In de Engelse stad Bristol heeft kunstenaar Marc Quinn een standbeeld onthuld van een Black Lives Matter-demonstrante. Op de plaats van het beeld stond tot enkele weken geleden dat van Edward Colston, een Engelse koopman en slavenhandelaar. In juni haalden betogers het standbeeld van de slavenhandelaar naar beneden.

Begin juni haalde een menigte het standbeeld van Edward Colston van zijn sokkel tijdens een Black Lives Matter-betoging. Vervolgens rolden ze het beeld naar een kaai in de haven van Bristol waarna ze het in de Lower Avon-rivier kieperden.

De dood van George Floyd en de protesten die daarop volgden, brachten wereldwijd een debat teweeg over racisme en politiegeweld. Ook bij ons ontstond er veel controverse rond de standbeelden van Leopold II in het openbaar. In Amsterdam verwijderde een drogist eerder al het standbeeld van een ‘zwarte gaper’ na beschuldigingen van racisme.

Koopman, slavenhandelaar en ‘filantroop’

Edward Colston (1636-1721) was een Engels koopman en parlementslid. Colston was lange tijd vice-gouverneur van de Royal African Company, een bedrijf dat een monopolie had op de Britse handel in Afrikaanse slaven. Op een gegeven moment had hij ruim veertig slavenschepen in zijn bezit.

Met het fortuin dat Edward Colston gedurende zijn carrière bijeen raapte, ondersteunde hij veel scholen, armenhuizen, ziekenhuizen en kerken in Bristol en Londen.

Onmiskenbaar signaal

Net nadat de menigte het standbeeld naar beneden wierp, klom betoogster Jen Reid op de lege sokkel. Met haar gebalde vuist maakte de vrouw een onmiskenbaar signaal. Van het moment werd toevallig een foto gemaakt. Volgens kunstenaar Marc Quinn werd met die iconische foto het standbeeld al geboren, en moest hij het als kunstenaar alleen nog in metaal gieten.

Maar de sokkel waar het beeld tot voor kort stond, bleef sinds die bewuste dag leeg. De burgemeester zei een “conversatie met de hele stad” te willen aangaan over wat er met de locatie moest gebeuren. Maar daar wilden de betogers niet op wachten: “Het kan decennia duren voordat er iets uit dat publieke debat komt, dat hebben we al eerder gezien.” Volgens kunstenaar Mark Quinn was het daarom tijd voor “directe actie”.

In het geheim geplaatst

Het beeld kreeg de titel ‘A Surge of Power’ (een golf van macht) en werd deze ochtend in de vroege uurtjes op de lege sokkel geplaatst na wekenlang stiekem overleg tussen Quinn en Reid. Volgens de artiest werd het door een professioneel team op zo’n manier geïnstalleerd “dat het erg moeilijk zou zijn het te verwijderen”. In een kwartiertje stond het stalen standbeeld er, waarna het team zich uit de voeten maakte.

“Daar staan, met mijn vuist in de lucht, gaf me kriebels in mijn buik”, herinnert Reid zich het moment. “Het was een fantastisch moment, en dit beeld geeft dit gevoel opnieuw weer. Het geeft me kippenvel.” Ze is blij dat ze met het standbeeld een voortrekker kan zijn voor de Black Lives Matter-demonstranten, “maar dat het even belangrijk zou zijn als iemand anders hetzelfde zou voorstellen. Dit houdt de conversatie gaande, dit wordt niet snel weggehaald.”

“Een stukje historische poëzie”

De politie reageerde nog niet op de onthulling van het beeld. “Het enige wat dit had kunnen tegenhouden was een soort van officiële interventie, maar dat gebeurde niet”, vertelde Quinn aan The Guardian. “Het is alsof dit beeld hier al altijd staat.” De burgemeester van Bristol, Marvin Rees, reageerde dat hij geen criminele schade kon tolereren, maar dat hij de actie beschouwde als een “stukje historische poëzie”.