In het kort

• Laagterecord poolijs op beide poolgebieden door opwarmende temperaturen.
• Het Arctische zee-ijs krimpt al decennia: van 7 miljoen vierkante kilometer in de jaren 1980 tot 4,5 miljoen in de jaren 2010.
• Het Antarctische zee-ijs heeft sinds het midden van de jaren 2010 recordlaagtes bereikt, hoewel natuurlijke variaties nog een rol spelen.

Recordlaag zee-ijs op beide polen

Satellietgegevens tonen een schokkende realiteit: de bevroren oceanen op aarde, het natuurlijke koelsysteem van onze planeet, hebben een laagterecord bereikt. Het zee-ijs rond beide polen werkt als een gigantische spiegel die zonlicht terug de ruimte in reflecteert. Maar als dit ijs krimpt door stijgende temperaturen, absorbeert de donkere oceaan eronder meer warmte. Dit versterkt de opwarming van de aarde in een gevaarlijke cyclus.

De wetenschap achter de afname

Deze ongekende afname lijkt veroorzaakt door een combinatie van factoren: warme lucht, warmere zeeën en winden die het ijs uit elkaar trekken. Tussen 5 en 13 februari daalde het gecombineerde Arctische en Antarctische zee-ijs tot 15,76 miljoen vierkante kilometer volgens onderzoek van BBC. Hiermee werd het vorige record uit januari-februari 2023 verbroken.

Het krimpen van het Arctische zee-ijs is goed gedocumenteerd. De omvang aan het einde van de zomer daalde van gemiddeld 7 miljoen vierkante kilometer in de jaren 1980 tot 4,5 miljoen in de jaren 2010. Het Antarctische zee-ijs vertoonde tot het midden van de jaren 2010 veerkracht, maar heeft sindsdien meerdere recordlaagtes bereikt. Natuurlijke variaties spelen hierbij nog steeds een rol.

Invloed op het klimaat

Wetenschappers benadrukken dat deze verschuiving niet tijdelijk is. Elk jaar bevestigen gegevens een meer permanente daling, vergelijkbaar met wat in het noordpoolgebied gebeurt. “Het geeft aan dat Antarctica een nieuw regime van lagere ijsuitbreidingen is ingegaan,” zegt Walter Meier, senior onderzoekswetenschapper bij NSIDC aan BBC News.

Antarctisch zee-ijs is bijzonder kwetsbaar omdat het dun en beweeglijk is. Het wordt omgeven door oceanen, in tegenstelling tot het Arctische ijs, dat door continenten wordt begrensd. Warmere lucht en warmer water zijn de belangrijkste oorzaken van het laatste dieptepunt. Ook hebben Antarctische ijsplaten te maken gehad met extreem smelten door hoge luchttemperaturen.

Arctisch zee-ijs en de gevolgen

In het noordpoolgebied nadert het zee-ijs zijn jaarlijkse maximale uitbreiding. De huidige omstandigheden zijn echter verre van gemiddeld. Het zee-ijs ligt bijna 0,2 miljoen vierkante kilometer onder alle records voor deze tijd van het jaar.

Meningen en voorspellingen van experts

“Een dunnere ijskap is gevoeliger voor het weer. Weersomstandigheden kunnen nu een sterkere impact hebben dan vroeger,” zegt Julienne Stroeve, professor polaire observatie en modellering aan het University College in Londen. De lage ijsbedekking van deze winter garandeert geen recordomstandigheden in 2025, omdat de omstandigheden in de poolgebieden snel kunnen veranderen.

Afnemend zee-ijs heeft ingrijpende gevolgen voor de lokale fauna, zoals ijsberen en pinguïns. Het heeft ook gevolgen voor het klimaat op aarde. Sinds de jaren tachtig heeft het poolzee-ijs ongeveer 14 procent van zijn natuurlijke koelingseffect verloren. Dit komt doordat het gebied met reflecterend ijs kleiner wordt.

“Als je de verdeling van het zee-ijs rond Antarctica verandert, verander je het deel van de planeet dat ons helpt in de strijd tegen klimaatverandering,” waarschuwt Simon Josey, professor aan het National Oceanography Centre.