Vandaag komt de ‘superkern’ voor een eerste keer bijeen: alle partijen, inclusief N-VA, die de volmachten van de regering Wilmès II steunen, plus de kern dus. Het budgettaire plaatje oogt gruwelijk.

In het nieuws: Om 10.30 u komt voor het eerst de ‘superkern’ bijeen, dat is de vergadering waarop de regering de oppositie uitnodigt, die haar steunt in coronatijden, met de volmachten.

De details: Het is de eerste keer dat zo’n vergadering zal plaatsvinden, maar straks is het wekelijks op zaterdag. Het is dus nog een beetje afwachten hoe het zal lopen.

• In elk geval is de ster van de show Sophie Wilmès (MR), de premier die haar stoel wist vast te houden na het slagveld dat een doorstart van de restregering opleverde vorige week. Zij ontvangt, en mag straks toch een vergadering voorzitten die een beeld van ‘eenheid’ oplevert.
• Overigens duiken ook van la première in zowel La Libre (“La vraie Première“) als in Le Soir (“L’irrésistible ascension de Sophie Wilmès“) én De Standaard (“Sophie Wilmès, premier in de frontlinie”) grote portretten op om het lof te zingen.
• Enkel Eric Van Rompuy (CD&V) in De Standaard kan het niet laten de pret wat te bederven over haar rol als minister van Begroting: “Ze laat daar een zware erfenis na. De vorige regering heeft compleet gefaald inzake begroting en financiën.”
• Vandaag dus een nieuwe kans om de ‘eenheid’ te tonen, want de kern, dat zijn Wilmès, vicepremiers Koen Geens (CD&V), Alexander De Croo (Open Vld) en David Clarinval (MR), ontvangt dan alle ‘vertegenwoordigers’ van de partijen die de volmachten steunen.

Wie schuift aan? Daarover was wel één en ander te doen.

• De oude ‘veto’s’ kwamen weer boven: de groenen lieten maandag nog duidelijk verstaan dat ze niet graag ook N-VA zagen aanschuiven. Die steunen wel de volmachten, maar expliciet niet de doorstart van het minderheidskabinet, tot Wilmès II. Zeker Ecolo wilde niet met N-VA aan tafel.
• Maar Kristof Calvo, de fractieleider van Groen en Ecolo, ontkende dat: “Voor ons is het belangrijk dat alle deelnemende partijen corona boven het eigen partijbelang plaatsen en dat in overleg wordt samengewerkt. Op dit moment bestaat er geen oppositie of meerderheid.”
• “Weer leugens, maandag waren ze heel duidelijk tegen”, zo was bij twee andere partijvoorzitters te horen. De zet van zondag, waarbij de groenen toekwamen, om N-VA met een laatste duwtje uit de regering Wilmès te houden, is nog niet meteen vergeten.
• Het was uiteindelijk de premier die uitnodigde, en moeilijk anders kon dan N-VA daar ook mee aan tafel te zetten: anders zou heel het pleidooi dat Wilmès nu al dagen houdt over “nationale eenheid” en “hand-in-hand” (wat donderdag in de Kamer veel kritiek kreeg van N-VA, Vlaams Belang en Jean-Marie Dedecker) wel heel hol klinken.
• “Ze zullen ons er buiten moeten ranselen“, zo klinkt het droog bij N-VA, over de aanwezigheid van de Vlaams-nationalisten op die ‘superkern’. De redenering is simpel: als ze daar elke week een soort pre-Vivaldi-feestje gaan geven, dan gaat de N-VA daar lekker aanschuiven om het te verbrodden. “Niet leuk voor Peter, want hij moet er elke week gaan zitten, maar wel cruciaal om erbij te blijven”, zo stelt een hoge bron.
• Die Peter, dat is Peter De Roover, de fractieleider van N-VA. De N-VA hanteert de simpele logica dat die volmachtwetten een parlementaire aangelegenheid zijn, en dat dus het hoogste Kamerlid moet gaan. Maar dat is een beetje tegen de uitnodiging van premier Wilmès in: zij stuurde de invite naar de voorzitters.

Een show van de voorzitters? En toch zijn het niet de Kamerleden die daar het hoge woord gaan voeren:

• De bedoeling is dat het de voorzitters zijn die komen, kwestie van het zwaarste politieke gewicht in de schaal te werpen. En ook, laat ons eerlijk zijn, een graantje mee te pikken van het ‘tous ensemble‘-gevoel dat sommigen willen behalen door “schouder aan schouder” te gaan staan.
• “Want ja, het is wel echt zo dat die voorzitters de laatste maanden geweldig overeenkwamen, veel beter dan de fractieleiders”, zo klinkt cynisch vanuit de wandelgangen van de Kamer.
• Hoe dan ook: straks zal bijvoorbeeld MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez er glimmend van trots opduiken. En ook Meyrem Almaci (Groen) komt, ook al is Kristof Calvo de fractieleider.
• Even een overzicht van wie komt:
  • Peter De Roover (N-VA): fractieleider in de Kamer.
  • Paul Magnette (PS): Europees Parlementslid en voorzitter.
  • Georges-Louis Bouchez (MR): senator en voorzitter.
  • Jean-Marc Nollet (Ecolo): Kamerlid en voorzitter.
  • Joachim Coens (CD&V): geen mandaat en voorzitter.
  • Gwendolyn Rutten (Open Vld): Vlaams Parlementslid en voorzitter.
  • Meyrem Almaci (Groen): Vlaams Parlementslid en voorzitter.
  • Conner Rousseau (sp.a): Vlaams Parlementslid en voorzitter.
  • Maxime Prévot (cdH): Kamerlid en voorzitter.
  • Francois De Smet (DéFI): Kamerlid en voorzitter.

Bereikt die ‘superkern’ dan z’n doel? Kan op deze manier de coronacrisis best aangepakt worden?

• Het bovenstaande lijstje toont meteen aan hoe ‘groot’ de vergadering wordt: met tien voorzitters is het echt wel een brede bijeenkomst, die met social distancing ook wel een grote ruimte vergt. En die dus niet per se experten ten gronde bijeenbrengt, maar eerder de politieke zwaargewichten.
• Het is een understatement te zeggen dat de appetijt niet groot is bij de regering. “Er zijn volmachten gegeven, net om de regering in volle kracht haar werk te laten doen. Dan ga je niet elke keer samenzitten met tien verlichte geesten die komen zeggen wat je allemaal moet gaan doen. Dat is net het tegenovergestelde van wat je wil in een crisis”, zo klinkt het in regeringskringen.
• Bovendien liggen sommige dossier straks, zeker sociaal-economisch, politiek toch gevoelig: is het dan verstandig om bepaalde van die gevoelige maatregelen voor te leggen aan ‘de tien’, als je weet dat daar mogelijk onenigheid over kan ontstaan? Of duw je dat er liever door in de regering, met drie centrumpartijen die ideologisch eerder lichtjes van elkaar verschillen?
• Het omgekeerde geldt overigens ook voor die partijvoorzitters. “Is dit nu het forum waar wij onze goede ideeën komen aanbieden, zodat die vervolgens fijntjes door Wilmès en co kunnen opgepikt worden en zij met de pluimen gaan lopen?”, zo merkte een betrokkene schamper op.
• Om maar te zeggen: er is iets behoorlijk artificieel aan de oefening van de ‘superkern’. Zo ‘super’ oogt die op voorhand niet te gaan worden. Maar de saus van ‘nationale eenheid’ die over de Wetstraat gaat deze dagen is moeilijk te doorbreken, dus voorlopig zal het vooral beelden van eenheid opleveren en doorprikt niemand voor de camera’s die schone schijn.

The big picture: Het sociaal-economisch kader oogt wel zeer donker ondertussen. Maar misschien was de minister van Begroting toch wel wat te snel?

• Iedereen weet dat de coronacrisis ook een zeer zware economische crisis is geworden, die nog veel verder zal gaan. De krimpcijfers zijn nu al immens, de economie heeft zware klappen gekregen.
• Maar David Clarinval, tegenwoordig als vicepremier en minister van Begroting nu ook een zwaargewicht bij de MR, gaf er donderdag op de persconferentie van de federale regering nog een extra dimensie aan.
• Hij verklaarde daar doodleuk dat de hele crisis zo’n 8 tot 10 miljard euro gaat kosten, en zolang de crisis duurt nog 2 tot 3 miljard extra. Op het moment dat hij die uitspraken deed, keken zowel premier Wilmès als vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) vreemd op.
• Want als dat zou kloppen, en dat bedrag wordt bij het bestaande begrotingstekort van 13 à 14 miljard geschreven, dan kom je uit op 23 miljard euro of bijna 5 procent tekort van het bruto binnenlands product.
• Net gisteren hief de Europese Commissie wel de limiet van 3 procent tekort op de begroting op voor de eurozone, omdat ze beseffen dat iedereen in het rood zal gaan. Maar een tekort van 5 procent, dat blijft toch gruwelijk ogen. Te gruwelijk, volgens experten.
• Clarinval rekende nogal ‘voluntaristisch‘, zo is in regeringskringen te horen. Want in die 10 miljard zitten inderdaad alle stijgende uitkeringen, die een kleine 2 miljard gaan kosten. Maar hij rekent ook alle uitstellen van betalingen mee: de regering schortte voor zo’n 4,5 miljard aan betalingen op.
• Alles wat nu binnen de twee maanden betaald moet worden, schuift zo gewoon twee maanden op. Sociale zekerheidsbijdragen voor sommige bedrijven in nood moeten zelfs twee kwartalen later betaald worden.
• “Maar dat geld komt wel binnen, alleen zal het op een later tijdstip zijn”, zo is te horen. Dat Clarinval ondertussen wel de doom-boodschap bracht over de begroting is natuurlijk niet onschuldig: als een minister van Begroting zoiets zegt, kan dat meteen effecten hebben op de obligatiemarkt en de rente op het Belgisch staatspapier omhoog duwen. Dat veroorzaakt dan een gevaarlijke ‘spread’ ten opzichte van de betere eurolanden: het laatste wat België op dit moment zou willen.
• Overigens is heel Europa wel bezig met bijzonder donkere financiële plaatjes uit te sturen: de Nederlanders spreken van de komende drie maanden “tussen de 45 en 65 miljard euro extra te moeten lenen”. Dat zijn astronomische bedragen, waarbij duidelijk van een worstcasescenario wordt uitgegaan.

In de pijplijn van de regering: Ondertussen zijn er wel dus die sociaal-economische maatregelen die al genomen zijn, en er aan komen.

• Grootste maatregel is dus voorlopig de tijdelijke werkloosheid, waardoor veel bedrijven hun werknemers geen loon meer betalen: de overheid neemt dat over. Minister van Economie Nathalie Muylle (CD&V) spreekt van liefst 1 miljoen werknemers in de tijdelijk werkloosheid.
• Wie tijdelijk werkloos wordt door het coronavirus heeft recht op 70 procent van zijn jongste loon, met een plafond op 1.920 euro bruto. Maar daar komt dan nog eens een premie van 150 euro bovenop.
• Dat zijn al behoorlijk royale bedragen voor sommigen: het spanningsveld tussen zij die werken op cruciale plekken (rekkenvullers, medisch personeel) en zij die thuis zitten, wordt dan wel groot. Straks wordt dat een issue.
• Zelfstandigen die moeten sluiten door de epidemie van corona krijgen een volledige maand ‘overbruggingsrecht‘. Dat bedrag kan tot maximaal 1.614 euro gaan. Gevoelig daar is uiteraard de lijst van wie ‘moet’ sluiten of ‘mag’ sluiten: de economische activiteit en consumptie zijn zo goed als stilgevallen.
• Voor alle belastingen geldt dus twee maanden uitstel, en alle sociale bijdragen van het eerste en tweede kwartaal worden pas midden december betaald voor wie getroffen is.
• Een belangrijk aspect dat nu moet worden aangepakt, zijn de leningen van bedrijven en particulieren. Minister van Financiën De Croo gaf daar al een schot voor de boeg naar de financiële sector: “Tien jaar geleden hebben wij de banken moeten redden, nu moeten de banken ons helpen.”

In de wandelgangen: Wat waren de ‘side-deals’ tijdens de regeringsvorming?

• De regering, die transformeerde op een vreemde constitutionele wijze van een kabinet in lopende zaken naar een kabinet in volle bevoegdheid, maar enkel voor het bestrijden van het coronavirus, bracht geen spectaculaire wijziging aan de ploeg of haar bevoegdheden. Maar toch zijn er wel enkele manifeste voordelen voor de drie deelnemers: MR, CD&V en Open Vld.
• Zo zijn er de tien nieuwe Parlementsleden, waarvan MR er zes mag sturen en CD&V en Open Vld elk twee.
• Maar vooral: nu kunnen een hele reeks benoemingen doorgaan, die al heel lang in de pijplijn zaten. Daarover zijn, zoals traditioneel gebeurt bij de vorming van een regering, vermoedelijk wel ‘side-deals’ gemaakt. Maar vraag is: wie krijgt straks wat?
• Twee belangrijke trofeeën: de post van voorzitter van Proximus en het ondervoorzitterschap van de Europese Investeringsbank in Luxemburg. Beide zijn prestigieus en financieel zeer lucratief, die laatste post zou over zo’n 20.000 euro netto gaan.
• Logischerwijze verkrijgt CD&V de verlenging van Stefaan De Clerck als voorzitter van Proximus, maar voor de post bij de EIB is het koffiedik kijken: ooit hoopte de N-VA daar Philippe Muyters (N-VA) naartoe te loodsen, maar die kans verviel toen ze uit de regering stapten.
• De gekste namen circuleren in de Wetstraat over wie naar de EIB kan, maar voorlopig is binnen de regering geen duidelijkheid over de post, en ook onder de voorzitters zou er geen ‘deal’ zijn.

Opvallend om volgen: Elke crisis is de kans jezelf heruit te vinden.

• Dat geldt voor Pieter De Crem (CD&V) meer dan ooit. De minister van Binnenlandse Zaken lijkt wel op zoek naar het imago dat hij ooit had: Crembo.
• Want deze week liet hij met veel machtsvertoon een lading coronatesten in beslag nemen van een Belgisch bedrijf “om te voorkomen dat het niet in buitenlandse handen zou vallen”. Vraag is of hij het niet gewoon ook had kunnen vragen.
• En België sluit nu ook helemaal de grenzen voor al wie zomaar binnen of buiten wil. Dat is in decennia niet meer gebeurd. De bedoeling is om Duitsers en Nederlanders te weren, die nog tot aan onze kust reisden of brandstof kwamen halen.
• Wie zonder goed excuus het land uitrijdt, riskeert een boete tot 4.000 euro en drie maanden cel. Transporten, dringende medische verplaatsingen of een ziek familielid gaan halen, dat mag nog. Voor de rest: potdicht die grens.

Om te bekijken: Bart De Wever (N-VA) kwam buiten, om in De Afspraak bij Ivan De Vadder z’n licht te laten schijnen over de afgelopen week en de gebeurtenissen.

• De Wever ging eerst even in op de vraag waarom hij met een vreemd zwart mondmasker rondloopt dezer dagen: dat had zijn vrouw voor hem genaaid, uit een stofzuigerzak. Want de Antwerpse burgemeester maakt deel uit van een ‘risicogroep’: “Een aantal mensen die ik zelf ook ontmoet heb de afgelopen tijd, is besmet. Ik wil absoluut niet dat iemand besmet raakt van het cruciaal veiligheidspersoneel van de stad.”
• Zo is een van de schepenen van De Wever, Fons Duchateau, opgenomen in het ziekenhuis met corona. “Het gaat goed met hem, maar het is heel wisselend: het ene moment voel je je goed, het andere moment is er hevige koorts.”
• De Wever is zelf ook getest geweest, in de beginfase, “Ik voelde me niet goed. Mijn huisdokter heeft me doorverwezen: het was de laatste dag dat ze het nog konden testen, zonder dat je erg zware symptomen had.” Maar de N-VA-voorzitter testte dus negatief.
• Overigens merkt De Wever ook op aan host De Vadder dat ze eigenlijk wat te dicht bij elkaar zaten, in de studio van De Afspraak: de 1,5 meter van social distancing wordt daar niet echt gerespecteerd. De Wever zou de hele aflevering ook wat achteruit leunen.
• Onvermijdelijk ging het nog eens over afgelopen weekend. Hij was snoeihard voor Magnette, met name over diens gebroken woord, en het feit dat hij z’n partij niet onder controle heeft. “Als je een woord geeft van historisch belang, dan moet je gedekt zijn door je achterban. Je gaat geen historisch akkoord in vreselijke omstandigheden sluiten en dan achteraf zeggen dat die cheque niet gedekt was. Ik krijg dat niet verkocht. Dan moet je ontslag nemen. Dan ben je geen partijvoorzitter.”
• “Als ik mijn partij ga committeren en ik word niet gesteund door mijn partijbestuur, dan geef ik onmiddellijk mijn ontslag. Of dan bel ik minstens mijn collega-voorzitters op om te zeggen dat ik het er niet doorkrijgt, in plaats van naar de tv-studio’s te gaan lopen. Iedereen die met die man ooit nog in een onderhandelingskamer zit, weet dat je met die man niks te zoeken hebt.”
• En ook heel het manoeuvre waarbij de restregering Wilmès I plots moest en zou vervellen tot een volwaardige regering Wilmès II, mét bovendien nog volmachten, is nog niet verteerd: “Tot op heden heeft niemand mij een zinnig woord uitleg kunnen geven waarom men die volmachten nodig heeft. Bij de bevolking komt dat goed over, dat is een laag vernis.”

De harde cijfers: Tenslotte nog even een update:

• 2.257 besmettingen vastgesteld in België.
• 837 in het hospitaal opgenomen, 204 in de laatste 24 uur.
• 37 doden.
• 155 hebben het ziekenhuis alweer verlaten.
• 1.366 gevallen in Vlaanderen, 554 gevallen in Wallonië, 285 gevallen in Brussel.