Farmabedrijf Janssen Pharmaceutica, verzekeraar Ageas en sportkledijmerk Nike zijn de eerste drie bedrijven in België die gelinkt worden aan de zogenaamde ‘Paradise Papers’. Dat is een dossier van maar liefst 13,4 miljoen documenten met informatie over bedrijven die financiële constructies via belastingparadijzen opzetten om in eigen land zo weinig mogelijk belastingen te moeten betalen.

De Paradise Papers zullen de komende tijd niet uit de media weg te slaan zijn. Het gigantische onderzoek begon toen de Duitse krant Süddeutsche Zeitung 13,4 miljoen documenten in handen kreeg met informatie over constructies die bedrijven van over de hele wereld opzetten om geen belastingen te moeten betalen in hun eigen land.

Ongeveer de helft van die documenten zijn gelekt bij Appleby, een heel bekend advocatenkantoor op Bermuda, een eilandje met amper 65.000 inwoners. Appleby helpt zijn klanten met het opzetten van vennootschappen in het belastingparadijs. Zo moeten die bedrijven daar geen belastingen betalen terwijl het ‘kantoor’ in kwestie meestal niet meer is dan een brievenbus.

Ook de andere gelekte documenten kwamen van advocatenkantoren die gelijkaardige constructies opzetten voor hun klanten. In totaal werd er informatie verzameld van offshoreconstructies in 19 landen waaronder Singapore, de Kaaimaneilanden, Antigua, de Cook- en Marshalleilanden, de Britse Maagdeneilanden en Malta.

#ParadisePapers – The Shadowy World of Big Moneyhttps://t.co/M9FMRkg4Js pic.twitter.com/I9vbyVzaj1

— Süddeutsche Zeitung (@SZ) November 5, 2017

Enkel voor de grote bedrijven

Zo’n constructies zijn voor grote bedrijven heel lucratief, maar kosten ook veel. De Franse econoom Gabriel Zucman schat dat bedrijven over de hele wereld jaarlijks 600 miljard euro betalen aan advocatenkantoren zoals Appleby voor zo’n diensten.

Het was dus al snel duidelijk dat heel wat grote bedrijven betrokken zouden zijn bij de Paradise Papers. Zo’n constructies zijn meestal ook helemaal niet illegaal en maken gebruik van achterpoortjes in de wet. Maar omdat ze zo duur en dus vooral de grotere bedrijven de mogelijkheid geven om nog meer geld te verdienen, zorgen ze wel voor oneerlijke concurrentie.

#ParadisePapers – 13.4 million documents, 94 media partners, more than 120 politicians and world leaders. https://t.co/lHHyt9eLTS pic.twitter.com/mecTosLSxD

— ICIJ (@ICIJorg) November 5, 2017

Nike, Apple, Uber, Madonna, Bono, Trump, …

Om die enorme hoeveelheid gelekte informatie te verwerken deed de Duitse krant Süddeutsche Zeitung een beroep op het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ). Zij verzamelen meer dan 200 onderzoeksjournalisten uit 70 landen en brachten anderhalf jaar geleden ook al de Panama Papers naar buiten.

Internationaal vielen de laatste dagen al veel grote namen zoals multinationals Apple (dat ontkent), Nike en Uber en vertrouwelingen van de Amerikaanse president Donald Trump, de Canadese premier Justin Trudeau en de Venezolaanse president Nicolas Maduro.

Leak day is my favorite day. #ParadisePapers https://t.co/PV4Ve7HStE

— Edward Snowden (@Snowden) November 5, 2017

Nog maar het begin …

Ook artiesten zoals Madonna en Bono en F1-piloot Lewis Hamilton worden genoemd. Zelfs de Britse Queen belegde 10 miljoen pond liever belastingvrij op de Kaaimaneilanden dan iets te moeten teruggeven aan het Verenigd Koninkrijk. En dat zou nog maar het begin zijn want ook onder andere Facebook, McDonald’s en Walmart worden genoemd. Details daarover zijn wel nog niet bekend.

Van Belgische kant werkten journalisten van Le Soir, De Tijd en Knack mee aan het onderzoek. Volgens De Tijd leverde de zoekterm ‘Belgium‘ tijdens de eerste screening maar liefst 64.000 resultaten op. Zelfs na grondig filteren op nutteloze informatie bleven nog 500 bedrijven en personen uit België over. Die zijn nog steeds niet allemaal onderzocht. Ook hier zullen ongetwijfeld nog grote namen naar buiten komen.

Watch here to see how Lewis Hamilton gets a £3.3m VAT refund for his private jet. More tonight at 9pm on @BBCOne. #paradisepapers. pic.twitter.com/qRqklOXCZD

— Panorama ? (@BBCPanorama) November 6, 2017

“Het zijn zware beschuldigingen, maar we zijn er zeker van”

Het was in Van Gils en Gasten op Eén dat journalist Lars Bové van De Tijd de eerste drie namen van grote bedrijven uit België met zo’n financiële constructies in belastingparadijzen bekend maakte. Het gaat om farmabedrijf Janssen Pharmaceutica, verzekeraar Ageas en sportkledijmerk Nike.

Nike heeft in Laakdal in de provincie Antwerpen een gigantisch distributiecentrum waar 3.000 mensen werken. “We hebben dat logistiek centrum naar hier gehaald met miljoenen euro’s aan Vlaamse subsidies. Maar alle lonen gaan al jaren via Nederland naar een postbusadres op Bermuda. Ik denk dat de pot van Nike daar intussen is aangegroeid tot 12 miljard euro, een bedrag dat ze dus belastingvrij oppotten. Op de duur hebben wij hen al meer subsidies gegeven dan ze hier belastingen hebben betaald”, legt Bové uit.

Eerste namen van Belgische bedrijven in Paradise Papers: Ageas, Janssen Pharmaceutica en Nike https://t.co/e6hONoB9Mb #vrtnws

— VRT NWS (@vrtnws) November 6, 2017

Ondanks groot belastingvoordeel

Het verhaal van Janssen Pharmaceutica is zo mogelijk nog erger. Het bedrijf betaalt in België nog geen drie procent belastingen, maar toch trok het naar Bermuda om helemaal geen belastingen te moeten betalen.

Het Belgische farmabedrijf heeft namelijk een kantoor in Ierland en kan via daar eenvoudig zijn winsten overbrengen naar Bermuda. Op dat belastingparadijs is er een officiële zetel van Janssen Pharmaceutia bij een advocatenkantoor waar alle intellectuele eigendomsrechten van hun medicijnen zitten. Volgens De Tijd is die constructie al in de jaren 80 mee opgezet door Belgische toplui.

Wij vonden in de #paradisepapers tienduizenden linken naar België over duizenden mensen en bedrijven. Zo'n 500 lijken ons problematisch… https://t.co/OvyyEzQoGK

— Lars Bové (@ZaakJustitie) November 5, 2017

“Exotische vennootschappen opdoeken was te complex”

Ageas, de grootste verzekeraar van ons land, heeft maar liefst drie vennootschappen in belastingparadijzen, twee in Bermuda en één op de Britse Maagdeneilanden. Die werden al vaak gebruikt om in België geen belastingen te moeten betalen.

De verzekeraar zelf zegt in een reactie dat die vennootschappen al bestonden toen Fortis in 2007 een Hongkongse verzekeringsfirma kocht. Ze opdoeken is “te complex” en er zouden “meer lasten dan lusten mee gemoeid zijn” volgens de woordvoerder van Ageas.