Achter de schermen van coronacrisis voeren PS en N-VA de forcing: deze week versnelling verwacht

Terwijl iedereen focust op een nieuwe Nationale Veiligheidsraad vandaag, met strengere maatregelen, zijn in alle stilte de twee grote partijen, PS en N-VA, bezig met diepgaande gesprekken. Daarover lekt weinig, maar een versnelling wordt verwacht: eind deze week staat een tussentijds verslag bij de koning op de agenda. De druk op de liberalen, die zich weerbarstig opstellen, wordt dan groot.

In het nieuws: Vanaf vanmorgen om 9 uur zit de Nationale Veiligheidsraad weer samen.

De details: Het belooft een erg symbolische vergadering te worden: voor het eerst sinds weken komen er opnieuw strengere maatregelen aan.

De opbouw naar de Nationale Veiligheidsraad (NVR) was ook niet bepaald geruisloos. Al vrij snel na de vorige bijeenkomst, stak een storm van protest op, over het uitblijven van strengere maatregelen. Zeker de experten, die zelf de NVR adviseren, waren unisono spijkerhard.
Zeker de voorzitter van de GEES, Erika Vlieghe, was zeer scherp. Zij was het niet eens met de beslissing om de bubbel niet te verkleinen. Daarbij kwam dat Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) een foute weergave deed van haar standpunt. Meteen kondigde ze aan niet meer naar de NVR te komen, wat erg gemediatiseerd werd. Maar hoe ze tegelijk voorzitter van de GEES, de groep die de exit moet voorbereiden, zou blijven, en weigeren nog naar de NVR te komen, dat leek moeilijk combineerbaar.
Vandaag is ze “met vakantie” en dus niet aanwezig. Haar collega Marc Van Ranst neemt nu de honneurs waar namens de experten. Die kondigde al in de media aan dat het “cruciaal wordt”, “de belangrijkste vergadering sinds het begin van de crisis in maart”.
De cijfers zijn dan ook bijzonder slecht. Verschillende bronnen in de Wetstraat wijzen op dagcijfers die nog een pak hoger liggen dan 500 besmettingen per dag. Door het gemiddelde van de weekcijfers, de manier van tellen die Sciensano hanteert, wordt dat in officiële communicatie afgevlakt, in werkelijkheid is het dus veel hoger in die dagcijfers.
Maar ook uit de politiek zelf kwam er scherpe druk. In Antwerpen, de provincie die het hardst van al getroffen is op dit moment, namen gouverneur Cathy Berx en burgemeester Bart De Wever (N-VA) scherpere maatregelen. En ze riepen meteen de Veiligheidsraad op hun strengere maatregelen te volgen.
Zo kwam het trio van premier Sophie Wilmès (MR), en de Vlaamse en Waalse minister-presidenten Jan Jambon (N-VA) en Elio Di Rupo (PS) de federale regering toch onder sterke druk om ‘iets’ te doen: de NVR was eerst gepland op het einde van deze week.
Maar ook binnen de federale regering rommelde het: Open Vld besliste de forcing te voeren, en wilde dat er snel een kern en NVR zou bijeengeroepen worden. Daarbij nam Maggie De Block (Open Vld) als minister van Volksgezondheid het voortouw: zij drong eropaan om de NVR te vervroegen.
De premier ging uiteindelijk akkoord: de zaak werd naar vanmorgen verdaagd. Daarbij was de uitleg dat er plots een pak meer “superverspreiders” tussen de besmette patiënten zaten, mensen die erg veel anderen kunnen aanzetten. Maar binnen de regering is te horen dat de druk “niet meer houdbaar was”. Daarbij is er wel wat ergernis onder de collega’s over hoe sommigen ‘panikeerden’ bij massale druk. Maar dat gebeurt allemaal off the record.
Op Radio 1 vanmorgen een zeldzaamheid: iemand die het toch opnam voor ‘de politiek’. Vicepremier Koen Geens (CD&V) gaf toe dat het toch wel allemaal erg snel gaat: “Als ik zie wat het verschil is in maatregelen tussen wat ons de 20ste en de 26ste juli zijn voorgesteld door experten, dat is gigantisch. Het virus is razendsnel zich aan het verspreiden, en nu reageren we. Maar van alles wat voorgesteld is de 20ste, hebben wij enkel de aanbeveling van de contactbubbel niet gevolgd”, zo verdedigde Geens. “Wat we dan niet mogen doen, is op elkaar beginnen schieten. We moeten samenwerken.”
Eerder dit weekend publiceerde Geens al een soortgelijke tekst op z’n Facebookpagina: “Stuurlui mogen dan hun meningsverschillen niet etaleren. Wie erover nadenkt, beseft dat er geen groot gelijk is. Het is belangrijk dat we in dezelfde goede richting gaan. Voetje voor voetje. Met vallen en opstaan. Langzaam maar zeker. De taak vraagt veel moed.”

Wat moeten we verwachten? De bubbels worden kleiner.

Een pak maatregelen zijn eigenlijk al zo goed als gekend. Zo verkleint de bubbel van mensen waarmee we contact mogen hebben opnieuw. Op dit moment zijn dat 15 mensen, wekelijks wisselend. Dat cijfer zal naar 10 of lager gaan, en ‘vast’ worden: dezelfde mensen die je mag/moet blijven zien. In de provincie Antwerpen was dat al het geval.
Een strengere controle in de horeca lijkt onvermijdelijk. Die handhaving scherpte al aan in de grote steden, onder meer in Antwerpen werden heel wat zaken gesloten. Maar dat zal vermoedelijk breder worden uitgerold.
Ook thuiswerk zal vermoedelijk weer meer aangeraden worden om op het werk verspreiding tegen te gaan.
Opnieuw individueel winkelen ligt ook op tafel.
Evenementen worden herbekeken: huwelijksfeesten liggen onder vuur, omdat daar veel besmettingen zouden plaatsgevonden hebben.
Mondmaskers liggen ook op tafel: in Antwerpen is nu ook al beslist dat je zo’n masker altijd op zak moet hebben. Dat zou naar heel het land kunnen uitbreiden.
Overigens zitten ook de gouverneurs van Antwerpen en West-Vlaanderen deze keer mee aan tafel. Zeker de komst van Berx is opmerkelijk: zij toonde de afgelopen dagen al dat ze niet bang is haar nek uit te steken.

Opvallend: De politieke spanning tussen MR en N-VA valt op.

Dat het niet meteen goed zit tussen de Franstalige liberalen en de Vlaams-nationalisten, is een understatement. De Wever verhulde nauwelijks z’n kritiek op de NVR, met premier Wilmès als leider, vorige week. Hij ‘betreurde’ dat die niet strenger was geweest, en voerde zelf scherpere maatregelen in.
Onderliggend maakt men er bij de N-VA geen geheim van dat men vindt dat die regering niet functioneert en een manifest gebrek aan leiderschap vertoont.
Maar de MR sloeg terug. Hun vicepremier David Clarinval kwam plots naar buiten om te eisen “dat de stad Antwerpen strengere maatregelen zou nemen, en niet zich achter de beslissingen op het federale niveau zou verschuilen”. Kwestie van een koekje van eigen deeg te geven.
Maar het woord ‘subtiel’ staat niet in het woordenboek van de Franstalige liberalen. Zowat iedere beschikbare minister werd opgetrommeld (en dat zijn er heel wat), om op de N-VA-burgemeester te schieten. Zo was vanmorgen ook Denis Ducarme (MR), minister van Middenstand, voor diegenen die het zouden vergeten zijn, op de RTBF te gast om dezelfde aanval te lanceren.
En plots begon voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) zich ook te moeien, met zowaar Nederlandstalige tweets, om Antwerpen te viseren. “Het is logisch dat we naast de regels die voor heel België van toepassing zijn, specifieke lokale regels nodig hebben zoals in Antwerpen. De NVR laat de lokale autoriteiten toe om zo adequaat en zo doelgericht mogelijk te werk te gaan.”
Dat leverde dan weer een steekspel op met Sander Loones (N-VA), prominent Kamerlid van de Vlaams-nationalisten. “Uitstekend vast te stellen dat Bouchez pleit voor decentrale aanpak en subsidiariteit. Fundamentele principes om te komen tot meer beleidsefficiëntie. Op tal van domeinen overigens”, stelde die wat plagerig, het leidde tot een hele stroom tweets tussen de partijvoorzitter en het Kamerlid.

The big picture: De spanning tussen MR en N-VA is allerminst toevallig.

De Franstalige liberalen zijn bijzonder op hun hoede over wat met de regeringsonderhandelingen aan het gebeuren is. Want daar staat de MR de facto buitenspel: een situatie die ze eigenlijk al maanden niet meer meegemaakt hebben.
Want in de schaduw van de huidige opstoot aan crisisgevoel in de Wetstraat, en het hele mediacircus rond de NVR, opereren PS en N-VA op volle toeren.
Afgelopen weekend werd er stevig dooronderhandeld. “Het zijn erg lange dagen“, zo licht een bron toe. PS en N-VA zijn daarbij in werkgroepen bezig, met zowel de toppolitici als de sherpa’s. Bedoeling is om een basis voor een akkoord tussen PS en N-VA klaar te hebben, en deze week dan de forcing te voeren.
Daarbij zit er ook een institutioneel luik, waarvan in La Libre twee pikante details lekten. Zo zou er voor de N-VA gesleuteld moeten worden aan de faciliteitengemeenten, en zou ook BHV als gerechtelijk arrondissement gesplitst worden. Het zijn gestuurde lekken, die bedoeld zijn om de PS in moeilijkheden te brengen: maar tot nu toe blijft het protest uit, en de druk voor Paul Magnette (PS) compleet beheersbaar.
Meer zelfs: de stress lijkt bij de MR te liggen. Immers: de Franstalige liberalen zijn, door de komst van het cdH aan tafel, niet meer nodig om een coalitie te vormen. De menselijke relaties tussen Bouchez en andere partijvoorzitters zijn ondertussen van die aard, dat het niet kan verbazen dat nog weinigen zin hebben de MR-voorzitter te betrekken.
Afgelopen weekend klikten daarop MR en Open Vld zich vast aan elkaar: “Het zal met 26 zetels zijn, of met 0“, zo stelde Bouchez stoer, zowel de fractie van Open Vld (12 zetels) en die van de MR (14 zetels) dus. Daarbij wint voorlopig dus vooral de MR: zij lijken veel meer bedreigd dan de Open Vld.
Maar bij de Vlaamse liberalen redeneert men op lange termijn: de band met de MR is belangrijk, de families in de Wetstraat betekenen een strategische versterking. Om die reden besliste Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert om z’n lot te verbinden: politiek gaat over meer dan één dag vooruit werken, zo is de redenering.
Dat Open Vld zo voorlopig MR lijkt te ‘redden’ is een zoveelste wending van het plot in de onderhandelingen de afgelopen maanden die wat cynisch is: maandenlang was het eerder de MR die de levenslijn voor de Open Vld moest openhouden. Immers, in paars-gele scenario’s die het afgelopen jaar passeerden, was het steevast de Open Vld die er voor de PS af moest. Maar toen was geen sprake van cdH in het puzzelspel.
Verschillende betrokkenen geven daarover overigens toe dat dit niet altijd even waterdicht gebeurde door de MR: meermaals zouden de Franstalige liberalen bereid geweest zijn om hun Open Vld-collega’s te lossen.

En nu? De liberalen zetten hoog in.

De PS en N-VA hebben tot nu toe nog niemand officieel uitgenodigd om te komen praten. Dat irriteert de liberalen wel: het beeld ontstaat alsof de grote twee onderling alles gaan bedisselen. De strijdkreet “geen zak geld in ruil voor een staatshervorming”, is al wat een voorafname van wat men vermoedt dat er straks op tafel zal komen van bij die twee: institutionele hervormingen, in ruil voor meer geld voor een sociaal beleid.
Komt daarbij dat het ‘verraad’ van de sp.a en N-VA, die mee aan tafel zaten tijdens gesprekken over een Arizona-coalitie, maar ondertussen met de PS bezig waren, bitter smaakt bij MR en Open Vld. Zeker dat er daarover wordt opgeschept bij de socialisten, bevordert de sfeer niet, wordt ook niet geapprecieerd bij onderhandelaars en drijft Lachaert naar Bouchez.
Maar de verbintenis die Lachaert aangaat met Bouchez wordt bijzonder lauw onthaald bij de anderen. “De Open Vld-voorzitter claimt in het ene interview dat hij diegene is die uiteindelijk toch PS en N-VA opnieuw bijeenbracht. En elders in een interview zet hij dan een constructie op om die twee te laten mislukken? Hoe rijm je dat precies?“, klinkt het bij een collega-voorzitter.
“Natuurlijk zijn die banden tussen de ‘families’ relevant. Maar de sp.a heeft dat toch iets slimmer gespeeld, door niet openlijk aan het handje van de PS te gaan lopen. Wat win je daar nu bij, om zo opzichtig dat met Bouchez te gaan doen?”, zo vraagt een speler zich af.
Hoe dan ook dreigt de nieuw gesmede alliantie van MR en Open Vld straks wel heel stevig getest te worden, als PS en N-VA de versnelling plaatsen. Wie gaat een ‘deal’ tussen de grote twee in de weg staan, om zo alsnog, in volle coronacrisis met de tweede golf, het land geen volwaardige regering te geven? Die druk komt niet op “de liberale familie”, die komt op beide partijen, elk met hun eigen dynamiek, achterban, en druk uit de media.
Het is een kwestie van tijd voor die versnelling er komt, en dan zullen de kaarten op tafel moeten. “Dat moment komt er snel“, zo is te horen.

Ondertussen in de marge: Een lastige reeks beelden voor sp.a-voorzitter Rousseau, dansend op een feestje.

Een vuurtje, aangestookt door ’t Scheldt, een ‘satirisch’ medium, en aangeblazen door onder meer een stevige tweet van De Tijd-journalist Rik Van Cauwelaert, verspreidde zich gisteren: video’s van een dansende Conner Rousseau, op een uitgelaten feestje, naast Viktor Verhulst en Kobe Ilsen, twee BV’s.
De beelden zijn van het trouwfeest van de broer van Rousseau, een weekend geleden in Zuid-Frankrijk. Daar is, in tegenstelling tot België, dansen niet verboden. En de ‘social distancing’ is er beperkt tot 1 meter. Maar had de sp.a-voorzitter zo dan de regels geschonden of niet?
Feit is dat onder meer Het Laatste Nieuws de beelden al langer had, er eerst “geen nieuws” in zag, maar ze uiteindelijk toch bracht, na de druk dus op sociale media en een satirische site. Een precedent dat collega-politici niet bepaald zullen verwelkomen.
Rousseau zelf zag zich uiteindelijk verplicht te reageren, onder meer in De Morgen en Het Laatste Nieuws: “Ik ben vorig weekend, zoals vooraf aangekondigd, naar de trouw van mijn broer in Frankrijk gegaan. Alles was er georganiseerd in de buitenlucht, conform de geldende coronamaatregelen. Heel jammer dat sommigen daar meer van willen maken dan het in werkelijkheid was”, zo stelde Rousseau, die zich achteraf ook liet testen en negatief bleek.