Europa zal dit jaar één van de slechtste wijnoogsten in decennia hebben. Er zal maar liefst 14% minder op flessen worden getrokken, of een daling met 5,8 miljard liter ten opzichte van vorig jaar. De reden: slecht weer én de gevolgen van de opwarming van ons klimaat die zich doen gelden. De verandering van ons klimaat heeft trouwens nu al immense gevolgen voor de wijn die je drinkt.

Het is al meer dan vijftig jaar niet voorgekomen dat in de EU zo weinig wijn werd geproduceerd als dit jaar hebben ze uitgerekend bij COPA-COGECA, de in Brussel gevestigde koepelorganisatie voor de Europese agrarische sector.

Er is maar liefst 5,8 miljard liter minder wijn geproduceerd. En hij gaat dus ook duurder worden. Alleen in Portugal is er sprake van een goeie oogst, maar onder meer in Frankrijk, Spanje en Italië zijn de verliezen enorm.

In Frankrijk gaat dit jaar zo’n 37 miljoen hectoliter. Dat is 18% minder dan vorig jaar. In Italië is het zelfs nog erger: daar gaan ze eindigen op 40 miljoen hectoliter en dat is 26% minder dan vorig jaar. In Spanje wordt dit jaar zo’n 20% minder wijn gemaakt (ze mikken daar op 36 miljoen hectoliter).

Duurder

De tegenvallende resultaten zijn volgens COPA-COGECO te wijten aan extreme weersomstandigheden en klimaatverandering. Zo had bijvoorbeeld Frankrijk in het prille voorjaar – een gevoelig stadium voor de wijnstok – te maken met sterke vorst. Ook hadden wijngaarden te maken met droogtes en meerdere hittegolven.

Deskundigen verwachten dat de prijzen van de wijn door de tegenvallende productie zullen stijgen. Maar die prijsstijgingen zijn niet groot genoeg om de door wijnproducenten geleden verliezen te compenseren.

We staan overigens nog maar aan het begin van wat barre tijden dreigen te worden voor zowel wijnproducenten als -liefhebbers. Op verschillende vlakken.

Een rapport gepubliceerd door de Franse regering geeft aan dat de opwarming van ons klimaat in de komende decennia zal zorgen voor een verschuiving van de oogstbare zones in noordelijke richting.

Go north

Voor het noordelijk halfrond betekent een toename met 1 graad een verplaatsing van de wijnstreken van 180 kilometer noordwaarts, of de afstand tussen Reims en Charleroi.

De wijngebieden van de wereld situeren zich momenteel tussen de 25ste en 45ste breedtegraad, zowel noordelijk als zuidelijk. Maar door de opwarming van ons klimaat zijn de grenzen zich duidelijk noordwaarts aan het verplaatsen.

Je kan er bijvoorbeeld van op aan dat je (klein)kinderen vooral zullen feesten met Engelse Champagne: de grote Champagnehuizen zijn sterk in Zuid-Engeland geïnteresseerd, want naast een fris en gunstig klimaat, dat bevorderlijk is voor de productie van schuimwijn, is er ook goeie krijtgrond.

In het Zuidelijk deel van Europa wordt het een moeilijker verhaal: daar krijgen ze steeds meer af te rekenen met moeilijker teelomstandigheden, zeker voor de druivenrassen die daar nu worden gebruikt.

Aanpassen

De opwarming zal van de wijnbouw een meer riskante onderneming maken op economisch vlak, en de wijnbouwers zullen zich moeten aanpassen aan de nieuwe klimatologische omstandigheden.

Sommigen zijn daar nu al volop mee bezig. Door bijvoorbeeld de aanplantingdichtheid te verhogen om de trossen te beschermen tegen verhitting, de wijnstokken dieper te laten wortelen, de bodem te laten begroeien om de evaporatie van het water te reduceren, aan collectief beheer te doen van de watervoorraad die steeds schaarser zal worden.

Dat je de jongste jaren op het eerste gezicht bizarre kruisingen van druivenrassen ziet opduiken op je etiket is geen wonder: het is vaak een kwestie van moeten omdat de traditionelere druivensoorten niet meer haalbaar zijn door het veranderde klimaat.

Straffer

Je zal ook maar weinig klimaatsceptici tegenkomen onder Europese wijnmakers. De meesten verbouwen op terrein dat al eeuwen daarvoor wordt gebruikt, en ze kunnen de veranderingen gewoon zien door in hun kelder te duiken.

De bij Vlamingen erg bekende Côtes du Rhône uit de Rhônevallei bijvoorbeeld. Daar werden in de 19de eeuw vaak pas eind oktober de druiven geplukt. Vandaag zouden de druiven dan al rot en verdroogd aan de ranken hangen.

Het klimaat heeft ook wel degelijk een serieuze impact op de smaak. Druiven rijpen door de zon, dus hoe meer zon, hoe rijper ze worden, hoe meer suiker ze bevatten, en hoe meer alcohol er door gisting gevormd wordt in de wijn. Elke wijnliefhebber kent die evolutie naar hogere alcoholpercentages.

Veel Europese wijnen die 20 jaar geleden nog alcoholpercentages tussen 12 en 13 % hadden, zitten nu al aan 14 tot 15% bijvoorbeeld.

Probleem

Alle wijnbouwers zeggen daarover hetzelfde: dat wordt op termijn een probleem voor het evenwicht in de wijn. Want zoveel alcohol leidt tot wijnen die fraîcheur en elegantie missen, een branderige afdronk hebben en zwaarder op de maag vallen.

In zuidelijke streken zijn wijndomeinen nu al hun nieuwe wijnstokken aan het aanplanten op koelere plekken: hoger gelegen, dichter bij de zee, of georiënteerd op het noorden.

Ze houden er rekening mee dat ze hun huidige wijngaard vroeg of laat zullen moeten opgeven omdat de druiven er niet langer evenwichtig kunnen rijpen. En dus ook niet tot evenwichtige wijnen kunnen leiden. Meer nog: teveel zon en warmte kunnen de rijping volledig blokkeren.

Wie nu denkt “oké, dan verbouwen we gewoon wijn in noordelijkere streken”, wel, zo simpel is het niet. Want de klimaatopwarming brengt ook extremere weersomstandigheden met zich mee in noordelijkere contreien.

Meer hittegolven en ook zwaardere onweersbuien en bijvoorbeeld meer en grotere hagelbollen. Hagel richtte al twee jaar op rij een ravage aan in de noordelijker gelegen streken Bourgogne en Champagne bijvoorbeeld.

In de Loirestreek werden de wijngaarden van Vouvray bijna volledig vernietigd door hagelstenen zo groot als pingpongballen.