Er zijn weinig landen die een nog moeilijkere relatie hebben met ras dan de Verenigde Staten, maar net die hoofdstukken uit hun geschiedenis maakt het tot de dag van vandaag zo’n interessant thema. The United States vs. Billie Holiday lijkt op het eerste gezicht een klassieke biopic over een muzikaal icoon zoals Respect dat was, maar heeft wel gevonden wat Respect miste: een interessante invalshoek.

Die invalshoek heet Strange Fruit, het nummer dat Billie Holiday in 1939 inzong en dat haar tot op de dag van vandaag een icoon maakt. Het lied is immers een aanklacht tegen het lynchen van Afro-Amerikanen zoals dat in die tijd nog voorkwam in de Verenigde Staten. De film draait grotendeels rond de symboolwaarde van dat nummer: Billie Holiday – geweldig vertolkt door Andra Day – wil het nummer absoluut blijven zingen. Haar manager, een deel van haar publiek en de overheid hebben het liever niet.

Wanneer de zangeres koppig volhoudt aan het zingen van het nummer – het is haar manier van strijden voor een betere wereld – krijgt ze FBI-agent Harry J. Anslinger achter zich aan. Omdat hij nu eenmaal haar niet kan verbieden om een nummer te zingen besluit de FBI om het over een andere boeg te gooien: ze gaan achter Holiday aan om haar vermeende druggebruik en haar vermeende relatie met actrice Tallulah Blankhead en laten geen mogelijkheid onbenut om haar het leven zuur te maken.

Debuut

Door die invalshoek krijg je al een geheel andere film dan de meer klassieke biopics die naast de Wikipedia-pagina hebben gelegen als Bohemian Rhapsody of Respect. Het wordt in de film ook gesuggereerd dat de overheid het niet enkel gemunt had op Billie Holiday, maar veeleer op iedere Afro-Amerikaanse artiest die het waagde om zijn hoofd boven het maïsveld uit te steken. Op een bepaald moment wordt er gesproken over “Louis en Charlie” oftewel, Louis Armstrong en Charlie Parker, nog twee muzikale iconen die werden geviseerd door de FBI die zat te wachten tot ze een misstap zouden begaan.

Dat Andra Day met deze rol in feite haar debuut maakt, na een stemmenrol in Cars 3 en een figurantenrol is bijna niet te geloven. Day speelt hier best een zware rol: ze vertolkt een iconische zangeres met een getroebleerde psyche in een film over gewichtige thema’s en toch doet ze het geheel niet loodzwaar aanvoelen. Het is ook boeiend hoe scenariste Suzan-Lori Parks – die ook het derde seizoen van de tv-reeks Genius schreef over Aretha Franklin, een aanrader – het zelfdestructieve aspect van Holiday in relaties op een natuurlijke manier haar scenario heeft weten binnen te brengen.

Het voordeel van de twijfel

Aan de andere kant van de oceaan wordt de film hard aangepakt omdat het volgens jazzhistorici een voorbeeld is van hoe Hollywood aan geschiedvervalsing doet. Het klopt, volgens hen, dat Holiday onder onderzoek lag voor haar druggebruik en dat de FBI haar wilde pakken koste wat het kost, maar de link die in de film met het nummer Strange Fruit wordt gemaakt, is volgens enkelen een geconstrueerde link waarvan het waarheidsgehalte nooit is aangetoond. Nooit is Billie Holiday – zeggen zij nog – van het podium gesleurd temidden van het nummer, zoals in de film getoond wordt.

Als dat klopt, doet het natuurlijk wel af aan de authenticiteit van de film, maar als product dat een fictief verhaal vertelt op een manier die relevantie, urgentie en emotie oproept bij zijn publiek is The United States vs. Billie Holiday volgens ons wel een geslaagde film die we graag het voordeel van de twijfel geven.

Score: 7/10