PS mag aanschuiven, maar pas nadat nota mét zes klaar is: dit weekend wordt weer eentje 'van de waarheid'

Brengen de drie onderhandelaars, Egbert Lachaert (Open Vld), Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR), de overige voorzitters van Arizona, Bart De Wever (N-VA), Maxime Prévot (cdH) én Conner Rousseau (sp.a), samen, op basis van één nota? Zeker de liberalen willen graag dat die zes eerst aanschuiven, en over een basistekst afkloppen: de PS mag meedoen, maar “we gaan niet van een wit blad beginnen”. Ieder van de zes kijkt vooral of PS-voorzitter Paul Magnette tegelijk deze keer z’n troepen mee heeft.

In het nieuws: De Kamer houdt vandaag een nieuwe marathonsessie.

De details: Tot iets na 6 uur vanmorgen werd een plenaire sessie gehouden, later vandaag volgt de laatste dag, voor het verlof.

Daarbij valt op dat het toch geen grote liefde is, in de Kamer, tussen wat straks Arizona, of de ‘grote coalitie’ moet worden. Dat hoeft ook niet te verwonderen. “Na twaalf maanden is dat Parlement één grote club van vrijbuiters geworden, Parlementsleden en fracties die hun gang gaan, en zich nog weinig laten sturen door partijpolitiek”, zo duidt een prominent Kamerlid.
Maar zo sneuvelde gisteren in de Kamer het plan van minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) om bedrijven financieel te versterken, en door de opbouw van financiële reserves een fiscale stimulus te geven. Dat plan, waarbij bedrijven die hun reserves opbouwen, drie jaar lang minder belastingen zouden betalen, en dat zo’n 900 miljoen euro aan minder inkomsten zou kosten, werd op de superkern eigenlijk als ‘oké’ beschouwd door de tien partijen.
Maar om vaart te houden, vroeg De Croo aan Kamerlid Christian Leysen (Open Vld) om de constructie als een wetsvoorstel in te dienen, vanuit de Kamer, eerder dan vanuit de regering. Meteen werden ook de socialisten gepolst, met de vraag of ze dit voorstel nog zouden steunen. Zowel Joris Vandenbroucke (sp.a) als Ahmed Laaouej (PS) gaven een goedkeurend signaal.
Maar kijk, Leysen had de afgelopen dagen felle kritiek op het ‘spilzieke Parlement’, waarbij z’n collega’s een gat in de hand zouden hebben. Maar tegelijk diende hij dus plots wel een wetsvoorstel in dat 900 miljoen zou kosten. Dat leverde felle kritiek op van de rode familie: die kregen immers het verwijt dat zij de ‘big spenders‘ waren. Gisteren beslisten PS en sp.a toch dat ze advies van de Raad van State willen: meteen is het dossier dus voor twee maanden van de baan.
Het zegt veel over de sfeer onderling: er zit spanning op de lijn. Net zo goed bij de N-VA, die vannacht toch de regering liet opvorderen in het debat, en dus de vergadering liet schorsen. Om maar aan te geven: er is de oppositie, en er zijn de drie regeringspartijtjes, die samen geen enkele greep hebben op de woelige Kamer.
Vandaag volgt dus een nieuwe sessie, waarbij de schuiven van de Kamer worden leeggemaakt. Pas in september keert het halfrond terug. Misschien toch ook een beetje een misplaatst signaal: een democratie die nu bijna anderhalve maand de boîte sluit, midden in de grootste economische crisis? Niets houdt het Parlement tegen om zichzelf vroeger samen te roepen, na een paar weken deugddoend verlof zoals elke normale werknemer of zelfstandige: want welke doorsnee werkende mens gaat de volle anderhalve maand op verlof?

De onderhandelingen: Iedereen houdt de adem in over de ware positie van de PS.

Opvallend: in de Franstalige pers, zeker bij Le Soir en de RTBF, kan men maar moeilijk de bocht maken. Er wordt nauwelijks aandacht besteed in die krant, die toch dicht aanleunt bij de PS, aan de verandering van koers van de PS-voorzitter. Die blijft toch spectaculair. Voor de vierde keer toont de PS zich bereid om met de N-VA te gaan praten, en te onderhandelen.
Maar prominente Franstalige journalisten, onder meer Himad Messoudi (RTBF), wijzen erop dat Paul Magnette (PS) het dinsdag op LN24 toch ook had over “grote en onverzoenbare verschillen met de N-VA”. Om maar te zeggen: de context in Franstalig België is niet dat Magnette druk ervaart om een deal met N-VA te maken en eindelijk de zaak op te lossen, integendeel.
In La Libre daarentegen wel berichten over een gespleten Franstalige socialistische partij: de tegenstelling die telkens opduikt tussen diegenen die vinden dat hun partij in de regering moet, met N-VA, en de rabiate tegenstanders. Niemand ontkent dat de PS ook een beleidspartij is, dat vier jaar langer federale oppositie niet goed zou zijn. Maar een “faustiaans pact” met die baarlijke duivel N-VA “zou voor jaren de ziel van de PS beschadigen”, volgens die vleugel. Rabiate tegenstanders zitten in Brussel, maar ook in Luik, zo stellen verschillende bronnen.
Daarbij speelt een cynisch effect, dat Magnette in feite zelf in gang duwde begin dit jaar. Toen hij Emir Kir (ex-PS) uit z’n partij zette, liet hij de machtsverhoudingen in Brussel daarmee, waarschijnlijk onbewust, kantelen. Want de meer gematigde vleugel, met Kir daarbij als prominent stemmenkanon die plots van de scène verdween, ligt sindsdien onder, ten opzichte van hardliners, met Ahmed Laaouej, de huidige voorzitter van de PS in Brussel, op kop. Die laatste haalde gisteren overigens alweer in de Kamer uit naar de N-VA, die hij “de voorkamer van Vlaams Belang” noemde. Wil Magnette echt met de N-VA, dan moet hij langs Laaouej. Die blijft elke dag stoken tegen de Vlaams-nationalisten.
Het is daarbij bijna wachten tot één N-VA’er z’n mond opendoet, of er een of andere ‘provocatie’ opduikt, waardoor de hardliners bij de PS weer moord en brand kunnen schreeuwen: dit stukje theater heeft alvast een hoge mate van voorspelbaarheid.
Want achter de schermen klinkt een ander verhaal: daar zijn wel degelijk openingen gemaakt, op het hoogste niveau.

De reactie? De liberalen hebben een antwoord klaar voor de PS: ticketje nemen en achteraan aanschuiven.

Georges-Louis Bouchez (MR) was op Matin Première bij de RTBF (want tegenwoordig zijn ‘opdrachthouders’ of ‘onderhandelaars’ niet meteen gebonden aan een zwijgplicht) en daarbij was de MR-voorzitter duidelijk: hij wil voorlopig vooral verder onderhandelen met de huidige zes partijen. De PS moet “even wachten”.
“Van zodra we van start gegaan zijn met die zes, en een startnota hebben, zullen we iedereen die vandaag niet aan tafel zit, de PS maar ook de groenen, opnieuw uitnodigen, om op basis van die nota verder te praten”, zo stelde Bouchez. “Eens de zes aan tafel zitten, kunnen we dan verdergaan. Maar indien we dat nu veranderen, dreigt alles instabiel te worden.”
Een zelfde signaal gaf ook Alexander De Croo (Open Vld) vanmorgen op Radio 1: “Zes partijen hebben samen gewerkt aan een nota, waar eten en drinken in zit voor iedereen. Wij hebben de PS nooit uitgesloten, maar gaan ook niet van een wit blad beginnen, en de oefening nu helemaal opnieuw doen.”
“Allez, na veertien maanden heeft de PS eindelijk het licht gezien? En nu willen ze met hun shoppinglijstje nog aan tafel komen? Wij zitten met de sp.a al zeer ver, al op onze limiet, net als de N-VA. Nu nog hen er plots bij laten komen, dat is dé garantie om het te laten mislukken”, zo valt in de wandelgangen bij de liberalen te horen.
Daarbij speelt de blauwe familie toch wat hoog spel: de sp.a is nog altijd niet “aan boord”, en zal meer dan ooit zich als de spreekbuis van de PS opwerpen. Maar dan nog blijft de vraag of Conner Rousseau (sp.a) zo ver gaat van straks alleen, met de Arizona-coalitie, aan tafel te gaan, en niet te wachten op de PS. Anderzijds: wil hij het riskeren om nu, andermaal, de zaak te laten mislukken? Dezelfde dilemma’s duiken weer op, richting een kookpunt in het weekend.
De drie onderhandelaars hopen toch alvast net dat te bewerkstelligen: zij dringen aan op een ‘moment’ met de zes van Arizona, richting het weekend. Een technische meeting met de zes sherpa’s, om de zaak voor te bereiden inhoudelijk, staat morgen op de agenda.
Lukt dat, dan komt alles in een stroomversnelling: de PS kan dan aansluiten, en vooral, de drie kunnen dan de fakkel doorgeven. “Het wordt daar ook tijd dat iemand anders aan zet komt: een formule met een trio van voorzitters is toch geen optimaal gegeven”, zegt een prominente speler in het geheel.

En nu? De rest is voer voor speculatie. Maar een aantal zaken zijn wel vast te stellen:

De vraag is natuurlijk of Magnette die ‘vernedering’ van “achteraan aanschuiven” ook zal slikken. Maar het manoeuvre van de PS, om nu plots, terwijl onderhandelingen over Arizona lopen, maar helemaal niet vloeiend, in de dans te springen, wordt quasi op elk ander hoofdkwartier als tactisch “niet bepaald geniaal” omschreven: “Waarom nu die plotse opening, daarmee versterkt Magnette toch niet bepaald z’n positie“, zo analyseert een voorzitter.
Tegelijk blijft het een feit dat de meeste partijen binnen Arizona de komst van de PS eigenlijk wel genegen zijn. De sp.a om evidente redenen, maar ook CD&V, dat toch liever een ‘centrumcoalitie’ ziet. En N-VA dat hoopt op een stevig communautair luik. Het is daarbij geen toeval dat net de Vlaamse en Franstalige liberalen nu weer het zenuwachtigst zijn: zij hebben inhoudelijk het meest te verliezen als de PS aan tafel schuift.
Inhoudelijk zijn de krijtlijnen wel duidelijk: een ‘sociaal’ relanceplan, in ruil voor een hervorming van de staat, wordt met een ‘grote coalitie’ tussen PS en N-VA de kern van een akkoord. Zeker nu het signaal is gekomen dat de PS wil praten over de financieringswet, staat de deur wagenwijd open.
Anders dan in Vlaanderen, is er tussen de Brusselse en Waalse regering en de Franse Gemeenschap geen fusie geweest, ook niet financieel. Dat zet die laatste onder druk: ze kunnen geen eigen belastingen innen en zitten krap bij kas. Lenen is de enige optie, maar ook dat is niet ideaal. De PS dringt erop aan om dit “te corrigeren”. De grote vraag hierbij is natuurlijk hoe een nieuwe financieringswet in godsnaam nog meer geld naar de deelstaten moet sturen, op moment dat de federale overheid in feite al compleet ondergefinancierd is.
Maar voor we zover zijn dat er over inhoud tussen PS en N-VA gepraat wordt: altijd komen dezelfde discussies terug. Met 95 zetels zijn een hele reeks partijen in een ‘grote coalitie’ overbodig: cdH, maar evengoed ook MR, sp.a, Open Vld én zelfs de PS. Enige die incontournable is? De N-VA. Sommigen zullen daar de ironie toch wel van moeten inzien, na maanden in een net omgekeerde situatie gezeten te hebben.
Het is dus niet uitgesloten dat nog één of meer van die partijen afvalt. De PS eiste altijd dat ze “niet met een Zweeds-plus” verhaal zouden geconfronteerd worden. Eén van de liberale partijen moest eraf: in het verleden was het altijd Open Vld die geviseerd werd. Maar met het cdH ook aan boord, is het deze keer niet ondenkbaar dat dat de MR wordt. Bouchez heeft zich bij veel collega-voorzitters onmogelijk gemaakt, en geniet weinig vertrouwen. Al een aantal keer is bij andere voorzitters onderling die denkoefening overigens gemaakt, om het toch maar “zonder de Gulden Vlieslaan” te doen.
Onderhandelingstechnisch is het in elk geval een interessante oefening, met een brede coalitie: op elk moment kan iemand afgedreigd worden om op te moeten stappen, als ze op een kritiek punt niet willen plooien.
Ten slotte moet toch opgemerkt dat, na maanden telkens dezelfde oefening te doen, er enige moeheid bij de toponderhandelaars is: ze hebben het allemaal al minstens een paar keer meegemaakt. Vandaar dat het optimisme meteen bijzonder klein is, dat er ook effectief na 21 juli verder onderhandeld wordt. De kans is groot, dat met de Kamer, ook de partijvoorzitters aan een stevige vakantie beginnen: voor een aantal onder hen is het hele spel dan ook al non-stop bezig sinds mei 2019.

Een diplomatieke rel én een rel in de regering: De kleurcodes leveren veel ellende op.

“Die arme Philippe Goffin (MR). Nadat hij eerst de miserie moest slikken over de mondmaskers, moet hij nu weer de brol van de premier opruimen.” Binnen de regering heeft een collega troostende woorden voor de minister van Buitenlandse Zaken, de eerder onbekende Goffin. Die man raakte, als minister van Defensie, want dat is hij ook (u weet, de MR heeft nogal wat posten in deze regering), betrokken bij de bestelling van een grote partij federale mondmaskers, wat toch nogal hobbelig verliep.
En nu zit Goffin dus wat in de rats over de fameuze kleurcodes. België geeft voortaan met drie kleurcodes aan naar welke bestemming in het buitenland je kan reizen (groen), welke helemaal verboden zijn (rood) en wat toch ‘afgeraden wordt’ (oranje). Die laatste definitie veranderde een paar keer van “sterk aangeraden in quarantaine te gaan na terugkomst”, tot “waakzaamheid”.
Maar de echte clou zit hem in de reacties in het buitenland, en vooral, wie die codes bepaalt. Want Goffin en ook premier Sophie Wilmès (MR) kregen al boze telefoons van het hoogste niveau uit Portugal (waar de hoofdstad op code ‘rood’ staat), Luxemburg én van Zweden, dat op ‘rood’ stond, maar nu oranje wordt. En ook buur Luxemburg, dat op ‘oranje’ staat, is dus zeer ontstemd: het land test massaal, en spoort dus zo ook meer cases op, is daar de uitleg.
Puin ruimen dus voor Goffin en z’n diplomaten, die bijzonder verveeld zitten met de zaak. Want hoewel Buitenlandse Zaken officieel het advies geeft, hebben ze inhoudelijk niets te zeggen over die kleuren: het is enkel medisch, via Volksgezondheid, dat de codes bepaald worden. “Wij krijgen de volle laag, voor wat men bij Maggie De Block (Open Vld) blijkbaar beslist”, is in diplomatieke kringen te horen.
Vanmorgen op Radio 1 verdedigde vicepremier De Croo nog dat systeem: “We moeten enkel naar feiten en cijfers kijken om die kleurcodes te bepalen”, zo stelde hij.
Maar binnen de regering is een ander verhaal te horen: “We hebben de premier gewaarschuwd, dat enkel een methode die medisch kijkt, en geen rekening houdt met ander advies, zoals bijvoorbeeld hoe andere landen de zaak inschatten, geen goed idee was. Buitenlandse Zaken had dit perfect kunnen monitoren, en een stukje mee bepalen. Dan waren al die incidenten niet gebeurd”, zo vertelt een regeringsbron.
“Wij zijn wel de hoofdstad van Europa, dat is toch wat lichtzinnig om dan zomaar met kleurcodes te zwaaien en niet te denken dat dat repercussies gaat hebben.”

Om te volgen: De virologen versus de politiek, het verhaal gaat verder.

Blijkbaar zat het er woensdag, op de Nationale Veiligheidsraad, bovenarms op tussen de ‘experten’, met name dan de virologen, en de politici. Het Laatste Nieuws signaleert een incident, met stevige decibels. De academici waren immers weinig duidelijk in hun advies, waarop de politiek dan maar besliste om niets extra te beslissen.
Verwonderlijk is dat niet: er is al weken spanning tussen beide. Want hoewel die virologen stellen “enkel te adviseren”, communiceren ze vaak hun “advies” via de media, waardoor het wel zeer dwingend wordt voor de politiek.
De passage van drie van hen, Erika Vlieghe, Marc Van Ranst en Herman Goossens, in het Vlaams Parlement deze week, bij de ad-hoccoronacommissie, maakte bovendien geen al te positieve indruk op de beroepspolitici. Immers, de drie lanceerden daar stellingen als zou een technocratische groep, zonder politici, best alle beslissingen nemen. Of nog beter, volgens Van Ranst: één man. Hijzelf was ooit ‘griepcommissaris’ in 2009.
Vanmorgen op Radio 1 werd Vlieghe gevraagd naar die bewuste botsing in de Veiligheidsraad. “Wel, euh, zo’n passage op de Veiligheidsraad, dat is nooit een walk in the park, maar het ging er niet feller aan toe dan op andere momenten. Maar, wel, het spanningsveld tussen politiek en wetenschap is altijd een gegeven. Wij moeten adviezen geven en beleidsmakers moeten beleid maken, en naarmate er meer druk op zit, neemt de spanning toe.”

Om te volgen: Het doorzichtige spel van Brussels Airlines, en vooral hun moederbedrijf, Lufthansa.

Het blijft een rondje blufpoker, de redding van de ‘nationale carrier’, Brussels Airlines, in feiten en daden eigenlijk gewoon een honderd procent Duits bedrijf.
Al weken probeert de directie van dat bedrijf via de media het paniekverhaal te zaaien dat “de kas leeg is”, dat “het water aan de lippen staat”, dat “het bedrijf en duizenden jobs ten onder zullen gaan”. Daarbij is het doel heel simpel: de Belgische politiek onder druk zetten, om toch maar met miljoenen euro’s over de brug te komen om de zaak te redden.
Maar het minderheidskabinet Wilmès II is niet onder de indruk. Bevoegd minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) gaf behoorlijk wat tegengas in de Kamer gisteren.
De Duitsers vragen bijna 300 miljoen euro, maar ze weigeren mee te gaan met de eis van de Belgische regering om inspraak te krijgen, in ruil voor die som. Niemand in de Wetstraat is vergeten dat nog maar drie jaar geleden Lufthansa van plan was om Brussels Airlines definitief uit te kleden, en er een lowcostcarrier van te maken: Eurowings.
De Duitsers namen bovendien een aantal jaar geleden op agressieve manier de resterende aandelen voor een appel en een ei over. Maar het management van Lufthansa wil op geen enkele manier concessies doen, zo lijkt het. Eerder schakelen ze bevriende reporters in, om doemverhalen te lekken.
“Twee maanden lang hebben wij geen tegenvoorstel van Lufthansa gekregen. En dat nadat er 24 videocalls en zes versies van overeenkomsten gemaakt zijn, grotendeels door ons”, zo stelde De Croo in de Kamer.
De Belgische regering heeft ondertussen met hun Duitse evenknie overlegd: premier Sophie Wilmès (MR) met Angela Merkel, maar ook de belangrijke ministeries van Financiën en Economie in Duitsland verstaan het Belgische standpunt. Zij hadden zelf maandenlang een worsteling met het management van Lufthansa.
- België eist onder meer dat Lufthansa zelf zou investeren in het kapitaalarme Brussels Airlines, het sociaal overleg respecteren en de ontslagen zou beperken. Plus ze willen garanties dat het businessplan, dat vluchten naar Brussel verzekert, gegarandeerd is. De Duitsers weigeren steeds.
- Maar de minderheidsregering staat onder druk: onder meer de socialisten en zeker de PTB eisen niets minder dan een nationalisatie. Maar zelfs de MR zou dat scenario niet ongenegen zijn, als de Duitsers het hard blijven spelen.