Netflix pakt opnieuw uit met David Fincher. Het is hij die zijn schouders destijds – het lijkt een eeuwigheid geleden –onder House Of Cards zette en daarmee bewees dat ook streamingkanalen voor eigen straffe series garant kon staan. Het is ook hij die met onder andere Se7en, Fight Club, Zodiac, The Social Network en Gone Girl al meer dan een paar straffe films heeft gemaakt. Naarmate de productie vorderde nam Fincher de serie meer in handen en werd er steeds meer afgeweken van de oorspronkelijke scenario’s die Joe Penhall had geschreven. Penhall verliet uiteindelijk de serie.

De insteek van Mindhunter is ontzettend boeiend. We volgen Holden Ford, een gijzelingsonderhandelaar en leerkracht bij de FBI die de redenen achter misdaad steeds minder lijkt te begrijpen en steeds meer begint te beseffen dat psychologie weleens de ontbrekende factor zou kunnen zijn in het begrijpen van seriemoordenaars.

Hij komt in contact met de post doc studente Debbie en besluit dan om samen met de meer ervaren agent en professor Bill Tench zijn collega’s duidelijk te maken dat de factor psychologie niet overschat kan worden in hun werk. In tweede instantie gaan ze ook seriemoordenaars interviewen om zo meer inzicht te krijgen in de psyche en die kennis te gebruiken in toekomstige zaken.

Mindhunter speelt zich af in de tweede helft van de jaren zeventig. JFK is nog niet zolang geleden vermoord, de wonde van de oorlog in Vietnam is nog gapende, vier studenten worden vermoord door de National Guard tijdens een protest tegen die oorlog, Watergate is nog vers, Charles Manson gaat vlot over de lippen. In de openingsaflevering horen we Holden ergens zeggen “De wereld kent geen logica meer, de misdaad dus ook niet.” Hij raakt aan de praat met Debbie, een post doc studente sociologie die hem vertelt over Durkheim en diens theorie dat criminaliteit een reactie is op wat er mis loopt in de samenleving. In Mindhunter gaat het over een ander tijdperk, maar evengoed zou het over vandaag kunnen gaan. Over Trump, over IS en over gigantische schietpartijen in Las Vegas.

Drie personages om te zien:

1. Ed Kemper/Jerry Brudos (Cameron Britton/Happy Anderson)

Een puntje van kritiek op Mindhunter is dat de serie beter is in zijn bij- dan in zijn hoofdrollen. Met name de moordenaars die ondervraagd worden en die elke keer maar één of twee afleveringen meespelen, blinken uit. We hebben er twee uitgepikt, Ed Kemper en Jerry Brudos. Ed Kemper is de eerste die aan bod komt. Hij lijkt vriendelijk, is intelligent en objectief en hij houdt ervan te vertellen over hem, zijn daden en beweegredenen. Dat hij dat met zo een afstand en gemak doet, maakt hem griezelig. De acteerprestatie is briljant.

De tweede die opviel was Happy Anderson als Jerry Brudos. Hij lijkt wel het tegengestelde van Kemper: hij is weerspannig, wil eigenlijk helemaal niet praten, ontkent zijn misdaden en stelt keer op keer dat het bewijs tegen hem verzonnen en de bekentenis afgedwongen is. En o ja, hij heeft een ding voor vrouwenschoenen. Ook hier: akelig goed gespeeld.

2. Wendy Carr (Anna Torv)

Ze is de grote vernieuwer in de reeks. Niet alleen is ze een hoog aangeschreven wetenschapper, het is ook zij die Ford en Tench richting professionalisering leidt. Of ten minste wil leiden. In de eerste helft combineert ze haar job aan de universiteit van Bosten met haar werk bij de FBI, daarna kiest ze voluit voor Quantico, tegen het advies van haar vriendin in. Want ja, Carr is niet alleen een onafhankelijke, intelligente en succesvolle vrouw, ze is ook lesbisch.

3. Bill Tench (Holt McCallany)

Met betere hoofdrolspelers zou Mindhunter nog beter zijn geweest. Van de twee special agents die de serie dragen komt Holt McCallany als Bill Tench nog het best weg. Hij is de meest doorleefde van de twee, degene met ervaring, en hij heeft ook een boeiende thuissituatie.

Hij kon geen kinderen krijgen met zijn vrouw Nancy dus besloten de twee een kind te adopteren. Dat kind is Brian en het contact met zijn adoptievader loopt moeilijk. Brian praat niet tegen Bill, knuffelt hem niet en kijkt hem niet in de ogen. Wanneer Nancy muziektherapie oppert, staat Bill weigerachtig tegenover een “hippietherapeut”, terwijl hij net degene is die het belang van psychologie ingang doet proberen te vinden bij de FBI.

Waarom kijken?

Wat Mindhunter zo interessant maakt, is het pionierswerk van Ford en Tench. Want wat doorheen de decennia nog steeds niet veranderd is, is dat wat onbekend is, angst aanjaagt en op weerstand botst. Waarom is het niet goed zoals het was? We zagen de laatste jaren in het uitstekende Halt And Catch Fire over de intrede van de computer, in Masters Of Sex waarin de uitstekende Dr. Masters zowat heel de medische wereld tegen hem krijgt omdat hij onderzoek wil doen naar seks en seksualiteit en in The Knick: wie pioniert, rijdt mensen tegen hun kar.

Daar trekt agent Ford zich weinig of niets van aan. Hij streeft naar een beter en completer begrip en is ervan overtuigd dat waanzin alleen te voorkomen is wanneer je waanzin begrijpt. Omstandigheden beïnvloeden gedrag en zelfs iemand als Charles Manson kan gevormd zijn door zijn jeugd en zijn verleden, dat is zijn standpunt. Dat is ook de reden waarom hij gaat praten met Ed Kemper (Cameron Britton lijkt sprekend op de echte Edmund Kemper), een reus van 2.10 meter, een seriemoordenaar die jonge meisjes vermoordde, maar ook zijn eigen moeder vermoordde en nadien een seksueel spelletje deed met haar hoofd.

Op roadtrip

Van daaruit start een roadtrip en gaan Ford en Tench meer seriemoordenaars interviewen om zo meer en meer informatie te vergaren, op een puur wetenschappelijke manier, met vallen en opstaan. Wendy Carr, een onderzoeker van de universiteit van Boston, hamert op een uniforme methode en wil de twee agenten meer naar uniformiteit leiden, maar vooral agent Ford weigert om van zijn intuïtie af te stappen.

Op hun weg wordt hun hulp ingeroepen bij plaatselijke en opmerkelijke zaken die bijna altijd een seksuele component hebben. De moordenaars en verdachten zijn zonder uitzondering mannen, de slachtoffers zijn zonder uitzondering vrouwen.

De zaak van Beverly Jean en Benjamin (vanaf E4) in het bijzonder is ontzettend interessant in een tijd waarin seksuele intimidatie de nieuwssites en de sociale media beheerst. Ergens in E5 voeren Ford en Tench de discussie wat een vrouw op haar eentje in een café kan doen. Is ze daar per definitie om een vent op te pikken? Is het geheel ondenkbaar dat ze gewoon iets komt drinken? Onze eerste gedachte daarbij was “Hoe ouderwets”, onze tweede gedachte was “Er is verdorie nog niks veranderd.”

Toch wordt er ook geteased. In het begin van de afleveringen zien we vanaf de derde aflevering een man met een brilletje, een ADT Serviceman. Op het eerste zicht een doodgewone man, maar omdat hij in Mindhunter opgevoerd wordt, weten we dat dat maar een kwestie van tijd is.

Mindhunter is ideaal voor wie altijd al gefascineerd is door (serie)moordenaars en hun motieven, maar nooit op hen toe durfde stappen, ideaal voor iedereen die in psychologie en criminologie geïnteresseerd is of in politiezaken. Of gewoon: voor al wie van gestaag spanningsopbouwende televisie houdt.

Zijn crime series je ding? Dan vind je hier ons lijstje van de beste op Netflix.