Sp.a gaat voor meer garanties: Arizona herleeft heel zachtjes, sherpa's nu aan de slag

De Vlaamse socialisten willen verder praten over een coalitie zonder de PS, maar blijven hameren op garanties. Een gesprek over de nota van de drie voorzitters van MR, Open Vld en CD&V leverde geen crash op, integendeel. De methode lijkt wel wat gewijzigd: in plaats van plenaire meetings te forceren, probeert men via de sherpa’s nu technisch verder voorstellen uit te werken en blijft het voorlopig bilateraal.

In het nieuws: De discretie rond de onderhandelingen keert wat terug.

De details: De Arizona-coalitie lijkt weer wat levend, vooral omdat de rust weerkeert.

Een meeting tussen sp.a-voorzitter Conner Rousseau en de drie voorzitters van de regeringspartijen, Georges-Louis Bouchez (MR), Joachim Coens (CD&V) en Egbert Lachaert (Open Vld), verliep ordentelijk, donderdagvoormiddag. De drie, die aan een zelfopgelegde opdracht bezig zijn om een volwaardige meerderheid te zoeken voor een regering, toonden hun startnota aan Rousseau.
Die klapte de deur niet dicht. De sp.a staat nochtans voor een zeer complexe oefening: met Arizona mikt men op een coalitie tussen liberalen (26 zetels), N-VA (24 zetels), christendemocraten (17 zetels), aangevuld met de 9 zetels van de Vlaamse socialisten. Dat is een erg nipte coalitie, die overhelt naar rechts.
Zonder de PS moet het kleine sp.a dus boven haar gewicht boksen en inhoudelijk een aantal rode lijnen trekken, waar ze niet onder gaan. Drie punten komen steeds terug voor de sp.a:
- Fiscaliteit: er moet meer rechtvaardigheid komen, grote vermogens en multinationals mogen niet meer ontsnappen en moeten een grotere bijdrage leveren.
- Gezondheidszorg: er moet een structurele investering komen in de witte sector, na de coronacrisis.
- Koopkracht: er moet een verhoging komen van de laagste lonen én van de pensioenen.
De drie lijken nu wel van methode te zijn veranderd: eerder dan een plenaire meeting met alle zes de voorzitters te forceren, gaan ze mee in de vraag van sp.a en cdH om eerst grondig bilateraal overleg te hebben, en eigenlijk dus onderhandelingen te voeren tussen ‘de drie’ en Rousseau, afzonderlijk van N-VA. Zeker de vraag van sp.a om over hun ‘garanties’ ook technische meetings te hebben, tussen de sherpa’s van de partijen, is van belang: enkel zo sleept sp.a echt garanties uit de brand, is de filosofie.
Maar het wantrouwen blijft, ook inhoudelijk. Want met twee liberale partijen én N-VA aan tafel, is het geen links clubje. Dat een socialistisch wetsvoorstel om veel meer informatie over inkomsten uit vermogen te verkrijgen van banken en andere instellingen uitgerekend gisteren werd weggestemd in de Kamer door de voormalige Zweedse partijen plus Vlaams Belang, was voor de sp.a alvast toch een serieus teken aan de wand.
Een soortgelijk voorstel om meer transparantie op vermogens te krijgen in het Europees Parlement kreeg van diezelfde partijen ook daar een veto. De liberalen en ook N-VA zeggen over die aanpak, om grote bedrijven en grote vermogens te viseren, in principe geen probleem te hebben, zolang de totale fiscale druk in België ook met een toekomstige regering zakt. Vraag is of beide visies te verzoenen zijn.

The big picture: Eén zwaluw maakt de lente niet: pessimisme is aangewezen.

Het was opvallend dat erg weinig lekte gisteren: de afspraken bij de onderhandelaars, en ook bij sp.a, waren zeer duidelijk, niemand mocht communiceren. Dat dat grotendeels lukte, bewijst alvast dat de rust toch ietwat is weergekeerd.
Iedereen besefte dat het beeld dat ontstond begin deze week, waarbij sp.a lijnrecht tegenover het trio stond, dat dan ook publiek in de aanval ging, en een antwoord kreeg op Instagram van Rousseau, die het over ‘leugenaars’ had, niemand goeddeed. In Terzake scoorden Lachaert en Coens, die in vreemde opstelling in de Kamer een interview gaven, geen punten. Maar ook de sp.a-voorzitter z’n imago, dat zorgvuldig was opgebouwd de afgelopen maanden, kreeg een tik.
Radiostilte dus deze keer, en enkel de boodschap “dat er verder gewerkt wordt”.
Maar met dat alles is het vertrouwen niet plots terug. Zowat iedereen aan tafel houdt z’n hart vast voor wat de MR-voorzitter, Georges-Louis Bouchez, straks in petto heeft. Haast niemand gelooft nog dat de Franstalige liberalen écht deze coalitie willen. Daarvoor zijn al iets te veel acties gekomen vanuit de Gulden Vlieslaan, het MR-hoofdkwartier, die manifest de eigen poging een regering te maken beschadigen.
Zo is er heel de abortuskwestie, maandenlang door MR omschreven als een thema “waar geen stem mee te winnen valt“, maar plots vorige week opgewaardeerd tot een “liberale erezaak“. Dat opeens het wel erg vergaand wetsvoorstel zou gestemd worden, terwijl onder fractieleiders van de liberalen, christendemocraten en N-VA was afgesproken om de zaak tot september te verdagen, zette meer dan kwaad bloed bij CD&V en N-VA.
“Als hiermee wordt doorgedaan, is alles kapot. Dan kan er echt niets meer, want dan maak je elke samenwerking tussen liberalen en christendemocraten onmogelijk”, zo stelt een hoge bron. Een serieuze dreiging dus, maar ook een tikkende tijdbom. Dat men binnenskamers bij MR ook toegeeft dat de tekst die voorligt eigenlijk helemaal niet goed is, maakt het nog vreemder.
Maar de MR staat niet alleen. Een vleugel binnen Open Vld staat te trappelen om toch maar de stemming te krijgen: zo dook Vlaams Parlementslid Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) plots op in de gangen van de Kamer, om voor de camera’s van Villa Politica te komen vertellen “hoe belangrijk zo’n stemming” toch maar is.
De vraag is of het nog in de Kamer komt of niet. Parlementsvoorzitter Patrick Dewael (Open Vld) heeft daarbij een sleutel in handen. Dewael stuurde een brief naar de Raad van State, waar hij “een snelle behandeling” vraagt, zodat het wetsontwerp nog voor het zomerreces verder kan behandeld worden. Dat rechtsorgaan liet al weten “zo snel mogelijk te werken”.
Maar ten gronde is het een feit dat de MR van alle zes de onderhandelende partijen, het minst te winnen heeft met een Arizona-coalitie:
- Ze halen zich weer een ferme minderheid aan Franstalige kant op de hals, met amper 19 zetels.
- Ze zijn afhankelijk van het kleine cdH.
- Ze krijgen een woedende PS in de nek, een coalitiepartner die hen “met één vingerknip uit de Waalse regering kan gooien”.
- Ze verliezen een hele reeks ministers.
- Premier Sophie Wilmès (MR) moet opnieuw in zee met N-VA, iets waar ze voor huivert.
Op verschillende momenten gaf Bouchez al openlijk toe eigenlijk die coalitie helemaal niet te willen. Het is dan ook wachten of er straks alweer een torpedo volgt.
Tegelijk vertrouwen de liberalen ook de sp.a niet: het aarzelt en stokt, dus komt er ooit wel een echte toezegging van Rousseau om aan tafel te gaan? Voorlopig houdt men de druk weer even af: plenaire sessies zijn voorlopig niet gepland.

Van belang: Ondertussen doet de federale regering maar verder met haar sessies ‘relancebeleid’, een bevreemdende oefening.

Niets is nog normaal in dit land. Zo hebben we nu dus een federale regering die drie weken uittrekt om allerlei experten, academici, CEO’s, vakbonden en andere sociale partners en zelfs ‘burgers’ te ontvangen, maar die wel bij hoog en laag beweert “geen relanceplan te gaan uitvoeren”. Neen, het is enkel “voorbereidend werk”, zo stelde premier Wilmès in de Kamer.
De eerste minister herinnerde eraan dat ze in de regeerverklaring in maart “beloofd had” om een relanceplan “voor te bereiden”. “Drie weken lang ga ik luisteren“, zo stelde ze. “De bedoeling is om het voor te bereiden, niet uit te voeren. Daar moet stabiliteit voor zijn, en een meerderheidsregering”, zo stelde ze. Daarbij haalde ze hard uit en riep ze nog eens “iedereen op” om toch maar te gaan onderhandelen.
De vraag is hoe geloofwaardig dat is, nadat ze zelf weigerde om, ondanks aandringen van de socialisten én christendemocraten, het initiatief te nemen voor zo’n opdracht, en uiteindelijk de drie huidige onderhandelaars het veld in moesten. Zelf had de premier het herhaaldelijk over haar “plicht” en haar “verantwoordelijkheid” om “het relanceplan voor te bereiden”.
Het blijft een uiterst vreemde oefening, die verschillende waarnemers zien als een poging om toch maar in het zadel te blijven als regering: als het trio straks mislukt, zijn diezelfde drie partijen in de ploeg van Wilmès dan plots het ‘enige alternatief’ om toch maar een relance te kunnen doorvoeren.
Binnen de regering is overigens scherpe kritiek te horen op het hele circus van mensen die ontvangen moeten worden. De term “bezigheidstherapie” viel in kringen van de regeringspartijen. “Dit is niet hoe je een land bestuurt.”

Ondertussen in het nieuws: De saga van de mondmaskers kreeg ook weer een nieuw hoofdstuk.

Nadat premier Wilmès in de namiddag voor de Kamer nog stelde dat het voor de Nationale Veiligheidsraad van volgende week was, keurde het Overlegcomité gisterenavond in alle rapte toch een gebod op mondmaskers goed.
De druk op de politiek was groot geworden. Niet gebaseerd op stijgende, negatieve cijfers in de uitbraak, wel op een mediaoffensief van virologen, die spectaculair hun kar keerden de afgelopen maanden. Een overzicht van Het Laatste Nieuws vandaag is tekenend:
- Eind januari, Marc Van Ranst: “Het virus is hier niet. Dus in België maskers dragen heeft eigenlijk totaal geen zin.”
- Na de lockdown midden maart, Marc Van Ranst: “Dat zijn maskertjes voor de hersenen en niet zozeer voor de luchtwegen.”
- Midden maart, Steven Van Gucht: “Het zorgt ervoor dat de drager zijn gezicht extra aanraakt. Door het masker op en af te zetten, verhoog je eigenlijk het risico om besmet te raken met het coronavirus.”
- Eind maart: Pierre Van Damme : “Je zou kunnen denken: baat het niet dan schaadt het niet. Maar dat is niet helemaal waar. Er hangen ook risico’s aan vast. Het geeft een vals gevoel van veiligheid.”
- Eind april, Erika Vlieghe in De Morgen: “Mondmasker zijn eigenlijk niks meer is dan een laagje vernis.”
Maar in de afgelopen maanden en weken veranderden allen dus van standpunt, net op moment dat de golf aan besmettingen enorm is afgenomen, en er geen druk meer bestaat op de ziekenhuizen om COVID-19 te behandelen. Dat deden ze ook erg publiek: Vlieghe riep meermaals al op, net als Van Ranst, om de verplichting toch in te voeren.
De politiek hield de boot af, maar een nieuw advies van de Hoge Gezondheidsraad, dat zijn zo’n 300 experts, raadde het ook aan. Dat er vervelende consequenties zijn, zoals de handhaving die dan door de politie moet gebeuren, en ook dat het niet bepaald een goed effect heeft op het herstel van vertrouwen in tijden van economische crisis, die moeten er nu bijgenomen worden.
En ook de GEES, de expertengroep, keerde haar kar: daar waren eerst de niet-virologen nog aarzelend geweest, maar ook daar kregen Vlieghe en co de bovenhand.
Vanaf morgen zijn winkels en winkelcentra, cinema’s, theater-, concert- en conferentiezalen, auditoria, gebedshuizen, musea en binnenruimtes dus verboden terrein voor wie geen mondmasker heeft. Strafrechtelijke sancties worden opgelegd: een hoogdag voor de sheriffs in deze crisis.
Het is een zoveelste overwinning van de virologen op ‘de politiek’, die aan het handje lijken te lopen van een aantal erg vocale ‘experts’. Dat die bijna kritiekloos worden opgevoerd in de audiovisuele media, speelt uiteraard een rol.
Tegelijk slaan de beleidsmakers een belabberd figuur: van eerst ‘neen’, gaat het dan plots heel snel naar een compleet gebod, en alweer een inperking van een vrijheid, met boetes die dreigend boven de hoofden van museumbezoekers, concertbezoekers of bioscoopgangers hangen.

Nog zo’n dossier: De vakantiegangers weten nu welke gebieden welke kleur hebben. Of niet?

Ook in de aanpak van de vakantiegangers in tijden van corona blijft het toch knipperen met de ogen. Want alweer was er frictie in dit dossier, zoals in zo vele, over de blijkbaar zo complexe vraag in dit land: wie is bevoegd? Nadat er weken getalmd werd, over een vraagstuk dat toch niet moeilijk te voorspellen was, klonk het plots “dat de deelstaten bevoegd waren om quarantaine op te leggen”.
Daarbij werd de Vlaamse regering, en met name minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V), voor een zoveelste keer in het defensief gedrongen: hij had de zaak “te laat aangepakt”. Vraag is of het federale niveau het wel zo loyaal had ineen gestoken: waarom lag dit, net zoals bijvoorbeeld de app voor contacttracing, plots op het bord van de deelstaten?
Vervolgens bleek toch het federale ook meer dan nodig: zo moet Buitenlandse Zaken een lijst maken van de risicogebieden, met kleurencodes. En die lijst was nog helemaal niet klaar.
Ondertussen zijn ze wel zo ver, en zijn onder meer Lissabon en een stukje van Catalonië nu rode gebieden.
Maar op RTL liet Yves Van Laethem, de woordvoerder van de ‘interfederale aanpak’, die vooral Franstalig communiceert, weten dat het “om een eerste lijst van Buitenlandse Zaken gaat”. “Er zijn nog geen oranje zones, en maar erg weinig rode, het kan dus zijn dat Buitenlandse Zaken daar nog gebieden aan toevoegt de komende 48 uur.”
Alweer rommelige toestanden dus. Want onder meer Zweden, waar toch hogere cijfers van de uitbraak te noteren vallen, staat voorlopig helemaal niet op de lijst.
Bovendien blijft één vraag pertinent: België legt aan haar burgers nu beperkingen op voor reizen, plus alweer een verplichting, om zich bij terugkomst te laten testen plus quarantaine, als men uit een rood gebied terugkeert. Maar wat met toeristen die naar hier komen? Daarover valt voorlopig bijzonder weinig te horen.

Opvallend om te lezen: Komen de twaalf apostelen terug bij CD&V?

De christendemocraten zitten niet bepaald in een hoogconjunctuur. Al weken sijpelen er berichten binnen dat het niet lekker loopt aan de top, die nog nauwelijks samenkomt. Dat komt door corona, maar ook omdat de voorzitter, Joachim Coens, er niet veel zin in heeft.
Coens is het immers beu om in de schaduw van Hilde Crevits (CD&V) en Koen Geens (CD&V) te moeten opereren, zijn twee sterkhouders in de Vlaamse en federale regering, die zeker bij het begin van zijn mandaat als schoonmoeders over z’n schouder leunden.
Maar Coens is een campagne begonnen om “de macht van de kabinetten” in te dijken. Meest tekenende voorbeeld: de huidige onderhandelingen met de drie voorzitters van de meerderheid worden technisch niet meer voorbereid en uitgetekend door het kabinet van de vicepremier Geens, maar het gebeurt op de Wetstraat 89, waar Bart Vandenberghe, de algemeen directeur van de partij en interim-directeur van de studiedienst Ceder, nu de lijnen uitzet.
In Het Nieuwsblad krijgt de onvrede van een aantal parlementsleden nu concrete vorm, zij het anoniem: de “groep van twaalf” zou aan een nieuw leven willen beginnen. Die groep, onder leiding van parlementslid Vincent Van Peteghem (CD&V), was destijds een verzameling van verschillende rangen, standen, regio’s en leeftijden, die met twaalf een doorlichting van de partij maakten, en daarbij kritisch keken naar de werking van CD&V, na jaren leiding van Wouter Beke.
Het rapport was scherp, en een pak aanbevelingen werden door heel veel leden als “broodnodig” beschouwd. Maar het bleef voor een groot deel dode letter: niet Van Peteghem, maar Coens haalde het als voorzitter en hij deed voorlopig niet veel met de aanbevelingen. De twaalf zouden de huidige voorzitter willen aansporen om daar toch werk van te maken.
Maar dat het wringt binnen CD&V is wel een feit: zeker het lastige parket waarin Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) zich gewerkt heeft, frustreert veel prominente CD&V’ers. Een aantal onhandige stappen in communicatie deden niet veel goeds voor de voormalige voorzitter.
Komt daarbij dat de onderhandelingspositie federaal wel bijzonder dramatisch is opgeschoven: in het najaar was CD&V nog ‘kingmaker‘ en de partij die eigenhandig een Vivaldi-coalitie tegenhield, met alle touwtjes in handen. Vandaag lijken ze een aanhangwagen, die zowat naar overal rondgereden kan worden.

Om te volgen: Terwijl het Rekenhof nu ook Defensie vrijpleit van onregelmatigheden bij de aankoop van 18 miljoen mondmaskers, stappen nog twee andere bedrijven naar de Raad van State.

De saga van de mondmaskers en de grote federale aankoop gaat maar verder. Het was Defensie dat uiteindelijk 18 miljoen maskers kocht voor de Belgische bevolking, omdat die overheidstak als enige zo’n uitgebouwde aankoopdienst heeft. Twee bedrijven wonnen, het Luxemburgse Avrox, dat het leeuwendeel mocht leveren, en een kleinere schijf voor Tweeds & Cottons, een Belgisch bedrijf.
Die aankoop werd frontaal aangevallen door N-VA-Kamerlid Michael Freilich, die bijzonder veel rook blies over het dossier. Maar vuur was er niet, dat moest Freilich deze week zelf toegeven, na een pijnlijke bekentenis: het N-VA-Kamerlid geeft nu toe dat er “geen sprake is van flagrante onnauwkeurigheden, frauduleuze praktijken of bewuste fouten”, nadat hij het dossier kon inkijken, zo zegt hij in De Standaard. Voor de N-VA een hoogst vervelende zaak: vanuit Defensie reageerde men zeer boos op de aanvallen.
De Raad van State verwierp vorige week een klacht in het dossier, en ook het Rekenhof keek naar de case en kwam tot de vaststelling dat er geen probleem is.
Maar daarmee is de hele zaak niet van de baan. Le Soir meldt dat er nog twee klachten bij de Raad van State lopen. Eén bedrijf wil anoniem blijven, maar het andere, genaamd Anti-Chute, werd uitgesloten omdat ze geen referenties konden voorleggen. Maar de baas van dat bedrijf beweert dat dat niet klopt, want hun Vietnamese leverancier bevoorraadde al in Californië, stellen ze.
Hoe dan ook lijkt het een laatste achterhoedegevecht, in een dossier dat de regering erg veel negatieve publiciteit opleverde, maar dat toch niet helemaal terecht kritiek opleverde, zo blijkt achteraf.