie weer.
Maar opvallend: ook andere voorzitters zien elkaar, los van de socialisten. “Het is echt niet dat wij stil gaan zitten, hé. De socialisten doen wat ze willen, maar wij ook“, klinkt het bij andere partijvoorzitters.
Zo had nieuwkomer Egbert Lachaert, die als Open Vld-voorzitter de Melsensstraat 34 betrekt, al uitgebreid contacten met een hele reeks voorzitters. Die waren hartelijk, en vaak constructief. Zo kreeg Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet helemaal de indruk dat Vivaldi (een coalitie van socialisten, liberalen, groenen én christendemocraten) toch nog levensvatbaar zou zijn.
Maar tegelijk hebben ook de MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez en N-VA-voorzitter Bart De Wever een open lijn: de MR is helemaal niet van plan langs de zijlijn te staan kijken hoe de rivalen van de PS “het land gaan redden”. En het is een publiek geheim dat Bouchez op dit moment absoluut niet warmloopt van zo’n Vivaldi: hij wil de N-VA erbij, en de groenen eraf.

Het bos door de bomen: In die kakofonie van contacten distilleren zich drie mogelijkheden.

1. Een Vivaldi-coalitie: Nog steeds een optie?

Dit blijft het basisscenario voor de PS, hoewel het al een keer mislukte in november 2019, toen Magnette informateur was.
Maar hét knooppunt toen, was onder meer CD&V, dat niet mee schoof in zo’n scenario, waardoor paars-groen zetels te kort kwam. Vandaag lijken de Vlaamse christendemocraten bereid tot zowat alles. Voorzitter Joachim Coens (CD&V) heeft de lijnen ook strak getrokken: het is hij en hij alleen die momenteel de gesprekken voert.
En kijk, ondanks het feit dat Egbert Lachaert met een landslide de verkiezingen won bij Open Vld en dus een fors mandaat kreeg om z’n partij op een sociaal-economisch rechtsere koers te zetten, zeggen de Vlaamse liberalen niet ‘neen’ tegen een Vivaldi. Ook andere signalen vanuit Open Vld openden de deur voor opnieuw zulke denkpistes bij de PS.
Alleen hebben enthousiastelingen, zoals Nollet bij Ecolo, misschien toch niet goed gehoord wat Lachaert aan Vivaldi verbindt, als hij zonder N-VA in een regering moet: een bijzonder zware eisenbundel.
Komt daarbij dat de MR absoluut geen zin heeft in dit scenario. Bouchez was ook diegene die in november 2019 paars-groen al een eerste keer deed mislukken, hij gelooft niet in deze formule.
“De waarheid is dat we een zwaardere prijs gaan moeten betalen, en dus een ‘rechtser’ regeerprogramma gaan hebben mét Vivaldi dan met paars-geel, vrezen we”, zo viel vorige week bij de PS op te tekenen. Bij de sp.a leeft hetzelfde gevoel: “De N-VA stelt zich op dit moment makkelijker op dan Open Vld.”

2. Een paars-gele regering: Onvermijdelijk, maar onbereikbaar?

Bij de PS leeft onder een aantal kopstukken, en dat gaat breder dan enkel Elio Di Rupo (PS), het idee dat een coalitie met N-VA toch onvermijdelijk is. De reden is drieledig:
- Sociaal-economisch is de agenda zo zwaar, dat een coalitie zonder N-VA, en dus zonder Vlaams zwaartepunt, toch bijzonder moeilijk wordt.
- De groenen zijn een moeilijke partner om mee te besturen, laat staan een crisis doormaken, dat ondervindt Waals minister-president Di Rupo elke dag.
- Vivaldi lijkt toch maar weinig levensvatbaar, nu MR en Ecolo elkaar constant in de haren vliegen en Open Vld de lat zo hoog legt.
Maar om daarom te zeggen dat een paars-gele regering nu voor de hand ligt: absoluut niet. De Brusselse afdeling van de PS blijft het idee radicaal afwijzen.
En er blijft een tweede, veel groter probleem: zelfs als PS en N-VA samen een akkoord zouden kunnen maken, met mogelijk toch wat communautaire saus, dan blijven er ook de liberalen, die evengoed ‘incontournable‘ zijn in een coalitievorming. Minstens één van beide moet mee.
In die zin is paars-geel ook een afvalrace: blijft de Open Vld dan aan boord? De socialisten willen liefst enkel N-VA erbij aan Vlaamse kant, zonder Lachaert en co. Maar dat ligt voor De Wever dan weer zeer lastig: meteen felle oppositie in z’n rug aan Vlaamse kant.
Een nog grotere vraag: kan MR-voorzitter Bouchez zich ertoe bewegen om in zo’n formule mee te werken en Magnette een succes te gunnen? De aanpak van de Franstalige liberaal is eerder achteruit te leunen, en de huidige regering, met groot MR-overgewicht, rustig te laten verderbollen.

3. Een ‘grote coalitie’: Iedereen aan boord.

Niet onlogisch, als je aan een afvalrace bezig bent, is zeker in een eerste fase iedereen mee te nemen. Men zou dus perfect kunnen beginnen praten met een brede groep partijen, waarbij zowel de N-VA als de groenen aan boord zijn.
Een soortgelijke oefening werd gedaan in de zomer van 2019, toen Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) op het Egmontpaleis een paar keer N-VA, PS, MR, CD&V, Open Vld, sp.a en Groen samen ontvingen. Dat leidde uiteindelijk tot niets.
Vraag is of het deze keer wel kan om die partijen, eventueel aangevuld met Ecolo, rond de tafel te brengen. De Franstalige groenen weigerden tot nog toe telkens om met N-VA aan tafel te gaan. Maar als ze dat in dergelijke formule blijven doen, dreigen ze zichzelf eraf te rijden, en met hen uiteindelijk ook de Vlaamse geestesgenoten van Groen.
Maar tegelijk zou het een methode zijn om de partijen die het minderheidskabinet Wilmès II steunen toch te dwingen om de eerste fase door te gaan, en samen inhoudelijk aan tafel te gaan.
Dan zou er kunnen doorgesproken worden, en tegelijk zouden MR én Open Vld zowat de garantie hebben dat ze allebei aan boord blijven, en het geraamte vormen van de nieuwe ploeg, die dan rond de huidige regering wordt gebouwd.
Maar of dat een interessant idee is voor PS of N-VA is maar de vraag: als beide partijen de handen in elkaar slaan, dan zetten zij samen de toon, niet de huidige regering met 38 zetels en een pak interne conflicten.

Wat niet werkt: De huidige constructie met een ‘superkern’ heeft nu blijkbaar ook nog eens ‘werkgroepen’ nodig.

Deze week komen er dus ‘werkgroepen’ samen om het pakket relancemaatregelen dat de regering wil doorvoeren door te spreken met de oppositie. “Ja, dat zijn eigenlijk een soort IKW’s (normaal een voorbereidende vergadering voor een ministerraad), met de sherpa’s van de oppositie”, zo is binnen de regering te horen.
Die ‘werkgroepen’ kwamen er omdat een pak partijen, van de socialisten over de groenen, toch misnoegd was omdat al hele reeksen steunmaatregelen voor de economie en de horeca waren aangekondigd, nog voor de oppositie enig voorstel of zelfs maar lijstje van plannen had gekregen.
“Ach, het is altijd het vaste stramien op die superkern, we kennen dat ondertussen wel. Iedereen van de oppositie pompt zich op als er al op voorhand iets lekt, komt daar stoom afblazen en stelt vervolgens vast dat die maatregelen toch niet zo slecht zijn”, stelt een minister in de regering Wilmès II vast.
“Wel, een aantal maatregelen gaan ze toch in de Kamer met een meerderheid gestemd moeten krijgen. Het zal dus toch niet te veel gevraagd zijn dat ze het eerst eens deftig komen toelichten zeker, en dat er ook naar onze plannen wordt geluisterd”, zo klinkt het bij de oppositie.
Hoe dan ook: deze week zal er dus doorgewerkt worden op dat steunpakket, dat dan zaterdag, op de volgende superkern, kan afgeklopt worden. Dan volgt ongetwijfeld nog stevige communicatie, om toch maar de maatregelen, en de ministers, in de picture te krijgen.
Overigens wordt het een drukke week voor de federale regering: want morgen komt de Nationale Veiligheidsraad samen om een heel pakket aan verdere maatregelen om de lockdown af te sluiten te nemen:
- De horeca snakt naar nieuws: alle regels voor een heropening op 8 juni komen eraan.
- Toerisme wordt weer mogelijk, een grote opluchting voor de hele sector.
- De culturele wereld krijgt informatie over bijeenkomsten van een beperkte grote en de regels die ze moeten volgen. Alleen is nog niet duidelijk hoe ver die voorstellen uitgewerkt zijn.
- En ook de sportsector krijgt nieuws: meer dan waarschijnlijk zullen matchen en competities weer mogelijk worden. De profcompetitie maakt zichzelf, zoals voorspeld, ondertussen redelijk belachelijk: overal in Europa herstarten competities, behalve in België, waar de clubs zich haast dood lobbyden om de competitie tot augustus stil te leggen, wegens financiële redenen.
- Erediensten worden zeker ook geregeld: er is grote druk om de mis opnieuw te laten doorgaan.
- En misschien de maatregel met de meeste impact: de ‘bubbel van vier’, waarbij je maar een beperkt aantal personen mag zien, gaat sneuvelen. Dat wil niet zeggen dat alle bubbels helemaal verdwijnen: de details volgen morgen.

Ondertussen in de Vlaamse regering: Een ferme poging om aan te tonen dat het daar wél werkt.

Het was moeilijk om ernaast te kijken: terwijl uit de federale regering het nieuws kwam dat er geen deal was op de superkern, kwam de Vlaamse regering met ‘duidelijke beslissingen’ en ‘zuivere communicatie’.
De ploeg van Jan Jambon (N-VA) wil duidelijk z’n ‘aanwezigheid’ in de crisis wat opdrijven: twee persmomenten op twee dagen moeten onderstrepen dat de Vlaamse regering ‘werkt’.
Maar alles heeft z’n schaal van opereren natuurlijk:
- Europees spreekt men over een reddingspakket van 750 miljard euro.
- Federale relanceplannen situeren zich tussen de 20 en de 50 miljard euro, als ze er zouden komen.
- De Vlaamse regering heeft een ‘welvaartsfonds’ van 0,5 miljard, of 500 miljoen euro, klaargezet.
Doel van de plannen, die Jambon en co gisteren ontvouwden: de Vlaamse bedrijven van het nodige kapitaal voorzien om niet om te vallen. Via het ‘welvaartsfonds’ willen ze spaargeld op spaarboekjes activeren via fiscale stimuli. Daarnaast zijn er opties zoals een win-winlening of nu ook ‘vriendenaandelen’, voor privé-investeringen in kmo’s.
Het idee op zich is niet gek, maar het blijft uiteraard een grote stap voor spaarders en beleggers die in een bijzonder veilig product zitten als een spaarboekje, om plots in te stappen in een noodlijdende kmo.
Vandaag volgt een nieuwe golf communicatie over maatregelen van de Vlaamse regering: er komt een ‘noodfonds’ voor getroffen takken van de economie. Daarbij de cultuur- en sportsector.

Van je familie moet je het hebben: Een prins van de koninklijke familie heeft een onderzoek van de Spaanse politie aan z’n been, na een trip naar Spanje, een lockdownfeestje én uiteindelijk een coronabesmetting.

In de crisis probeert het Paleis om steun te geven: zo dook koningin Mathilde op in ziekenhuizen, met rood mantelpakje en rood mondkapje, terwijl koning Filip in Brussel de middenstanders een hart onder de riem stak. Met andere woorden: de koninklijke familie leeft mee.
Maar nu duikt een prins op, Joachim, de neef van Filip, die het wel redelijk bont maakte. De man brak een hele reeks regels en geboden, door een reisje te ondernemen naar Spanje, met het vliegtuig naar Madrid, om in Cordoba met z’n vriendin een lockdownfeestje bij te wonen.
Dat lekte uit toen hij zich ging testen voor Covid-19, en positief testte. Meteen moesten er 27 mensen op z’n lijstje van contacten, ook in Spanje dus. Dat het nieuws uitlekte, met alle details, zegt overigens veel over hoe ‘waterdicht’ de privacy is rond contact tracers en die hun taak.
Voor de prins is de ellende niet afgelopen. Officieel moest hij “een stage lopen” bij een bedrijf in Spanje, wat hem voor België vrijstelde van de regel dat hij niet mag reizen. Maar die vlieger gaat voor de Spaanse politie niet op: daar geldt een verplichting om 14 dagen in quarantaine te gaan bij inreizen. Dat heeft prins Joachim dus niet gedaan, het Spaanse parket opende een onderzoek.
“Ik heb grote spijt. Ik zal de gevolgen dragen”, zo liet de prins weten. Z’n oom zal niet bepaald gelukkig geweest zijn.

Interessant om te volgen: “Fake news bedreigt onze democratie”, zegt minister Dalle. Facebook zelf staat er intern over in brand, maar verandert er iets?

“Fake news is een bedreiging voor onze democratie. In deze crisis is het echt een groot probleem”, zo verklaarde Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) in De Zondag.
Hij ondervond zelf het probleem persoonlijk: er werd foute informatie over hem verspreid op Facebook, over z’n positie bij de Brusselse rellen, waarbij hij relschoppers zou verdedigd hebben. Quod non.
“Maar die foute info werd verspreid. Onder meer door Vlaams Belang. Ik heb in een opiniestuk aandacht gevraagd voor kwetsbare jongeren in onze hoofdstad. Ook zij hebben het moeilijk in deze crisis. Vlaams Belang maakt daarvan dat ik begrip vraag voor allochtone relschoppers. (fel) Daar is niets van aan, hè. Niets.”
“Maar hop: het fake news was verspreid. En via de sociale media gaat dat snel, hè. Ik heb honderden haatberichten gekregen, via allerlei kanalen. Ik ben zelfs bedreigd. En dat allemaal door een vals bericht.”
Het is exact de discussie die nu intern bij Facebook de boel in brand zet. CEO Mark Zuckerberg kampt me een interne protestbeweging tegen het feit dat de grote baas zoetje broodjes bakt met de Amerikaanse president Donald Trump en niet optreedt tegen diens manier van informatie verspreiden.
Op Twitter uitten verschillende leidinggevende mensen van Facebook hun frustratie over de politieke koers die Facebook is gaan varen. Al dagen escaleert een ruzie tussen Twitter en Trump, waarbij dat sociaal netwerk beslist heeft om tweets met fake news van de Amerikaanse president te voorzien van de correcte informatie, en recenter om een tweet die geweld verheerlijkte te onderdrukken.
Maar in die ruzie neemt Zuckerberg een andere houding aan: op Facebook gebeurt er niets, geen strijd tegen fake news bij Trump en zeker geen posts die verborgen moeten worden, ook al neemt de president bij de rellen in de VS een uiterst uitdagende houding aan. Dezelfde boodschap die in een tweet werd onderdrukt op Twitter, bleef gewoon staan op Facebook.
Zuckerberg zelf probeerde de zaak te ontmijnen, met een post waarbij hij probeerde te sussen: “Facebook moet meer doen om gelijkheid en veiligheid van de zwarte gemeenschap te garanderen, ook op ons netwerk”, zo stelde hij, terwijl hij 10 miljoen dollar beloofde te geven aan actiegroepen die voor gelijkheid van rassen werken.
Maar daarmee is de interne spanning bij Facebook niet weg. Zo organiseerde het personeel, dat grotendeels thuiswerkt met de coronacrisis een ‘virtual walkout‘, een veelzeggende protestactie.
“Mark is fout, en ik zal op de luidst mogelijke manier proberen zijn mening te veranderen“, zo stelde Ryan Freitas, de designdirecteur van de News Feed bij Facebook. Ook een hele reeks andere medewerkers stuurden soortgelijke tweets.
“We erkennen de pijn die onze mensen voelen, zeker de zwarte gemeenschap. En we roepen onze werknemers op om ook openlijk te zeggen dat ze het niet eens zijn met politieke leiders“, zo gaf Facebook mee met AFP.
Zo lijkt de fundamentele discussie niet gaan liggen: moet Facebook ook actief beginnen optreden tegen politici die met foute informatie en haat hun politieke boodschap kracht bij willen zetten? Twitter neemt steeds meer die houding aan, maar Zuckerberg blijft van twee walletjes eten.
“Ik heb ermee geworsteld over hoe we moesten omgaan met die tweet en post van de president. En persoonlijk heb ik een viscerale afkeer van alle retoriek die verdeelt en ontvlambaar is. Maar onze politiek is om alle expressies toe te laten, tenzij ze tot onmiddellijk gevaar leiden.”
Wat het ook erger maakt voor Zuckerberg: verschillende media onthulden dat hij vrijdag nog persoonlijk belde met Trump. Die liet weten dat het een ‘productief’ gesprek was. Dat maakt meteen dat Zuckerberg niet zo ‘neutraal’ is als het lijkt.
Maar onder druk van z’n eigen personeel, zou er wel eens één en ander kunnen bewegen. Dat zou meteen ook grote impact kunnen hebben op het politiek gebruik van z’n netwerk wereldwijd.
Ook in België woedt de discussie volop. Vraag is of Dalle zelf ook een initiatief neemt om dat fake news in eigen land een halt toe te roepen, via het populaire distributiekanaal van Facebook. Erg veel politici hebben immers de afgelopen jaren hun beklag gedaan in de Wetstraat over fake news, en zichzelf in een slachtofferrol gezet, maar van concrete initiatieven tegen de internetgigant is weinig sprake.

Verwacht deze week: Komt er een doorbraak in het dossier van Brussels Airlines? “De Duitsers van Lufthansa misdragen zich.”

Het is van moeten, voor de ‘nationale carrier’ Brussels Airlines, die zo goed als zonder geld zit. Het bedrijf, dat 100 procent in handen is van het Duitse Lufthansa, moet een reddingsplan krijgen. Daarbij is een rol weggelegd voor de Belgische staat, die mee cash wil voorzien, maar meteen ook medezeggenschap eist.
In principe zou het licht op groen gezet moeten worden door moederbedrijf Lufthansa, dat deze week ook in een board bijeen zit om knopen door te hakken. Maar de onderhandelingen kondigden zich zeer moeilijk aan.
“Het duurt belachelijk lang met Lufthansa, ze misdragen zich compleet. Het is een niveau van arrogantie, dat hebben wij echt maar zelden gezien”, zo is in Belgische regeringskringen te horen. De Duitse top van het luchtvaartbedrijf speelde het eerst keihard met de Duitse regering, onderhandelingen duurden daar weken: Lufthansa wilde absoluut vermijden dat Duitse politici enige beslissingsmacht zouden krijgen in ‘hun’ bedrijf.
Uiteindelijk kwam er een groot akkoord van 9 miljard euro uit de bus, met zeer beperkte inspraak van de politiek, maar wel een instap in het kapitaal. Alleen heeft de Europese Commissie nog vragen: ze onderzoeken of het om illegale staatssteun gaat.
Tegelijk zou het licht dus wel op groen staan om in België met Lufthansa de zaak uit te onderhandelen. Ook in Zwitserland sloten de Duitsers een akkoord met de regering, over Swiss, maar in Duitse regeringskringen vraagt men zich af of die deal wel stand zal houden.
Brussels Airlines kondigde zelf al aan tegen 15 juni opnieuw te vliegen, en de boekingen “lopen zeer goed”, zo is te horen. Dat zou betekenen dat er opnieuw cash binnenkomt en de luchtvaartmaatschappij dus wat ademruimte heeft. “Maar de eerste weken zullen zeer moeilijk worden, ze hebben dus een pak geld nodig. Wij zijn niet van plan om ons plots softer te gaan opstellen dan de Duitse regering: Lufthansa moet weten wat het wil”, is bij de Belgische regering te noteren.