Binnen Open Vld maakt men op een harde manier de rekening van Sven Gatz, de nieuwe Brusselse minister van Begroting. De breuk met de top van de Vlaamse liberalen is zo groot dat hij z’n post in de Vlaamse regering dreigt te verliezen. “Als hij nu al niet in staat is z’n rug te rechten in onderhandelingen, wat gaat het straks zijn als hij in de regering zit?”

“Niet Guy Vanhengel, maar Sven Gatz was de man die panikeerde, die z’n cool verloor”, zo valt binnen de top van Open Vld te horen. Terwijl zowel bij de absolute top van de PS als de MR de geesten aan het rijpen waren om toch maar de Franstalige liberalen te laten inbreken, kwam er plots een versnelling om de Brusselse regeringsvorming af te ronden.

Zelfs bij de Brusselse PS leek men bereid om misschien toch maar de MR aan boord te nemen. Maar het waren de groenen die ‘njet’ zeiden. Vooral bij Ecolo vreesde men de komst van de Franstalige liberalen en bleef de deur potdicht. De houding van Zakia Khattabi, de voorzitster van Ecolo was daarbij zo agressief, dat het schade berokkende om straks ooit een paars-groen verhaal te kunnen schrijven op het federale niveau.

De echte woede richt zich tegelijk vooral intern op Sven Gatz. Want Open Vld moest onderhandelingstechnisch niet veel doen om de zaak te forceren: gewoon rustig wachten zou volstaan hebben, zo geloven velen. De partij kon er in Brussel niet afgereden worden, mathematisch zijn ze nodig om een coalitie te vormen. Het alternatief voor de andere Vlaamse coalitiepartners was onbestaande: nooit zouden Groen of de lijst van Pascal Smet (sp.a) plots met N-VA een akkoordje gaan maken. Rustig in een zetel wachten had volstaan om meer tijd te kopen, Ecolo blijvend onder druk te zetten, en de dynamiek van ondermeer de toenadering tussen MR en PS in Wallonië haar werk laten doen.

Niet Vanhengel, maar Gatz wilde niet langer de andere partijen laten wachten

Alleen, onderhandelingen verlaten, en de andere vijf partijen laten wachten, desnoods dagenlang, dat vergt stalen zenuwen. Die bleek Guy Vanhengel nog wel te hebben maar Sven Gatz allerminst. Dat tot grote ergernis van partijvoorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld), die was afgezakt naar de Brusselse onderhandelingen.

Maar de frustratie bij de top van Open Vld gaat veel verder dan de voorzitter alleen. Er wordt geen partijbureau georganiseerd om Gatz minister te kronen. En dat is misschien maar goed voor hem: hij zou er enkel maar een stortvloed van giftige reacties gaan ophalen. “Als hij al niet 24 uur z’n cool kan bewaren, wat zegt dat over z’n onderhandelingspositie de komende vijf jaar in die ploeg? Dat belooft niet veel goeds”, zo laat men optekenen.

Bovendien ontstond er nog bijkomende ergernis omdat Gatz weigerde de tekst van de onderhandelingen te delen. Ook dat deed weinig om vertrouwen te wekken: “Hoe kan je deftig werken, als je niet eens de tekst wil delen?”. Op een congres van de Brusselse afdeling stemde gisterenavond 30 procent tegen het akkoord. Lokaal boegbeeld Els Ampe was bijzonder scherp voor het akkoord. Voorzitter Rutten daagde zelfs niet op. Ze kon onmogelijk de manier van werken komen verdedigen, maar wilde ook geen openlijk verzet organiseren.

Kritische vragen over 5G en over Zaventem

Gatz minimaliseerde het verzet, de tegenstand bestond volgens hem uit “tussen de 10 à 15 procent” van de stemmen. Veel pijnlijker was het nieuws Gatz en Vanhengel kabinetsmedewerkers optrommelden om toch maar het congres te kunnen domineren en mee te stemmen om het akkoord goed te keuren. Dat is een techniek die destijds ook bij de Volksunie en later Spirit werd toegepast om toch maar beslissingen door de partij te rammen: diegenen die op de payroll staan, zullen alles doen om hun ‘baas’ te steunen.

Op Terzake kreeg Gatz ook een paar kritische vragen, die ook binnen de partij opborrelen. Zoals over het 5G-netwerk, nochtans een stokpaardje van de partij op federaal niveau. In het regeerakkoord staat geen enkele garantie daarover. Dat moest Gatz erkennen: “In een regeerakkoord zijn er altijd weinig garanties. Ik weet niet of u dat weet. (…) Je gaat niet alles zomaar in het eerste jaar van de legislatuur uitrollen.”

Hetzelfde geldt over het dossier van Zaventem. De andere partijen willen verder de luchthaven aan banden leggen, en de boetes die volgen uit de strenge geluidsnormen ook opleggen. Gatz kon niet anders dan die aanpak voor de camera’s verdedigen: “Die boetes staan in de Brusselse wetten, wetten die gestemd worden gaan wij toepassen.” Ook dat gaat compleet in tegen hoe de rest van zijn partij dat dossier ziet.

De breuk lijkt compleet. Zelfs in die mate dat Gatz in de Vlaamse regering zal worden vervangen. Niet dat zoiets veel impact zal hebben: de Vlaamse regering is ontslagnemend en in lopende zaken.